تغذیه مناسب نوزاد، شروع غذای کمکی

بعد از پایان سن ۶ ماهگی نیاز تغذیه ای کودک تنها با خوردن شیر مادر تامین نمی شود و باید علاوه بر شیر مادر به کودک غذای کمکی داده شود. ولی این بدان معنی نیست که مادر دفعات شیردهی را کم کند بلکه باید هر زمان کودک تمایل داشت شیر خود را به او بدهد.(حداقل ۸ بار در شبانه روز). نیمی از انرژی مورد نیاز کودک در این سنین باید از طریق شیر مادر و باقیمانده ان با دادن غذا به کودک تامین شود.
شیر مادر تا پایان 6 ماهگی بتنهایی و بدون اضافه کردن هیچ نوع غذای کمکی برای رشد طبیعی شیرخوار کافی است. سهمی از نیاز انرژی کودک که باید از طریق غذا تامین شود بستگی به مقدار شیر مادر دارد.
اصولا شروع غذاهای کمکی قبل از پایان ۴ ماهگی به دلیل اماده نبودن دستگاه گوارش شیرخوار برای پذیرش غذاهایی غیر از شیر اقدام نادرستی است. تهیه غذا در شرایط غیر بهداشتی امکان ابتلا به عفونتها از جمله اسهال را افزایش می دهد و باعث توقف رشد شیرخوار می شود. از طرف دیگر شروع زودرس تغذیه تکمیلی سبب کمتر مکیدن پستان مادر شده و باعث کاهش تولید شیر مادر می شود. شروع تغذیه تکمیلی دوره بسیار حساسی برای ایجاد عادات صحیح غذایی و امادگی کودک برای مصرف غذای سفره خانواده بعد از یکسالگی خواهد بود.

نکته:
بهترین سن شروع غذای کمکی بعد از پایان ماه ششم زندگی است ولی با توجه به منحنی رشد شیرخوار ممکن است برخی از کودکان در فاصله ۴ تا ۶ ماهگی نیاز به غذای کمکی داشته باشند.

مناسبترین غذاها برای تغذیه تکمیلی غذاهایی است که:
۱-نرم و سهل الهضم باشد.
2- مواد اولیه ان در دسترس خانواده باشد.
۳-قیمت ان ارزان و مناسب عادات غذایی خانواده باشد.
4-مقوی و مغذی باشد یعنی انرژی . پروتئین . املاح و ویتامینهای ضروری کودک را تامین کند.

اصولی که باید در تغذیه تکمیلی رعایت شوند:
۱-مواد غذایی از نظر مقدار و نوع باید بتدریج به غذای شیرخوار اضافه شوند.
2-از یک نوع غذای ساده شروع شود و بتدریج به مخلوطی از چند نوع غذا تغییر یابد.
۳-از مقدار کم شروع و بتدریج بر مقدار ان افزوده شود.
4-بین اضافه کردن مواد غذایی مختلف حدود 5-7 روز فاصله لازم است تا شیرخوار به غذای اول عادت کند و بعد غذای جدیدی به او داده شود.
۵-اضافه کردن یک به یک و فاصله دار مواد غذایی باعث میشود که اگر ناسازگاری به یک ماده غذایی وجود داشته باشد شناخته شود. همچنین تحمل شیرخوار بتدریج بیشتر میشود و به دستگاه گوارش او فرصت می دهد تا به غذا عادت کند.
6-غلظت غذاهای کمکی در شروع باید کمی بیشتر از شیر مادر باشند و سپس تدریجا برغلظت انها افزوده شود. سفت کردن تدریجی غذاها به یادگرفتن عمل جویدن کمک می کند.
۷-غذای کمکی را باید با قاشق به شیرخوار داد و از یک قاشق مربا خوری شروع کرد.
8-اگر در شروع تغذیه تکمیلی شیرخوار به غذای بخصوصی بی میلی نشان داد نباید پافشاری کرد .برای یک تا دو هفته ان غذا را حذف و سپس دوباره به او داده شود.
۹-غذای کودک باید تمیز تهیه شود کاملا پخته باشد و تا حد امکان به اندازه یک وعده تهیه شود.
10-موقعی که غذای جدیدی شروع می شود غذای قبلی هم ادامه دارد. بجز مواردی که کودک انرا نخورد یا عدم تحمل نشان دهد.
۱۱-در توصیه های غذایی به مادر باید به مواد غذایی در دسترس و توانایی خرید ان نیز توجه کرد.

