جلوگیری از استرس کودکان، اهمیت یوگا

کودکان نیز همچون بزرگترها تحت فشارها و استرس‌های گوناگونی در طول روز قرار می‌گیرند. اختلافات خانوادگی، ترس‌ها و اضطراب‌های دوران کودکی، رقابت با دوستان، آشفتگی‌های فکری - هیجانی و روابط نابسامان بین اعضای خانواده از جمله تنش‌هایی هستند که می‌توانند بر ذهن و روان کودکان تاثیر منفی بگذارند.
آنها نیز همچون پدر و مادرشان نیاز به آموزش روش‌های خویشتن‌داری، کنترل تنفس، آرام سازی عضلانی و خودآگاهی درونی دارند.
یکی از روش‌هایی که موجب فشارهای روزانه بر کودکان می‌شود، یادگیری تمرین‌های یوگاست. کودک در حال رشد می‌تواند با فرا گرفتن تمرین‌های یوگا، قرار گرفتن در وضعیت ثابت و بدون تنش را تجربه کند.
از آنجا که کودکان توان بیان مشکلات و ناراحتی خود را ندارند و نمی‌توانند به‌والدین و نزدیکانشان بفهمانند که چرا رفتار ناسازگارانه دارند، باید روشی را برای خلیۀ هیجانی به‌آنان آموخت که همواره از شدت هیجان و احساسات منفی آنان بکاهد.

به‌همین دلیل توصیه می‌شود که کودکان نیز سعی کنند با انجام دادن تکنیک‌های هماهنگ سازی ذهن و جسم، به‌تعادل بیشتر قوای درونی و توانایی روبه‌رو شدن با شرایط سخت زندگی برسند.

آثار مثبت یوگا
تمرینهای یوگا به‌تعادل بین جسم و ذهن کمک می‌کند. از طریق اجرای تکنیک‌های یوگا می‌توان هرگونه فقدان تعادل و ناهماهنگی بین اعضای مختلف بدن را برطرف کرد. این ناهماهنگی‌ها جنبه‌های متفاوتی دارند، از جمله:
- ناهماهنگیهای جسمانی، مثل خمیدگی‌های اسکلتی، گرفتگی‌های عضلانی، کشش ماهیچه‌ها و تقویت رباط‌ها. کودکی که تمرین‌های یوگا را به‌طور منظم انجام میدهد، بدنی سالم، نرم، ورزیده و قوی دارد.
- اختلالات هیجانی، مثل اضطراب، ترس و پرخاشگری
- اختلالات رفتاری، اجرای منظم تمرینهای یوگا برای کودکان و نوجوانان موجب آرامش و تمرکز بیشتر آنان در طول روز می‌شود.

یوگا می‌تواند در درمان کودکانی که دچار اختلالات تنفسی (آسم و تنگی نفس)، اختلالات گوارشی و اختلالات مربوط به‌خواب (بی‌خوابی، بدخوابی، کابوس دیدن) هستند، نقش مؤثری ایفا کند.

