سندرم پیش از قاعدگی، تاثیر ذهن آگاه بر آن

سندرم پیش از قاعدگی در جامعه و عوارض و تاثیر آن روی عملکرد و کارکرد اجتماعی مبتلایان بدان با توجه به نقش مهم زنان در جامعه از اهمیت ویژه ای برخوردار است. ‌اما ذهن آگاهی روشی در تبیین رویکرد درمان شناختی رفتاری است. در پژوهشی که پیرامون "اثربخشی آموزش ذهن‌آگاهی بر شادمانی درونی و رفتار غیر تکانشی در زنان مبتلا به سندرم پیش از قاعدگی" صورت پذیرفت و در ویژه‌نامه یکم مجله دانشکده پزشکی علوم پزشکی مشهد به چاپ رسید ، به تاثیر ذهن‌آگاهی بر سندرم پیش از قاعدگی پرداخته شده که در این مقاله به آن خواهیم پرداخت.

ذهن آگاهی چیست؟
در ابتدا به واژۀ ذهن آگاهی باید بپردازیم ، حضور ذهن آگاهی به معنی توجه به لحظه‌حال، به شیوه غیر قضاوتی و متمرکز بر هدف است. ذهن آگاهی کیفیتی از هو شیاری است که انسان باید در تمام ساعت های شبانه‌روز و در هر شرایطی که حضور دارد باید تلاش نماید تا به آن دست یابد. از عواملی که سبب پرورش ذهن آگاهی می گردد ، قضاوت نکردن است.
بر فرض مثال هنگامی که در حال شستن ظروف هستیم، با تمام حوصله و صبر این روند را پیش می بریم و توجه و حواسمان به شستشوی ظرف معطوف است . یا زمانی که در حال انجام کاری هستیم باید تمام حواسمان به هدف نهایی و روند انجام آن متمرکز باشد. در حقیقت درونِ حالت ذهن آگاهی هستیم. مشاهدۀ رویدادهای منفی درونی،بدون هیچ‌گونه قضاوتی پیرامون آن‌ها یا برانگیختگی فیزیولوژی سبب بروز آرامش می‌شود. ذهن آگاهی مشاهده محرک‌های درونی و بیرونی همان‌گونه که اتفاق می‌افتد بدون هیچگونه قضاوت و پیش‌داوری است .
ذهن آگاهی مهارتی است که به افراد اجازه می‌دهد که در زمان حال، حوادث را کمتر از آن میزان که ناراحت کننده‌است، دریافت کنند. هنگامی که اشخاص نسبت به زمان حال آگاه می‌شوند دیگر توجه خود را روی گذشته یا آینده معطوف نمی‌کنند. ذهن آگاهی مستلزم یادگیری فراشناختی و راهبردهای رفتاری جدید برای متمرکز شدن روی توجه،‌ جلوگیری از نشخوارهای فکری و گرایش به پاسخ‌های نگران کننده است و همچنین سبب گسترش افکار جدید و کاهش هیجانات ناخوشایند می‌شود.

تاثیر ذهن‌آگاهی بر سندرم پیش از قاعدگی
در این بررسی آمده است که : "مداخله شناخت درمانی بر پایۀ ذهن آگاهی به دلیل ایجاد نظارت فراشناختی،‌ بر افزایش شادمانی درونی و کاهش رفتار غیر تکانشی در زنان مبتلا به سندرم پیش از قاعدگی موثر است. "
این پژوهش روی جامعه آماری بیمارستان‌های شهرستان ملایر متمرکز بود که بانوان مراجعه کننده ، متقاضی درمان اختلال پیش از قاعدگی بودند . سندرم پیش از قاعدگی را می‌توان به صورت عود دوره‌ای ترکیبی از تغییرات آزار دهنده فیزیکی، روانی یا رفتاری که با فعالیت‌های خانوادگی، اجتماعی یا شغلی فرد تداخل می‌کنند، تعریف کرد.

