انواع بیماری های مادرزادی، همه نوزادان دارن؟

وقتی نوزادی به دنیا می‌آید، همه از رسیدن این تازه‌وارد خوشحال هستند، اما برای بعضی خانواده‌ها این خوشحالی زیاد طول نمی‌کشد، چون می‌فهمند که عزیزدردانه‌شان، مبتلا به بیماری است، بیماریی که با خودشان می‌گویند چطور ممکن است با آن همه آزمایش و مراقبت پیش از زایمان، پزشک آنها را نسبت به این موضوع مطلع نکرده است؟

اما آیا اصلا پزشک می‌تواند همه بیماری‌های مربوط به نوزاد را تشخیص بدهد؟ چه بیماری‌هایی قابل تشخیص هستند و چه بیماری‌هایی نه؟ برای پیشگیری از این که جنین سالم، به یک نوزاد بیمار تبدیل نشود باید چه کار کرد؟ اینها سوالاتی است که دکتر اکبر کوشانفر، پزشک اطفال و استاد دانشگاه شهید بهشتی، در گفت‌وگو با «نی‌نی‌سایت» به آنها پاسخ می‌دهد.

سابقه خانوادگی را جدی بگیرید

مهمترین مساله برای پیشگیری از این که نوزاد دچار بیماری‌های قابل پیش‌بینی مانند عقب‌افتادگی ذهنی یا جسمی یعنی مشکلی در حرکت اندام‌ها شود، توجه به سابقه خانوادگی است. اگر در خانواده‌ فرزندی مبتلا به بیماری باشد، باید حتما پیش از تولد فرزند بعدی مشورت‌های لازم با پزشک انجام شود، حتی اگر به جز فرزند، فردی از فامیل دچار بیماری خاصی باشد، باز هم لازم است پزشک را در جریان قرار بدهند تا نسبت به آن بیماری حساسیت‌ها و دقت بیشتری شود و پزشک با غربالگری و آزمایش‌های لازم، احتمال ابتلا به آن را مد نظر قرار بدهد.

مصرف دارو هم می‌تواند خطرناک باشد

مصرف خودسرانه دارو توسط مادر در به خطر افتادن سلامت نوزاد بی‌تاثیر نیست. مصرف بدون تجویز دارو در شرایط عادی و به خودی خود می‌تواند عواقب زیادی داشته باشد ولی اگر یک مادر باردار هستید، باید بیشتر از گذشته حواستان جمع باشد که چه داروهایی مصرف می‌کنید چون ممکن است جنینی که سالم است، در اثر مصرف این داروها دچار مشکلات جسمی یا ذهنی شود. این داروها مخصوصا اگر شامل داروهای اعصاب و روان، آرام‌بخش‌ها یا آنتی‌بیوتیک‌ها باشد، خطر زیادی دارد، پس حتی اگر در ابتدای بارداری هستید، حواستان به داروهایی که مصرف می‌کنید باشد که سلامت فرزندتان را به خطر نیندازید.

فعالیت فیزیکی، در حد معمول

اگر پیاده‌روی یا ورزش‌های مخصوص دوران بارداری می‌کنید اشکالی ندارد، اما دقت کنید که فعالیت‌های بیش از حد معمول، جابه‌جا کردن بارهای سنگین، انجام وظایف سخت جسمی و مشابه این موارد می‌تواند به سلامت ذهنی و جسمی جنین آسیب بزند. فعالیت‌هایی که به خستگی مادر منجر شود یا به شکم مادر ضربه وارد کند، همگی ممکن است سلامت نوزاد را خدشه‌دار کند و به یک اتفاق غیرقابل بازگشت در نوزاد تبدیل شود.

تغذیه مناسب، از اولویت‌ها

یکی از اولویت‌هایی که باید به عنوان یک مادر باردار مد نظر داشته باشید، توجه به تغذیه مناسب است. ویتامین‌هایی که پزشک تجویز می‌کند، قرص‌هایی با ترکیبات آهن، زینک و بعضی موادی که پزشک متخصص تشخیص داده باشد را نباید فراموش کرد و بعضی از این مولتی‌ویتامین‌ها را باید در دوران شیردهی هم ادامه داد. وعده‌های غذایی هم لازم است برای مادر باردار افزایش پیدا کند، معمولا پنج وعده غذا در روز برای زنان باردار توصیه می‌شود که نباید از کنار آن به سادگی گذشت.

