تنظیم ساعت خواب کودک، روش هایی که جواب می دهد

نی نی بان: شکایت شایع معمولا در رابطه با مشکلات تنظیم خواب کودک است. کلنجار رفتن برای خواب، بیدار شدن زودهنگام و صبحگاهی، عدم موافقت کودک برای خوابیدن بدون والدین، کابوس‌های شبانه ، درخواست خوردن غذاهای مختلف در طول شب و شب‌ ادراری از جمله این شکایت‌هاست.

اما بیدار شدن‌های متوالی در طول شب به خصوص در شیرخوارانی که در تختخواب والدین می‌خوابند و مرتب شیر مادر را می‌خورند از همه شایع‌تر است. چنین رخدادی طبیعی است. والدین باید بیدار شوند و این باعث می‌شود شکایت والدین افزایش پیدا کند.

در این حالت باید به یک پزشک متخصص کودکان مراجعه شود، زیرا پزشک رفتارهای طبیعی و الگوی خواب و بیداری کودک را به‌طور کامل می‌داند و برای والدین کودک شرح می‌دهد.

در ‌‌نهایت با یک برنامه کامل هماهنگی خواب طرفین را در این برنامه می‌گنجاند. چنین کاری ساده نیست و مستلزم آگاهی و شناخت کامل است. باید از والدین کودک خواسته شود در یک برگه گزارش روزانه برای ساعت‌های خواب و بیداری کودک پر کنند تا اطلاعاتی به دست آید که در این راه کمک‌کننده باشد.

مقدار خواب مناسب در سنین مختلف

از هفته یک تا ۴ نوزادان معمولا ۱۵ تا ۱۸ ساعت در روز می‌خوابند، اما نوزادان نارس و کم‌وزن در یک دوره کوتاه بیشتر می‌خوابند. نوزادان و شیرخوارانی که قلنج یا دردهای شکمی دارند، الگوی خواب‌شان با چرخه شب و روز هماهنگ نیست. در حقیقت آن‌ها از الگوی خاصی پیروی نمی‌کنند از یک تا ۴ ماهگی، در ۶ هفتگی شیرخوار شروع به هماهنگ کردن ساعت بیولوژیک خود می‌کند و الگوی منظم خواب را در او خواهیم دید.

در این زمان شیرخوار چندبار در شبانه‌روز و هر‌ بار بین ۴ تا ۶ ساعت می‌خوابد و کم‌کم سردرگمی بین روز و شب برای او حل می‌شود. از ۴ماهگی تا ۱۲ماهگی، در حالی که میزان خواب بهینه در این سنین ۱۵ ساعت در شبانه‌روز است، بیشتر شیرخواران تا ۱۱ ماهگی روزانه فقط حدود ۱۲ ساعت می‌خوابند.

هر چقدر شیرخوار بزرگ‌تر می‌شود، الگوی خوابش نیز به بزرگسالان شبیه‌تر می‌شود. شیرخواران معمولا در طول روز ۳ بار چرت می‌زنند. این چرت در ۶ ماهگی به ۲ بار کاهش پیدا می‌کند. در این سن کودک می‌تواند تمام شب را بخوابد.

از یک تا ۳ سالگی، در یک سالگی کودک دیگر صبح‌ها چرت نمی‌زند. فقط یک بار در روز می‌خوابد و معمولا به ۱۰ ساعت خواب نیاز دارد. بیشتر کودکان زیر ۳ سال هنوز به خواب نیمروزی یک تا ۳ساعت نیاز دارند و معمولا ساعت ۸ تا ۹ شب می‌خوابند و بین ۶ تا ۸ صبح بیدار می‌شوند.

مهم‌ترین مطالب در این‌باره:

کودکان در سنین مختلف، الگوهای خواب متفاوتی دارند.

الگوی خواب شیر خوار 1-3 ماهه
در این سنین شیر خواران در طول روز هوشیارتر بوده و به این علت در طول شب بهتر می خوابند. با این حال الگوی خواب شیرخواران لین سنین می تواند با یکدیگر بسیار متفاوت باشد. شیر خواران تا ۳ سالگی حدود ۱۴-۱۷ ساعت در روز می خوابند که شامل ۲-۳ چرت میان روز نیز میشود.
برای بهتر خوابیدن شیر خوار در طی شب می توانید تغذیه وی را اخر شب انجام دهید به عنوان مثال اگر کودک شما 7 شب خوابیده و تا 2 صبح بیدار نمیشود می توانید 11 شب او را برای شیر خوردن بیدار کرده مجدد بخوابانید تا صبح خیلی زود حدود 4 صبح که مجدد برای شیر خوردن بیدار شود.

