روشهای افزایش شیر مادر، نقش موثر این سبزیجات

اغلب کسانی که به تازگی مادر شده‌اند، نگران این موضوع هستند که آیا شیر آنها برای نوزادشان کافی است. در این مطلب قصد داریم توصیه‌هایی برای بیشتر شدن شیر مادر ارائه دهیم. با ما همراه باشید.اکثر مادرها به دنبال غذاها و سبزیجاتی هستند که به بیشتر شدن شیر آنها کمک کند. گاهی همین نگرانی موجب توقف شیردهی می‌شود که مشکلات بیشتری به وجود می‌آورد.بسیاری از خانم‌ها این مواد غذایی افزایش‌دهنده شیر را در اینترنت جستجو می‌کنند و مواد طبیعی یا داروهایی را پیدا می‌کنند، اما آیا اینها موثر هستند؟

باورهای رایج درباره شیر سازی
مطمئن باشید اندازه سینه هیچ تاثیری بر روی شیر سازی ندارد. بنابراین اگر سینه‌های کوچکی دارید، نگران نباشید، شما قادر به فراهم کردن شیر موردنیاز نوزاد خود هستید.برخی عقیده دارند این بستگی به کودک دارد. فرآیند شیرسازی بستگی به مکش نوزاد دارد، مدت زمانی که نوزاد شیر می‌خورد و تعداد دفعات آن در روز مهم است. یعنی اگر نوزادی دارید که چندین بار در روز شیر می‌خورد و شیر زیادی نیز می‌خورد، احتمالا شیر بیشتری می‌سازید. برعکس، نوزادی که فقط دو بار در روز و فقط چند دقیقه شیر می‌خورد، کمکی به شیر سازی مادر نمی‌کند.نوشیدن یک تن آب شیر شما را زیاد نمی‌کند. اگر آب بدن شما کم است، نوشیدن آب در میزان شیری که می‌سازید تاثیر می‌گذارد. اما نوشیدن آب بیش از حد لزوم عامل افزایش‌دهنده شیر نیست.

چه مقدار شیر سازی مناسب است؟
اگر تنها شیر سینه به نوزاد می‌دهید و نوزاد دارای وزن سالم است، احتمالا شیر شما کافی است و حتی اگر کودک اظهار ناراحتی کرد ولی نیازی به بیشتر شدن شیر نیست. بهتر است هر زمان نوزاد گرسنه بود به او شیر دهید و بقیه مواقع به خودتان استراحت دهید.شیر سازی در همان روزهای اول پس از زایمان به طور هورمونی انجام می‌شود. وقتی شروع به شیر دادن می‌کنید، اعصاب سینه به مغز برای آزادسازی پرولاکتین که هورمون شیردهی می‌باشد، هشدار می‌دهند. وقتی هورمون‌ها شروع به شیر سازی می‌کنند، عرضه و تقاضای آن به سرعت چرخه را به حرکت می‌اندازد. در ابتدا، هر چه بیشتر شیر بدهید، بدن شما نیز شیر بیشتری برای رفع نیاز نوزاد تولید می‌کند. شاید به نظر ساده برسد اما کسانی که به تازگی مادر شده‌اند، چنین نظری ندارند (درباره هورمون پرولاکتین چه می‌دانید؟).کسانی که به تازگی مادر شده‌اند، دیدگاهی در خصوص میزان کافی شیر و اینکه تا چه مقدار شیر دادن کافی است، ندارند. این سردرگمی باعث می‌شود مادران فکر کنند شیر کافی ندارند. برخلاف والدینی که با شیشه به فرزندشان شیر می‌دهند، مادرانی که شیر سینه می‌دهند نمی‌توانند ببینند فرزندشان دقیقا چه مقدار شیر می‌خورد و این به استرس آنها می‌افزاید. اما واقعیت این است که ۹۰ درصد مادران توانایی ساختن شیر کافی برای نوزادشان را دارند.