شروع و نحوه تغذیه تکمیلی:
شروع کرد و بتدریج بر مقدار ان متناسب با اشتهای کودک افزود. از هفته دوم شروع غذای کمکی میتوان علاوه بر فرنی .شیر برنج (کاملا پخته و له شده) و حریره بادام نیز به کودک داد. این غذاها نیز باید از مقدار کم و یکبار در روز شروع شود و بتدریج بر اساس میل شیرخوار بیشتر شود . تغذیه شیرخوار با فرنی .شیر برنج و حریره بادام را میتوان تا دو هفته ادامه داد(بسته به علاقه کودک به این نوع غذاها میتوان حتی تا یکسالگی و یا بیشتر از این غذاها به عنوان یک وعده غذای کمکی به کودک داد)
در هفته سوم مصرف انواع سبزیجات مثل سیب زمینی . هویج .جعفری.گشنیز. کدو. لوبیا سبز. و… برای تغذیه کودک شروع میشود. در این هفته علاوه بر فرنی میتوان با گوشت .سبزیها و برنج سوپ تهیه کرد. سوپی که مواد غدایی فوق در ان بخوبی نرم شده باشد غذای مناسبی برای شیرخوار است بهتر است شبزیجات را تک تک و به مرور به سوپ اضافه کرد.
از هفته چهارم باید حتما گوشت به سوپ کودک اضافه کرد. گوشت را باید به قطعات کوچک تقسیم کرد و یا از گوشت چرخ کرده استفاده نمود که باید کاملا پخته و له شوند. پوره سبزیها نیز غذای مناسبی برای شیرخوار است. پوره را میتوان با سیب زمینی . هویج .کدو حلوایی و نخود سبز به صورت پخته شده و نرم شده همراه با کمی روغن یا کره تهیه کرد . بهتر است در سال اول زندگی اسفناج به کودک داده نشود.
برای اینکه کودک بتواند سوپ را بخورد باید همه مواد ان را بعد از پختن له کرد و به کودک داد.
در ماه بعد (ماه هشتم زندگی) علاوه بر سوپ میتوان زرده تخم مرغ را شروع کرد زرده باید کاملا اب پز و سفت باشد . ابتدا باید به اندازه یک قاشق چایخوری از زرده پخته شده را در اب یا شیر له کرد و به شیرخوار دادو مقدار ان را بتدریج افزایش داد تا در ظرف ۱ هفته به یک زرده کامل تخم مرغ برسد. انگاه میتوان یک روز در میان یک زرده کامل یا هر روز نصف زرده تخم مرغ به شیرخوار داد. استفاده از سفیده تخم مرغ تا یک سالگی توصیه نمیشود.
با افزایش سن و پذیرش بیشتر شیرخوار سوپ و غذاهای نرم باید تبدیل به غذاهای سفت تر شوند یعنی باید با اضافه کردن غذاهای سفت تر و کمی قابل جویدن عمل تکامل جویدن در شیرخوار تقویت شود.
از ۸ ماهگی میتوان به غذای شیرخوار ماست نیز اضافه نمود.
شروع استفاده از حبوبات 9 ماهگی است که به سوپ شیرخوار اضافه می شود. میتوان از انواع حبوبات خیس شده و پوست کنده که کاملا پخته و نرم شده باشد مانند عدس. ماش. لوبیا. و یا جوانه حبوبات استفاده کرد. حبوبات منبع خوبی برای تامین پروتئین و املاح هستند و همراه با غلات و شیر مادر غذای کاملی را تشکیل می دهند.