الگوی خواب شیر خوار ۴-۷ ماهه
در این سنین معمولا الگوی خواب شیر خوار منظم می شود برخی از شیرخواران به خصوص شیر مادر خواران ممکن است در طول شب بیدار شوند اما اکثر شیر خواران در این سنین نیاز به تغذیه در طول شب ندارند.
در این سنین شیر خواران حدود 12-15 ساعت در طول روز می خوابند که شامل 2 چرت میان روز می شود. میانگین خواب طول روز حدود 3-4 ساعت است. تا ۶ سالگی بیشتر شیر خواران حدود 9 ساعت در طول شب می خوابند.

الگوی خواب شیر خوار ۸-۱۲ ماهه
مشکلات خواب در نیمه دوم سال اول شایع است .برخی شیر خواران در طول شب بیدار شده و گریه می کنند و زمانی که مادر انها را در اغوش کشیده آرام می شوند و می خوابند. این امر به علت اضطراب جدایی است که در این سن شکل می گیرد و جزو روند تکامل نرمال در کودکان این سنین می باشد.
زمانی که کودک شما در شب بیدار شده و گریه می کند اهسته او را صدا کرده و به او اطمینان بدهید که کنار او هستید و با هر بار بیدار شدن کودک را از تختخواب خود خارج نکنید. با هر بار خارج کردن از تختخواب و شیر دادن به او این عمل بیدار شدن از خواب در طول شب را در او تقویت خواهید کرد.

کودک یک تا سه سال
در این دوران چرت صبحگاهی او حذف می‌شود و فقط یک بار در روز آن هم برای یک ربع تا دو ساعت چرت می‌زند. این تغییر گاهی باعث دردسر می‌شود چون برای بعضی کودکان یک بار چرت زدن کافی نیست و دو بار چرت زدن هم زیاد است.
اگر چنین کودکی دارید شب او را کمی‌ زودتر بخوابانید تا استراحت کافی داشته باشد و از خیر چرت صبحگاهی او بگذرید. اگر بچه‌های 21 تا 36 ماهه فقط یک بار چرت روزانه احتیاج دارند که بین 1 تا 5/3 ساعت متغیر است.
این کودکان معمولا بین ۷ تا ۹ شب می‌خوابند و بین ۶ تا هشت صبح بیدار می‌شوند. برای کودکانی به این سن بهتر است خواب شبانه ون چرت آنها منظم باشد اما خیلی هم در این موارد سخت گیری نکنید چون نتیجه عکس می‌دهد.

کودک 3 تا 6 ساله
معمولا در این دوران کودکان نه شب به بسترمی‌روند و حدود شش تا هشت صبح بیدار می‌شوند. اکثر بچه‌ها در سن سه سالگی هنوز چرت روزانه دارند ولی تا سن پنج سالگی این چرت کوتاه تر و یا حذف می‌شود. در این دوران هم توجه به نیاز خواب کودک از واجبات است.
مهدکودک یا کلاس‌های ورزشی یاو… گاهی باعث حذف چرت عصرگاهی می‌شود. دراین صورت باید برنامه خواب شبانه بچه را تغییر دهید (مثلا او را زودتر بخوابانید) و هیچوقت به اصرار چرت روزانه او را حذف نکنید. توجه کنید که خواب تاثیر زیادی بر خلق‌وخوی کودک می‌گذارد.
کم خوابی باعث بروز مشکلات رفتاری مثل حالت تهاجمی، تدافعی، عدم پذیرش شرایط، رفتار متضاد و مخالف و گاهی بیش فعالی می‌شود.

کودک 7 تا 12 سال
به دلیل توجه به فعالیت‌های اجتماعی مدرسه و غیره زمان خواب شبانه دیرتر می‌شود و به حدود ساعت هشت تا ۱۰ شب می‌رسد. مقدار خواب هم بین ۹ تا ۱۲ ساعت در شبانه روز متغیر است. توجه کنید دراین سنین هنوز میزان خواب کافی برای کودک اهمیت ویژه‌ای دارد و کم خوابی باعث خواب آلودگی روزانه کودک می‌شود و ضعف درسی به همراه دارد.

نکات مهم در بهداشت خواب نوزادان
۱- اتاق مشترک نوزادان با والدین (اما دقت شود که در تخت مشترک خوابانده نشود)
2- تشک نوزاد سفت باشد
۳- از بالشت برای زیر سر گذاشتن نوزاد استفاده نشود
4- نوزاد به پشت خوابانده شود.
۵- از گرم کردن بیش از اندازه نوزاد خودداری شود
6- نوزاد را در تماس دود سیگار و قلیان و اسپند قرار ندهید.
۷- می توانید در حین خواب از پستانک برای نوزادتان استفاده کنید.
8- از بیدار نگه داشتن نوزاد در طول روز به امید اینکه در شب بخوابد خودداری کنید. شیر خوارانی که بیش از اندازه خسته هستند در مقایسه با شیر خوارانی که در طول روز خواب کافی داشته اند خوابی آرام نخواهند داشت.