از کجا می‌توان فهمید شیر سینه کم است؟
متاسفانه نوزاد نمی‌تواند بعد از شیر خوردن بگوید "من هنوز گرسنه‌ام". اما اگر نمی‌دانید آیا شیرتان کم است یا نه، علائم زیر می‌تواند به شما کمک کند:
تثبیت افزایش وزن: نوزادان معمولا تا ۱۰ درصد وزن تولد خود را در چند روز نخست از دست می‌دهند اما آنها باید این وزن را ظرف دو هفته مجددا به دست بیاورند. اگر نوزاد نتوانست این وزن را به دست بیاورد، احتمالا مشکل از کم بودن شیر است. باید درباره چارت وزن نوزاد اطلاع داشته باشید که بر اساس استانداردهای فرمول خوراکی نوزاد تنظیم شده است، این نوع افزایش وزن سریعتر از افزایش وزن تنها با شیر مادر است زیرا میزان چربی موجود در این فرمول بالاتر و پایدارتر از دیگر انواع تغذیه است. مساله مهم دیگر این است که نوزاد در حال رشد است حتی اگر به کندی باشد. به طور متوسط بهترین نوع افزایش وزن با تغذیه ۴ تا ۷ اونس در هفته است.
کمتر کثیف شدن پوشک: در طول روزهای نخست تولد، نوزاد به تعداد روز تولدش پوشک را خیس می‌کند. برای مثال نوزاد دو روزه، دو بار در روز پوشک خود را خیس می‌کند. از روز پنجم نوزادی که خوب شیر خورده است باید حداقل ۲ تا ۵ پوشک با ادرار زرد رنگ و حداقل ۴ تا ۶ پوشک با ادرار روشن داشته باشد. اگر ادرار او زرد روشن یا بی رنگ است و مدفوع او بزرگ، تخم‌دار و خردلی رنگ است یعنی به اندازه کافی شیر خورده است.
کاهش فعالیت کودک: نوزادنی که کم شیر می‌خورند، بی‌حال هستند. ممکن است زود از خواب بیدار نشوند یا در زمان بیداری فعالیت چندانی نداشته باشند. به نظر لاغر می‌رسند، چربی‌های بدن برای تامین انرژی برای مغز، غدد فوق کلیه و … مصرف می‌شود.اگر این علائم کاهش مصرف شیر را در نوزاد خود دیدید، ببینید چه عواملی سبب کم شدن شیر شما شده است.

چه چیزهایی موجب کم شدن شیر می‌شود؟
وقتی نوزاد به اندازه کافی شیر نمی‌خورد، مادر عصبی و ناراحت می‌شود و این طبیعی است. اما نفس عمیقی بکشید و آرام باشید چرا که شما می‌توانید این مشکل را حل کنید در زیر به چند دلیل عمده کم شدن شیر اشاره می‌کنیم:
تغذیه ناکافی: در روزهای نخست پس از زایمان، نوزاد زیاد می‌خوابد و حتی ممکن است میان شیر خوردن خوابش ببرد. اگر نوزاد شما وزن مناسب دارد، بگذارید بخوابد اما اگر کمتر از وزن سالم دارد، بیدارش کنید برای شیر خوردن. چطور؟ عوض کردن پوشک بچه‌ها را از خواب بیدار می‌کند، این کار را انجام دهید تا به او شیر دهید. کلاه یا هر چیزی که باعث گرم شدن او می‌شود را از تنش درآورید، دستکش‌ها را از دستش بیرون آورید تا انگشتان خود را بمکد. این کاری است که او قبل از به دنیا آمدن نیز انجام می‌داده است. این کار نوزاد را بیدار می‌کند و برای شیر خوردن آماده می‌کند. در چند هفته نخست تولد باید ۸ تا ۱۲ بار در روز به نوزاد شیر دهید که تقریبا هر دو تا سه ساعت یکبار می‌شود.
استفاده از شیشه: به طور کلی شیر در بدن بر اساس نیاز نوزاد ساخته می‌شود، بنابراین وقتی نوزاد شیر می‌خورد، بدن می‌فهمد تقاضا برای آن زیاد است و شیر را تولید می‌کند. اما وقتی به جای شیر سینه نوزاد شیر شیشه می‌خورد، بدن شما احساس می‌کند که نوزاد شیر کمی نیاز دارد درنتیجه شیر کمتری درست می‌کند. اگر می‌خواهید شیر سینه بیشتر شود، شیشه را کنار بگذارید.
مکیدن نادرست: گاهی مشکل از دفعات زمانی که شیر می‌دهید نیست بلکه نحوه شیر خوردن نوزاد است. مکیدن ضعیف می‌تواند برای فرآیند شیردهی مضر باشد. نوزاد شیر کمتری می‌گیرد درنتیجه مادر شیر کمتری درست می‌کند. وقتی نوزاد مکش خوبی داشته باشد، شیر بیشتری بیرون می‌آید و درنتیجه شیر بیشتری نیز ساخته می‌شود.
استفاده از پستونک: اگر نوزاد در طول روز از پستونک استفاده کند، ممکن است دیگر احساس گرسنگی نکند و نیازی به شیر مادر احساس نکند. اگر می‌خواهید به نوزاد پستونک بدهید، تا هفته ۳ یا چهار و یا تا زمانی که شیر شما خوب نشده است، صبر کنید .
سیگار کشیدن: شیر مادر را کم می‌کند. سیگار کشیدن موجب رفلکس در نوزاد می‌شود و سینه گرفتن را سخت می‌کند. اگر شیر سینه شما کم است، از این موارد بپرهیزید.
تولد زودتر از موعد: نوزادانی که زود به دنیا می‌آیند معمولا بسیار ضعیف هستند و نمی‌توانند سینه بگیرند، بنابراین برای بیشتر شدن شیر مجبور هستید شیر داخل سینه را پمپاژ کنید. اگر پمپاژ را درست انجام ندهید، ممکن است شیر شما کم شود.
بیماری و داروها: مادرانی که دچار سرماخوردگی یا آنفولانزا می‌شوند، معمولا سینه خود را پیش از هر بار شیر دادن شستشو می‌دهند. اما بیماری‌های دیگری چون سندرم تخمدان پلی کیستیک یا تیروئید می‌تواند تاثیرات طولانی‌تری روی تولید شیر سینه داشته باشد. برخی داروها می‌تواند تولید شیر مادر را دچار اختلال کند مانند قرص‌های ضدبارداری یا ضد احتقان.
بالا بودن سن مادر: زنان بالای ۳۵ سال که برای اولین بار زایمان می‌کنند احتمالا بیش از زنان جوانتر از خود نیاز دارند تا راه‌های افزایش شیر را پیدا کنند. این کار را زودتر شروع کنید و از بارداری با یک مشاور صحبت کنید.