سیگار را فراموش کنید

تحقیقات نشان داده‌ مصرف سیگار توسط مادر برای نوزاد ضررهای زیادی دارد، بنابراین اگر نمی‌توانید یا نمی‌خواهید سیگار را ترک کنید، بهتر است فرزنددار شدن را فراموش کنید یا عواقب و تبعات آن یعنی داشتن یک نوزاد غیرسالم را بپذیرید! مصرف سیگار نه تنها در دوران بارداری، بلکه در دوران شیردهی هم باید کنار گذاشته شود و در غیر این صورت، فرزندی با بیماری‌های ذهنی، تولد زودرس، زایمان سخت و ... در انتظار خواهد بود.

زایمان در زمان و مکان نادرست

نحوه زایمان هم می‌تواند نوزاد را دچار مشکلاتی کند که بیشتر، مشکلات جسمی هستند. درواقع ممکن است جنینی در تمام مدت بارداری سالم باشد اما در زمان تولد دچار مشکلاتی شود. اگر زمان زایمان زودتر یا دیرتر باشد یا فشارهایی به نوزاد حین به دنیا آمدن وارد شود، می‌تواند او را دچار مشکلاتی کند که بعضی از این عواقب، جبران‌ناپذیرند. بنابراین هم والدین و هم پزشکان، پرستاران و ماماها می‌توانند با انجام آزمایش‌های لازم و دقت در زمان تولد نوزاد، به حفظ سلامت مادر و فرزندش کمک کنند.

این سه ماه حیاتی را از دست ندهید

فراموش نکنید که سه ماه اول بارداری اهمیت خیلی زیادی دارد بنابراین مراجعه به پزشک متخصص و انجام سونوگرافی و آزمایش را به تعویق نیندازید. این اهمیت به آن دلیل است که اگر در سونوگرافی یا آزمایش‌ها مشخص شود نوزاد مشکلی دارد، امکان سقط وجود دارد ولی بعد از آن، با توجه به این که روح در جنین دمیده شده، دیگر امکان سقط وجود ندارد، بنابراین نباید این سه ماه حیاتی را از دست داد.

سندرم داون قابل تشخیص است؟

یکی از مهمترین نگرانی‌هایی که مادران باردار نسبت به سلامت فرزندشان دارند، ابتلا به سندرم داون یا در اصطلاح معمول، منگولیسم است. سندرم داون، اختلالی است که در کروموزوم ۲۱ وجود دارد و گاهی دیده شده که در ماه‌های ابتدایی و حتی در مواردی در ماه‌های پایانی بارداری هم تشخیص داده نمی‌شود و پزشک و والدین، بعد از تولد نوزاد، تازه متوجه این اختلال کروموزومی می‌شوند. بنابراین برای پیشگیری از ابتلای فرزند به این بیماری باید چه کار کرد؟ باید قبل از باردار شدن کنترل‌ کرد و آزمایش‌های لازم را انجام داد، مخصوصا اگر آن خانواده فرزند دیگر یا عضوی از خانواده را داشته باشد که سندرم داون دارد

اوتیسم را می‌توان در جنین تشخیص داد؟

اوتیسم بیماریی است که با توجه به شناخته شدن بیشتر آن در جامعه‌مان، نگرانی زیادی نسبت به آن به وجود آمده است. اوتیسم، اختلال نافذ رشد است یعنی بیماریی که در آن، رشد جسمی جنین طبیعی است و نوزاد از نظر ظاهری به شکل طبیعی متولد می‌شود اما از نظر فکری و رفتاری دچار محدودیت‌هایی است. بنابراین چون رشد جسمی جنین و نوزاد طبیعی است، در دوران بارداری، قابل تشخیص نیست و بعد از آن است که رفته‌رفته با رفتارهای کودک، مشخص می‌شود که دچار اوتیسم است.

مشکلات جسمی، بیشترین مشکلات قابل تشخیص

آنچه در آزمایش‌های دوران بارداری بیشترین قابلیت تشخیص توسط پزشک را دارد، بیماری‌های جسمی است، این که اندام‌هایی وجود نداشته باشند، دچار نقصان یا کوتاهی و بلندی باشند و مسائلی از این قبیل، بیشترین امکان تشخیص را در سونوگرافی‌ها و آزمایش‌ها دارد. این که دور سر جنین کوچک باشد، دست، پا یا سایر اندام جنین شکل نگرفته باشد در عکس‌ها دیده می‌شود ولی مواردی مانند مشکلات ذهنی، نابینایی، ناشنوایی و موارد مشابه، در دوران جنینی قابل تشخیص نیستند. بارداری در سنین مناسب، فضای آرام و بدون تنشی که برای مادر باید وجود داشته باشد، پرهیز از ازدواج فامیلی همگی از مواردی است که می‌تواند بروز این بیماری را کم کند.