تغذیه کودک مبتلا به اسهال، باید چطور باشد؟

اسهال یکی از علل مهم مرگ و میر کودکان در کشورهای در حال توسعه و نیز از علل مهم سوءتغذیه می‌باشد.
در کشورهای در حال توسعه به طور متوسط هر کودک زیر 3 سال در هر سال حدود سه بار به اسهال مبتلا می‌شود.

زمانی می‌گوییم کودک مبتلا به اسهال است که حجم مدفوع زیاد، قوام مدفوع فوق‌العاده نرم و آبکی و تعداد دفع مدفوع از ۳ نوبت یا از تعداد معمول در شبانه روز تجاوز کند.
هر کدام از 3 شرط فوق نباشد نمی‌توان از اصطلاح اسهال استفاده کرد.
در طول اسهال آب و مواد معدنی از دست رفته و کودک کم آب می‌شود به علاوه به دلایل زیر ممکن است سوءتغذیه ایجاد شود:
کاهش دریافت مواد غذایی به دلیل بی‌اشتهایی و عادات غلط غذایی
کاهش جذب به دلیل عبور سریع مواد غذایی و کاهش عوامل موثر در جذب
افزایش نیاز به مواد غذایی به دلیل افزایش نیازهای سوخت و ساز، ترمیم آسیب وارد به روده و جبران پروتئین از دست رفته
دو اصل مهم در درمان اسهال شامل جایگزینی آب و املاح و ادامه تغذیه مناسب می‌باشد. در کودک مبتلا به اسهال نباید تغذیه معمول قطع یا رقیق شود.

برخی تصور می‌کنند که غذا خوردن برای کودک مبتلا به اسهال ضرر دارد، در حالی که تغذیه مناسب سبب تسریع در ترمیم مخاط روده و بهبود عملکرد آن و نیز بازگشت سریع تر عملکرد لوزالمعده، کاهش دوره بیماری و شدت اسهال و در نتیجه پیشگیری از افت وزن و سوءتغذیه می‌شود.
در صورت محدود کردن یا رقیق کردن غذا اسهال طولانی‌تر شده، عملکرد روده آهسته‌تر به حال طبیعی برگشته و اختلال در وزن‌گیری و حتی کاهش وزن دیده می‌شود.
اگرچه کودکان مبتلا به اسهال کم‌اشتها‌ترند، اما پس از جبران کم‌آبی اشتهای کودک بهتر می‌شود، ولی در بیماران با اسهال خونی اشتها دیرتر به حال طبیعی برمی‌گردد.
نوع غذای مصرفی بستگی به سن کودک و الگوی غذایی قبل از بیماری دارد.

در صورتی که کودک شیرخوار و سن او زیر 6 ماه است، تعداد دفعات شیردهی را افزایش دهید.
برای شیرخوار در هر سنی که باشد باید تغذیه با شیر مادر ادامه یابد در صورت استفاده از شیر مصنوعی بدون آنکه شیر رقیق شود با غلظت همیشگی به کودک داده شود.
در شیرخوار بالاتر از 6 ماه که تغذیه تکمیلی دریافت می‌کند، غذاها باید قابل هضم، تازه و کاملا پخته شده باشد.
کودک باید حداقل ۶ وعده غذا در روز دریافت نماید. پس از قطع اسهال تا ۲ هفته بعد حداقل یک وعده غذای اضافی به کودک بدهید.
برای مقوی کردن غذای کودک (افزودن انرژی) کمی کره یا روغن مایع به غذای او اضافه کنید.
برای مغذی کردن غذا (افزودن میزان پروتئین، املاح و ویتامین‌ها) مقداری گوشت، حبوبات یا جوانه آنها و سبزیجات به غذا بیفزایید.
برای جبران آب از دست رفته کودک به او مایعاتی مثل چای کمرنگ، لعاب برنج،دوغ و او.آر.اس بدهید.
علاوه بر مایعات، غذاهایی مثل کته نرم با گوشت ماهیچه یا مرغ کاملا پخته همراه با ماست و ... بدهید. به کودک میوه‌های دارای پتاسیم مثل موز بدهید.
نوشیدنی‌های صنعتی مثل آبمیوه صنعتی و نوشابه ندهید چون اسهال کودک بدتر می‌شود.
کودک را سریعا نزد پزشک یا کارمند بهداشتی برگردانید اگر
- کودک شیرخوار است و خوب شیر نمی‌خورد.
- تب کند.
- حالش بدتر شود.
- قادر به نوشیدن مایعات نباشد یا کم بنوشد.
- در مدفوع او خون یا موکوس (ماده لزج) دیده شود.
- حالت تهوع و استفراغ به مدت ۲۴ ساعت ادامه یابد.
- علایم کم‌آبی شدید دارد (بی‌حالی، گریه بدون اشک، ادرار غلیظ و زرد تیره یا قطع ادرار، خشکی دهان، چشمان فرو رفته، پوست چروکیده).
- چنانچه اسهال بیش از ۵ روز طول بکشد.