چطور شیر را افزایش دهیم؟
کم شدن شیر مادر یک مشکل دائمی نیست. روش‌های طبیعی زیادی وجود دارد که شیر را زیاد کرده و مجاری شیردهی را تحریک می‌کنند و از این طریق شیر بیشتر می‌شود. بسیاری از این روش‌ها ساده و ترکیبی هستند.

چقدر طول می‌کشد تا شیر زیاد شود؟
باید بدانید چقدر طول می‌کشد تا شیر زیاد شود. بدین منظور ابتدا باید بدانید علت کم بودن شیر چه بوده است. باید بدانید بیشتر راه حل‌هایی که به کار می‌برید یا سریعا جواب می‌دهند یا اصلا جواب نمی‌دهند. به عنوان مثال نباید ماه‌ها شنبلیله بخورید تا اثر کند، اگر تاثیر داشته باشد خیلی زود متوجه می‌شوید. بهترین روش برای زیاد شدن شیر، استراحت و خوردن غذاهای سالم است و شیر دادن به نوزاد.

پمپاژ شیر به منظور شیرسازی
با استفاده از دستگاه‌های پمپاژ می‌توانید اضافه شیر را پس از هر بار شیردهی پمپاژ کنید و هر زمانی به نوزاد خود بدهید. روزانه یک ساعت وقت بگذارید، ۲۰ دقیقه شیر را پمپاژ کنید، ۱۰ دقیقه استراحت کنید، ۱۰ دقیقه پمپاژ کنید، ۱۰ دقیقه استراحت، ۱۰ دقیقه پمپاژ. این کار را چند روز انجام دهید. با این کار سیگنالی به بدن داده می‌شود برای تولید شیر بیشتر.

