بیماری زردی در نوزادان، عوارض و خطرات

اگر مقدار بیلی روبین سرم خون نوزاد کم باشد، مشکلی نیست و ضایعه ای به بار نخواهد آمد، ولی اگر تخریب گلبول های قرمز وجود داشته باشد و مقدار بیلی روبین هم زیاد باشد ( بیشتر از ۲۰ میلی گرم در صد میلی لیتر خون )، این ماده روی سلول های مغز اثر می نماید و موجب تخریب آنها میگردد و ضایعات جبران ناپذیری به وجود می آورد که آن را کِرنیکتروس می نامند.

اثر ماده ی سمی بیلی روبین روی سلول های مغز نوزاد در همان هفته های اول تولد ظاهر می شود، یعنی نوزاد بی حال می شود، شیر نمی خورد و به تدریج دچار انقباضات عضلات، اختلال در درک، تکلم و شنوائی میگردد.

اگر مادر، نوزاد را زود نزد پزشک ببرد و مقدار بیلی روبین سرم خون او بیش از ۲۰ میلی گرم گزارش گردد ( در نوزادان نارس و مبتلا به بیماری های دیگر با مقدار کمتر ) پزشک بلافاصله خون نوزاد را با خونی که با او سازگار باشد، تعویض می نماید. با این عمل مقدار زیادی از بیلی روبین از خون و بافت های بدن او خارج می گردد.

نور درمانی (فتوتراپی)
برای از بین بردن ماده ی سمی بیلی روبین، روش دیگری نیز وجود دارد که آن را فتوتراپی می نامند. بدین ترتیب که قبل از این که مقدار بیلی روبین به حدی برسد که بر مغز کودک اثر مخرب داشته باشد، پزشک، نوزاد را در بیمارستان در دستگاه فتوتراپی در معرض نور لامپ فلورسانس قرار می دهد.
در این حالت بیلی روبین پوست نوزاد، نور آبی فلورسانس را به خود جذب می کند و در نتیجه ماده ی سمی بیلی روبین تغییر شکل می دهد و از صفرا دفع می شود و از پیدایش ضایعات مغزی جلوگیری میگردد.

اگر نوزاد به مدت ۱ تا ۳ روز تحت درمان فتوتراپی قرار گیرد، مقدار بیلی روبین به نصف کاهش می یابد. اثر درمانی فتوتراپی بستگی به انرژی نور لامپ ( طول امواج نور )، فاصله ی بین لامپ و نوزاد و بالاخره زمانی که پوست در معرض نور قرار می گیرد، دارد. در زمان فتوتراپی، بیلی روبین خون نوزاد را به دفعات اندازه گیری می نمایند و موقعی که بیلی روبین به مقداری برسد که ضایعات مغزی ایجاد ننماید، فتوتراپی را قطع می نمایند. در صورتی که فتوتراپی موثر نباشد، تعویض خون نوزاد انجام می گیرد.

امروزه دستگاه هایی ساخته شده به شکل تشک (Billi Bed) یا پتو (Billi Blanlet) که در منزل نوزاد را روی آن می خوابانند و دستگاه نور به بدن نوزاد می تاباند و زردی کم میشود.

عوارض فتوتراپی
عوارض فتوتراپی عبارت است از: شلی مدفوع، بثورات روی پوست شکم، گرمای زیاد و کم آبی بدن نوزاد و بُرنُزه شدن رنگ پوست نوزاد. هنگام فتوتراپی، چشم نوزاد باید کاملا پوشیده باشد تا به پرده ی قرنیه و شبکیه نوزاد آسیبی نرسد. درجه حرارتب دن نوزاد نیز در هنگام فتوتراپی باید در حد طبیعی باشد و به طور دائم اندازه گیری شود.

در سال های اخیر دستگاه های فتوتراپی قابل حمل ساخته شده است که میتوان آن را به خانه برد و مادر در حالی که در منزل است و به پرستاری می پردازد، نوزاد را در دستگاه فتوتراپی قرار دهد.
این دستگاه های قابل حمل اگر به صورت استاندارد ساخته شده باشد، موثر می باشد و از بالا رفتن بیلی روبین خون نوزاد جلوگیری می نماید. فتوتراپی سبب شده است که تعویض خون در نوزادان کمتر انجام گیرد.

تعویض خون
اگر زردی نوزاد با انجام فتوتراپی کم نشد و بیلی روبین بالا ماند، امکان کرنیکتروس وجود دارد. در چنین شرایطی پزشک متخصص نوزادان و کودکان با دو برابر حجم خون، خون نوزاد را تعویض می نماید. گرچه عوارض تعویض خون زیاد است ولی از تخریب سلول های مغزی جلوگیری می نماید. اگر نوزاد، سالم باشد یک نوبت تعویض خون کافی است، ولی در بعضی از مواقع تعویض خون باید تکرار شود. اگر نوزاد نارس یا بیمار باشد مقدار بیلی روبین کم نیز ممکن است کِرنیکتروس ایجاد نماید، در حالی که زردی ناشی از زردی فیزیولوژی و زردی ناشی از شیر مادر در نوزاد سالم با مقدار 25 میلی گرم بیلی روبین در صد میلی لیتر نیز کرنیکتروس ایجاد نمی کند.

ایمونوگلوبولین: در مواردی که زردی ناشی از ناسازگاری خون باشد، تزریق ایمونوگلوبولین وریدی کمک خواهد کرد که زردی کاهش یابد و نیاز به تعویض خون نباشد.