یوگای خردسالان
در سالهای اولیۀ زندگی، رشد بدنی کودک با رشد ذهنی او همراه است. فعالیتهای جسمانی که کودک از طریق بازیهای گوناگون انجام میدهد، موجب می‌شود که آمادگی پذیرش و یادگیری بسیاری از مفاهیم ذهنی را پیدا کند. کودک خردسال بیشتر از طریق تکرار و تمرین و به‌کارگیری اعمال گوناگون یاد می‌گیرد.
بنابراین اگر تعالیم یوگا را در قالب بازی‌های مناسب با سن به‌کودک آموزش دهید برای او کارآیی بیشتری خواهد داشت. یکی از ویژگیهای بازیهای کودکانه تکرار و بازآفرینی آن است و همین امر (یعنی تکرار) موجب تقویت مهارت آموخته شده می‌شود.
از این رو، والدین و مربیان می‌توانند تمرینهای یوگا را در قالب بازیهای ساده‌به کودکان بیاموزند و آنها را به تکرار این تمرینها تشویق کنند.
تمرینهای یوگا برای کودکان زیر سه سال با کمک و همراهی والدین یا مربیان آنها انجام می‌شود. حرکت دادن پاهای کودک (به‌صورت دوچرخه)، باز و بسته کردن بازوهای کودک به‌طرفین، چشمک زدن، لبخند زدن و خواندن ترانه‌های شاد کودکانه از جمله تمرینهای مناسب برای کودکان زیر یک سال است.
برای کودکان بالای یکسال، والدین یا مربیان علاوه بر این آموزش‌ها می‌وانند با غلت دادن کودک به‌طرفین، گرفتن مچ دست‌های کودک و بلند کردن او، موجب قوی شدن ماهیچه‌های گردن کودک شوند.
مدت این تمرینها می‌تواند بین 5 تا 15 دقیقه باشد. توجه داشته باشید، تمرینهای یوگا، نباید فشاری بر کودک وارد آورد تا او از انجام دادن آنها لذت ببرد. اجرای بازیهای گروهی توام با ترانه‌های ساده، تمرینهای تنفسی عمیق و اجرای حرکات کششی از جمله تمرینهای یوگایی ویژۀ کودکان بالای دو سال هستند.
کودک زمانی می‌تواند درست عمل کند که قادر باشد به‌درستی احساس و فکر کند. تعالیم یوگا به‌گودک کمک می‌کند تا بین جسم و ذهن خود تعادل و هماهنگی برقرار سازد و بتواند به‌خویشتن داری دست یابد.
مدت زمان تمرین‌های بدنی ویژۀ کودکان خردسال 5 تا 10 دقیقه، سپس 1 دقیقه استراحت و سرودخوانی و یا گوش دادن به‌موسیقی و آنگاه 5 دقیقه بازیهای ساده است.
یوگا برای کودکان (۷ تا ۱۲ سال)
تمرینهای یوگا برای این گروه از کودکان، بر پایۀ شیوه‌های پرورشقدرت تصور و خیال پایه‌ریزی شده‌اند. همچنین مربی یوگا می‌تواند اطلاعات کمی (در حد فهم و درک آنها) دربارۀ تمرینهای یوگا و تاثیر آن بر کاهش اضطراب، نگرانی و آشفتگی‌های روزانه به‌آنان بدهد.
این تمرین‌ها بستگی به‌میزان خلاقیت، آمادگی جسمانی و قدرت ابتکار بچه‌ها دارد. گروهی از کودکان در این مرحله سنی قادرند حرکات یوگا را به‎‌خوبی و نرمی یک بزرگسال انجام دهند و از آن لذت ببرند. به‌همین منظور می‌توان به نقش تمرینهای بدنی برای تقویت عضلات، آرامش فکری و تمرکز بیشتر تاکید کرد.
این کودکان می‌توانند تا چند دقیقه آرام بنشینند و با تمرکز بر موضوعی خاص، استرس‌ها و تنش‌های فکری‌شان (که برای اغلب آنان، مشکلات درسی - آموزشی، ارتباط با همکلاسی‌ها، فعالیتهای جانبی و اختلافات خانوادگی است) کاهش دهند.
مدت انجام تمرینهای یوگا، ۴۰-۳۰ دقیقه، ۳-۲ دقیقه استراحت ، ۵-۳ دقیقه تنفس عمیق همراه با بازدم‌های منظم و ۱۰ دقیقه برای بازی است.

با افزایش میزان فهم و درک بچه‌ها از تمرینهای یوگا ، می‌توان آنها را تشویق کرد تا به‌جای بازی، به صحبت پیرامون روش کار و تاثیر یوگا بر زندگی روزانه‌شان بپردازند.

یوگا برای نوجوانان
تمرینهای ویژۀ نوجوانان نیز ادامۀ تمرین‌های کودکان است. با این تفاوت که این گروه به‌شرح و توضیحات بیشتری نیاز دارند. دربارۀ ارزش تمرینهای یوگا و نقش آنها بر کاهش اضطراب و ارام‌سازی عضلات و بهبود تنفس آنان باید تاکید شود.
مربی یوگا باید سعی کند توجه نوجوانان را به‌ساختارهای بدنی آنان، کارکرد اندام‌های داخلی و افزایش نیروی جسمانی ذهنی متمرکز کند. توانایی‌های آنها، بسیار بیشتر از آن چیزی است که ما تصور می‌کنیم. آنها به‌موضوع‌هایی فراتر از موضوع‌های ما بزرگسالان فکر می‌کنند و اگر در محیطی مساعد و پربار قرار گیرند، می‌توانند خلاقیت‌های ذهنی، قوۀ ابتکار و تصوراتشان را به‌کار گیرند و از جلوه‌های آن بهره‌مند شوند.