اتاق خواب کودک
اتاق خواب کودک باید مانند بهشتی آرامش بخش باشد تا فرزندتان بودن در آن را دوست داشته باشد، جایی که کودک در آن می خوابد باید به او احساس امنیت بدهد. توصیه ما به شما این است که برای آرامش بخش ساختن اتاق خواب کودک دلبند خود از راهنمایی های زیر استفاده کنید:

طراحی اتاق خواب کودک

اتاق کودک شرایط مناسبی نیاز دارد:

۱- نورپردازی اتاق خواب کودک را باز طراحی کنید
نورپردازی اولین و مهم ترین عنصری است که در هر پروژه ای باید به آن توجه کرد. سعی کنید از لامپ هایی با طیف رنگی کامل که در شکل های مختلفی در دسترس اند استفاده کنید. متخصصان کم نور بودن اتاق یا گرایش نور به سمت زرد یا حتی آبی را عامل بروز افسردگی و ‌خشونت در کودکان می دانند.

۲- اتاقی عایق صوت طراحی کنید
عایق بندی اتاق کودک باید طوری باشد که صدا های بیرونی شنیده نشوند، علاوه بر آن موادی نیز که در اتاق کودک استفاده می کنید نیز می تواند مهم باشد.
برای جلوگیری از انعکاس صدا در درون اتاق بهتر است از کفپوش های چوب طبیعی استفاده کنید و با فرش یا موکت روی آن را بپوشانید. در های چوبی و‌پرده های نخی و لطیف بهتر از انواع آهنی و‌ چوبی است.

3ـ از روانشناسی رنگ ها استفاده کنید
سال هاست که از رنگ هایی مثل صورتی، آبی و زرد روشن در مهد کودک ها استفاده می شود دلیل این کار آرامش بخش بودن این رنگ ها برای کودکان بوده. رنگ هایی مثل قرمز روشن و رنگ های تیره باعث به هیجان آمدن کودک شما می شوند و استفاده از آنها در اتاق خواب کودک مناسب نیست.
بهتر است برای دیوار ها از رنگ های پایه خنثی و آرام مثل خاکستری مخلوط شده با رنگ های دیگر استفاده کنید. اگر می خواهید از رنگی غیر از آبی و صورتی استفاده کنید توصیه ما به شما سبز لاوندری است. دقت داشته باشید که دیوار اتاق کودک نباید طرح و نقش هایی شلوغ و نا منظم داشته باشد.

۴ـ اتاق خواب کودک را به جایی دنج تبدیل کنید
کودکان دوست دارند جایی آرام و راحت بخوابند، بنابراین اتاق خواب کودک خود را با آیتم هایی که می تواند از آن برای آسایش و آرامشش استفاده کند مجهز کنید، وسایلی مثل صندلی راحتی به شکل حیوانات، یک پتوی نرم با وزن مناسب و بالش پرمانند، می توانند گزینه های خوبی برای این کار باشند.

5ـ محرک های خشم در اتاق کودک را حذف کنید
اتاق خواب شلوغ و بی نظم، حتی اگر چراغ ها خاموش باشد باز هم باعث بر هم زدن الگوی خواب کودک می شود. بی نظمی در اتاق کودک باعث تحریک حس خشونت در وی می شود.
سعی کنید اسباب بازی ها، لباس ها و سایر جعبه ها و سبد ها را در جای مناسب و‌ داخل کمد قرار دهید. تمیز بودن سطح اتاق و ‌منظم بودن آن باعث از بین رفتن پریشانی های کودک می شود.

۶- وسایل اتاق کودک را با دقت کنار هم قرار دهید
برای اینکه والدین عناصر اصلی مورد نیاز در یک اتاق خواب سالم و متعادل را به یاد داشته باشند بهتر است به چهار کلمه خواب، بازی، یادگیری و لذت دقت کنند. هر اتاقی باید به گونه ای باشد که به کودک اجازه دهد این چهار فعالیت را انجام دهد.
والدین باید فضایی را برای هر یک از این فعالیت ها در اتاق کودک در نظر بگیرند اما آنچه توجه والدین را بیش از هر چیز دیگری به خود جلب کرده تامین امکان خواب و آرامش کودک است. البته جای مناسب تخت خواب، کمد، اسباب بازی ها، میز و غیره در هر اتاقی و برای هر کودک در هر سنی متفاوت است.