علت های ناباروری چیست؟

بسیاری از زوج ها درگیر ناباروری هستند و برای باردار شدن تلاش می کنند اما اغلب تصور می شود که این مشکل از طرف زنان است که البته این تصور اشتباه است.

ناباروری به عدم توانایی باردار شدن پس از داشتن یک سال رابطه جنسی (بدون استفاده از روشهای پیشگیری) گفته می شود. از آنجایی که باروری در زنان به مرور با افزایش سن کاهش می یابد، برخی پزشکان، زنان بالای ۳۵ سالی را که پس از ۶ ماه رابطه جنسی بدون محافظ موفق به باروری نشده اند، دچار ناباروری دانسته و اقدام به مداوای آنها می کنند. زنانی که دچار ناباروری هستند، معمولا جهت درمان به متخصص زنان مراجعه می کنند.

دوستان توجه کنید که هیچ چیز در پزشکی، صد در صد نیست و به همین خاطر درمان ناباروری حتی در سنین بالاتر هم امکان پذیر است.

برای باردار شدن چه اتفاقی باید در بدن زنان بیفتد؟

اگر بخواهیم ساده و خلاصه بگوییم، بارداری نتیجه فرایندی است که چند مرحله دارد.

برای باردار شدن

- بدن زن باید تخمکی را از یکی از تخمدان هایش آزاد کند (تخمک گذاری)

- اسپرم مرد باید در طی مسیر به تخمک متصل شود (لقاح)

- تخمک بارور باید از طریق لوله رحمی وارد رحم شود.

- تخمک بارور شده باید به دیوار رحم متصل شود (لانه گزینی).

ناباروری می تواند در اثر مشکلی در یک یا تعدادی از این مراحل رخ دهد.

خانم دکتر ذاکرین، متخصص زنان و زایمان با استفاده از تاریخچه پزشکی زوجین و تست‌هایی مانند آزمایش اسپرم، تست تخمک‌گذاری، سونوگرافی، هیستروسالپنگوگرافی، یا لاپاراسکوپی، علت ناباروری زوج‌ها را تشخیص داده و بر اساس نتایج آزمایشات، ناباروری زوج‌ها را درمان می‌کنند.

آیا ناباروری مشکل شایعی است؟

بله. تحقیقات نشان می دهند که در ایران، 20 درصد زوج ها در طول زندگی خود دچار ناباروری می شوند که این مقدار بالاتر از آمار جهانی است که بر طبق سازمان بهداشت جهانی، میانگین ناباروری در دنیا 12 تا 15 درصد گزارش شده است.

آیا در ناباروری همیشه مشکل از جانب زنان است؟

خیر. ناباروری همواره مشکل زنان نیست. هم مردان و هم زنان ممکن است در این مشکل سهیم باشند.

بسیاری از زوج ها درگیر ناباروری هستند و برای باردار شدن تلاش می کنند اما اغلب تصور می شود که این مشکل از طرف زنان است که البته این تصور اشتباه است. در حقیقت به این دلیل که فرایند بارداری در بدن زنان صورت می گیرد، از گذشته به اشتباه انگشت اتهام به سمت زنان بوده است. بد نیست که بدانید در ایران، آمار ناباروری در میان مردان بیشتر از زنان است و طبق آمار مراجعین به کلینیک ها و بیمارستانها، 60% ناباروری ها مربوط به مردان بوده است.

علت اصلی ناباروری در زنان چیست؟

زنان برای باردار شدن نیازمند عملکرد صحیح تخمدان ها، لوله های رحمی و رحم هستند. شرایط تاثیرگذار بر یکی از این اندام ها می تواند در ناباروری زنان سهیم باشد. برخی از این شرایط در ادامه آورده شده اند و با استفاده از آزمایشات متفاوتی قابل ارزیابی هستند.

۱- اختلالات تخمک گذاری

مشکلات تخمک گذاری رایج ترین دلیل ناباروری در زنان است. تخمک گذاری در واقع آزادسازی ماهیانه یک تخمک است. در برخی موارد، زنان هرگز تخمک آزاد نمی کنند، در حالی که در دیگر زنان، تخمک ها تنها در طی برخی چرخه های قاعدگی آزاد می شوند.