غذاهایی که شیر را افزایش می‌دهند
شک دارید که با خوردن برخی غذاها شیرتان زیاد می‌شود؟ این حقیقت دارد. برخی غذاها و نوشیدنی‌ها هستند که گفته می‌شود به بیشتر شدن شیر کمک می‌کنند. استفاده از این غذاها را می‌توانید در کنار روش‌های دیگری چون پمپاژ کردن و استفاده از برخی مکمل‌ها، به کار بگیرید. برخی از بهترین غذاها برای بیشتر شدن شیر عبارتند از:
بلغور جو دوسر: بلغور جو دوسر را فراموش نکنید، زیرا هم خوشمزه و هم سیرکننده است. جو در هر شکل و نوعی به افزایش شیر کمک می‌کند. در برخی فرهنگ‌ها، جو را با آب مخلوط می‌کنند، سپس جو را از آب گرفته و از آب باقی مانده آن که حالت شیری دارد برای بیشتر شدن شیر استفاده می‌کنند (تفاوت بین جو (Barley) و جو دوسر (Oats) چیست؟).
بذر کتان: بذر کتان به دلیل امگای موجود در آن یکی از بهترین روش‌های افزایش شیر است.
آب: اگر بدن شما خشک باشد و آب کافی نداشته باشد، نمی‌تواند شیرسازی کند. بنابراین سعی کنید روزانه ۸ اونس آب بنوشید.
جو، رازک، رازیانه: این مواد نیز به بیشتر شدن شیر کمک می‌کنند.

سبزیجاتی که شیر را افزایش می‌دهند
در طول تاریخ از سبزیجات به عنوان دارو استفاده شده است. برخی از انواع سبزیجات نقش موثری در افزایش شیر دارند که در ادامه معرفی می‌شود:
شنبلیله: شنبلیله یکی از گیاهان شیرافزا است که تقریبا برای همه مادران موثر است. برخی مکمل‌های دارویی هستند که حاوی شنبلیله نیز می‌باشند و می‌توانید از آنها استفاده کنید، اما بهتر است شنبلیله را به تنهایی استفاده کنید زیرا شاید نیازی به دیگر محتویات مکمل‌ها نداشته باشید.
چای شیرافزا: چای شیرافزا شامل رازیانه، گل گاو زبان، شنبلیله، گل خار و دیگر گیاهان مفید برای دستگاه گوارش است. حتما این چای را امتحان کنید.
یونجه: یونجه یکی دیگر از گیاهان شیرافزا است که می‌توانید آن را به همان صورت گیاهی یا به صورت قرص و یا جوشانده مصرف کنید.
کاه جو دوسر: شاید قبلا درباره آن نشنیده بودید اما کاه جو دوسر به افزایش شیر بسیار کمک می‌کند و به دلیل اینکه غنی از ویتامین B است، بسیار آرام بخش است.
باید حتما پیش از استفاده از هر یک از این مواد غذایی، با پزشک خود مشورت کنید و پس از اینکه شیر شما به حد نرمال رسید، مصرف آنها را کنار بگذارید.

روغن‌های افزایش دهنده شیر
در واقع روغن‌ها لزوما موجب بیشتر شدن شیر نمی‌شوند اما این روغن‌ها به آرامش مادر کمک می‌کنند. باید در استفاده از روغن‌ها در طول بارداری و شیردهی محتاط باشید زیرا برخی از آنها برای مادر و بچه ضرر دارند. برخی روغن‌هایی که می‌توانید در بیشتر کردن شیر استفاده کنید (این روغن‌ها را به نوک سینه که نوزاد از آن تغذیه می‌کند، نزنید) عبارتند از:
اسطوخدوس: اسطوخدوس به عنوان داروی آرامش‌بخش و خواب‌آور استفاده می‌شود. در طول شیردهی گیاه اسطوخدوس را در اطراف خود بپاشید تا موجب آرامش شود و تنش را کاهش دهد.
روغن رازیانه: می‌توانید این روغن را بالای سینه بمالید تا به شیرسازی کمک کند.

داروهای افزایش دهنده شیر
حتما درباره داروهای شیرافزا شنیده‌اید. مادرها باید در استفاده از این داروها برای افزایش شیر محتاط باشند و آنها را به عنوان آخرین راه حل به کار بگیرند. در هر صورت پیش از استفاده از این داروها باید از یک متخصص کمک بگیرید.
Reglan: این دارویی است که برای بیماری‌های گوارشی استفاده می‌شود اما برای شیردهی نیز کاربرد دارد. این داروها اگر در کوتاه مدت مثلا دو هفته یا کمتر استفاده شود، موثر و مطمئن است. مادرها باید در استفاده از این دارو محتاط باشند زیرا عوارض جانبی چون خستگی و افسردگی دارد که با داشتن یک نوزاد این حالت خوب نیست.
Domperidone: این دارو برای کاهش تهوع در بیماران سرطانی استفاده می‌شود و همچنین برای افزایش شیر نیز مورد استفاده قرار می‌گیرد. عوارض جانبی این دارو نسبت به رگلان کمتر است و برای کودک مطمئن‌تر است.