علائم و عوارض سندرم پیش از قاعدگی
مطابق آمار محققان، تقریبا یک درصد از زنان در سنین باروری با چنان شدتی مبتلا به سندرم پیش از قاعدگی هستند که موجب تهدید روابط شغلی و فردی بیمار می‌شود. شایع‌ترین سن ابتلا به سندرم پیش از قاعدگی ، ۲۵ الی ۴۵ سالگی است. از علائم سندرم پیش از قاعدگی به ولع برای خوردن، سردرد، تحریک پذیری عصبی، بی خوابی و حملات گریه، کمردرد، درد قسمت تحتانی شکم‌، افزایش موقت وزن به میزان ۱ الی ۳ کیلوگرم، ورم دست‌ها و پاها، تکرار ادرار و کاهش حجم ادرار در هر بار ادرار کردن، اختلال هماهنگی بین حرکات بدن،‌ صرع و تنش، غش کردن (به دلیل افت قند خون و فشار خون)، خواب‌آلودگی و بی‌حالی، گرفتکی عضلات پا، عدم تمرکز حواس، کاهش میل جنسی، تاری دید، یبوست و گاهی اسهال، نفخ شکم، سینوزیت، خلق ناپایدار، موی خشک و گاهی روغنی، پوست خشک، سردی دست‌ها و پاها، خستگی فیزیکی و فکری، سردرد میگرنی، عصبانیت ناگهانی، احساس ناکامی، رنگ پریدگی، تیرگی زیر چشم‌ها، افسردگی شدید و گاهی سرخوشی‌های بی‌مورد و شادمانی بیمارگونه می توان اشاره نمود که در این میان سه شکایت اصلی زنان زودرنجی، کمردرد و درد عضلانی و ورم است.
زنان مبتلا، در این دوره بیشتر از دیگر مواقع از حضور در محل کار خودداری می‌کنند و نیازمند بستری شدن در بیمارستان هستند، گاهی مصدوم می‌شوند و ناراحتی‌های روانی پیدا می‌کنند و حتی اقدام به خودکشی می‌کنند. زنان می‌توانند با کنترل کردن نشانه‌های سندرم پیش از قاعدگی از بروز بسیاری از زیان‌ها در زندگی خود جلوگیری کنند و کارایی خود را افزایش دهند. یکی از عواملی که افراد در رویارویی با رویدادهای دشوار در مقابل افتادن در گرداب بی‌تفاوتی، ناامیدی و افسردگی مقاوم می‌سازد شادمانی است. افراد شادکام کسانی هستند که در پردازش اطلاعات سوگیری دارند، یعنی اطلاعات را به گونه ای پردازش و تفسیر می‌کنند که به خوشحالی آن‌ها می‌انجامد.افراد با شادکامی بالا به طورعمده‌ای هیجانات مثبت خود را تجربه می‌کنند و از حوادث و وقایع پیرامون خود ارزیابی مثبتی دارند، درحالیکه افراد با احساس شادکامی پایین حوادث و موقعیت‌های زندگی‌شان را نامطلوبی ارزیابی می‌کنند و بیشتر هیجانات منفی نظیر اضطراب، افسردگی و خشم را تجربه می‌کنند.»
آموزش ذهن آگاهی بر افزایش میان شادمانی درونی زنان مبتلا به سندرم پیش از قاعدگی موثر است. ذهن آگاهی فرد را به ایجاد رابطه متفاوت با تجربه احساس‌های درونی و حوادث بیرونی،‌ از طریق ایجاد آگاهی لحظه به لحظه و جهت‌گیری رفتاری مبتنی بر مسئولیت عاقلانه به جای واکنش پذیری خودکار، قادر می‌سازد. شناخت درمانی مبتنی بر ذهن‌آگاهی با متمرکز کردن فرآیند توجه موجب جلوگیری از عوامل ایجاد کننده خلق منفی،‌ گرایش به پاسخ‌های نگران کننده و رشد دیدگاه جدید و شکل‌گیری افکار و هیجان‌های خوشایند منجر می‌شود.
تمرینات ذهن‌آگاهی می‌تواند به تغییر در الگوهای فکری یا تغییر در نگرش در مورد افکار فرد منجر شود همچنین این تمرینات اساسا در کاهش نشخوار فکری موثر است و این کاهش به نوبه خود، باعث کاهش محتوای شناختی ناسازگار و نشانه‌های عاطفی، به ویژه نشاط‌های اضطرابی، افسردگی و نگرش ناکارآمد می‌شود .