اختلالات تخمک گذاری ممکن است ناشی از موارد زیر باشند:

- نارسایی زودرس تخمدان در این حالت، عملکرد تخمدان ها پیش از رسیدن زنان به سن ۴۰ سالگی متوقف می شود که به آن یائسگی زودرس هم گفته می شود.

- PCOS (سندرم تخمدان پلی کیستیک) در این اختلال، عملکرد تخمدان ها غیر طبیعی است. همچنین فرد دارای سطح آندروژن (هورمون های مردانه) بالایی است. حدود ۵ تا ۱۰ درصد زنان در سنین باروری از این مشکل رنج می برند. این بیماری همچنین سندرم استین-لونتال نامیده می شود.

- هایپرپرولاکتینمی (بالا بودن سطح پرولاکتین) اگر سطح پرولاکتین فرد بالا باشد و شخص، باردار یا در حال شیردهی نباشد، این مورد می تواند بر تخمک گذاری و ناباروری تاثیرگذار باشد.

- کیفیت پایین تخمکها تخمک هایی که آسیب دیده اند یا دچار اختلالات ژنتیکی هستند، نمی توانند منجر به بارداری شوند. هرچه سن زنان بیشتر باشد، ریسک این مورد بالاتر است.

-پرکاری غده تیروئید

- کم کاری غده تیروئید

-برخی بیماری های مزمن مثل ایدز یا سرطان

۲- مشکلات رحم یا لوله های رحمی

تخمک بارور شده مسیر تخمدان تا رحم را طی می کند و در آنجا شروع به رشد می کند. اگر مشکلی در رحم یا لوله های رحمی رخ دهد، فرد نمی تواند به طور طبیعی بارور شود. این مشکل می تواند ناشی از یکی از موارد زیر باشد:

- جراحی جراحی لگنی گاهی موجب آسیب به لوله های رحم می شود. همچنین جراحی سرویکس می تواند موجب آسیب به آن شود. سرویکس همان دهانه رحم است.

-فیبروم های رحمی این فیبروم ها در واقع تومورهای خوش خیم غیر سرطانی هستند که در دیواره رحم یافت می شوند و اغلب ۳۰ تا ۴۰ درصد زنان در سنین باروری به آنها دچار می شوند. این فیبروم ها ممکن است موجب تداخل در لانه گزینی شوند. همچنین ممکن است لوله رحمی را مسدود کرده و مانع باروری تخمک توسط اسپرم شوند. فیبروم های رحمی بزرگ موجب بزرگ شدن بیش از حد فضای رحم شده و فاصله ای که اسپرم باید طی کند را افزایش می دهند.

- آندرومتیوز در این اختلال، سلول هایی که به طور طبیعی در مخاط رحم یافت می شوند، شروع به رشد در جایی دیگر از بدن می کنند.

- درمان های عقیم سازی پیشین توجه داشته باشید در صورتی که فردی لوله های رحمی خود را مسدود کند، امکان برعکس سازی این فرایند وجود دارد، اما باید به این نکته توجه داشت که احتمال باروری دوباره، چندان بالا نیست. با این وجود، یک مطالعه تحقیقاتی که هشت سال به طول انجامیده است، نشان می دهد که جراحی باز کردن لوله های رحمی به نسبت روش IVF نرخ بارداری بالاتر و تولد موفق تری را در پی دارد و همچنین کم هزینه تر است.

۳- دارو ها

برخی دارو ها می توانند بر باروری زنان تاثیرگذار باشند که شامل موارد زیر هستند

- داروهای ضدالتهاب غیر استروئیدی زنانی که در دراز مدت داروهایی مثل آسپیرین یا ایبوپروفن را مصرف می کنند ممکن است در باردار شدن به مشکلاتی دچار شوند.

- شیمی درمانی برخی داروهای شیمی درمانی ممکن است منجر به از کارافتادگی تخمدان ها شوند. در برخی از موارد، اثرات جانبی شیمی درمانی دائمی هستند.

۴- پرتودرمانی (رادیوتراپی)

اگر پرتودرمانی در نزدیکی دستگاه تناسلی زنان انجام شوند، ریسک مشکلات ناباروری بالاتر خواهد بود.

۵- مواد مخدر

برخی زنانی که موارد مخدر استعمال می کنند ممکن است دچار مشکلاتی مزمن در باروری شوند.

منبع: دکتر متین ذاکرین