بیماری قلبی در کرونا، چرا تشدید پیدا کرد؟

یک متخصص قلب و عروق با بیان اینکه بیماری‌های قلبی و عروقی به عنوان یکی از مهمترین علل مرگ و میر در جوامع شناخته می‌شوند، ضمن تشریح علل بروز بیماری‌های قلبی عروقی و راه‌های پیشگیری آن، نسبت به تشدید این بیماری‌ها در دوران شیوع کرونا به دلیل تاخیر در مراجعه به پزشک هشدار داد.

دکتر مهدی پیشگاهی - عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی - همزمان با روز جهانی قلب با اشاره به تاثیر تغییر سبک زندگی افراد بر میزان مرگ و میر و بروز بیماری‌ها، اظهار کرد: در گذشته مهمترین علل مرگ و میر افراد مسائل بهداشتی، بیماری‌های عفونی، تروما و جنگ بود که با گذشت زمان و تغییر رویه و سبک زندگی، بهبود مسائل بهداشتی، افزایش امید به زندگی و در نهایت تغییر چهره بیماری‌ها، در حال حاضر بیماری‌های غیرواگیر در رأس مشکلات قرار گرفته و بیماری‌های قلبی و عروقی به عنوان مهمترین علت مرگ و میر در جوامع شناخته می‌شوند.

فاکتورهای مستعد کننده بیماری‌های قلبی عروقی

این عضو هیات علمی دانشگاه به فاکتورهای مستعد کننده مستقیم و غیرمستقیم بیماری‌های قلبی عروقی اشاره کرد و گفت: افزایش وزن، کاهش تحرک، افزایش بروز و شیوع دیابت، افزایش بروز و شیوع فشار خون، افزایش استرس در زندگی افراد، وضعیت نامناسب تغذیه، آلودگی هوا و میزان ریزگردها در محیط و مصرف سیگار و قلیان، برخی از عوامل پرخطر و تاثیرگذار در بروز بیماری‌های قلبی عروقی است.

وی با بیان اینکه در افراد بالای ۶۵ سال از هر سه نفر یک نفر به فشار خون مبتلاست، عنوان کرد: میزان بروز دیابت در این افراد نیز بین ۱۰ تا ۲۰ درصد بوده که آمار بالایی است.

پیشگاهی در ادامه به تبعات ناشی از بروز بیماری‌های قلبی عروقی، هزینه‌های اقتصادی و مشکلات روحی روانی ناشی از آن اشاره کرد و گفت: بر اساس آخرین آمار۳۵ تا ۴۵ درصد مرگ و میرها در ایران به دنبال بروز مشکلات و بیماری‌های قلبی عروقی است، بعد از آن بدخیمی‌ها و سرطان در رتبه بعدی قرار دارند.

وی میانگین جهانی در این رابطه را ۳۰ درصد عنوان کرد و ادامه داد: در کشورهای مختلف علت مرگ و میرها بین ۲۵ تا ۵۰ درصد به مشکلات قلبی عروقی مربوط است.

کاهش سن ابتلا به بیماری‌های قلبی عروقی

پیشگاهی با اشاره به کاهش سن ابتلا به بیماری‌های قلبی عروقی و بروز بالای آن در جوانان، خاطر نشان کرد: براساس آمار ۳۵ تا ۴۰ درصد مرگ ومیرهای ناشی از سکته و حملات قلبی به افراد زیر ۶۵ سال اختصاص دارد که مهمترین علت آن تغییر سبک زندگی، شیوع چاقی و افزایش سطح استرس است.

افزایش بروز بیماری‌های قلبی عروقی در زنان

وی با اشاره به افزایش بروز بیماری‌های قلبی عروقی در زنان، اظهار کرد: میزان مرگ بر اثر بیماری‌ها و حملات قلبی در خانم‌ها بیش از پنج برابر میزان مرگ ناشی از سرطان پستان به عنوان شایع ترین سرطان در خانم‌هاست.

بیماری‌های قلبی عروقی از قابل پیشگیری‌ترین بیماری‌ها

این متخصص در عین حال بیماری‌های قلبی عروقی را یکی از قابل پیشگیری‌ترین بیماری‌ها دانست و عنوان کرد: اگرچه ژنتیک نقش مهمی در بروز بیماری‌های قلبی عروقی دارد، اما علت اصلی بروز و تشدید این بیماری ریسک فاکتورهایی است که البته قابل پیشگیری هستند. به عنوان نمونه استعمال دخانیات با بروز مشکلات قلبی عروقی ارتباط مستقیمی دارد که طبیعتا با فرهنگ سازی و آموزش صحیح قابل پیشگیری است.

وی مهمترین علت مرگ و میر در افراد دیابتی را بیماری‌های قلبی عروقی و سکته‌های قلبی و مغزی عنوان کرد و گفت: لذا با کنترل دیابت می‌توان عوارض ماکرو وسکولار بیماران دیابتی را کاهش داد.

اهمیت تشخیص به موقع فشار خون و تاثیر آن در پیشگیری از بروز بیماری‌های قلبی

این متخصص قلب با تاکید بر اهمیت تشخیص به موقع فشار خون و تاثیر آن در پیشگیری از بروز بیماری‌های قلبی عروقی، تصریح کرد: از هر ۳ یا ۴ بیمار مبتلا به فشار خون تنها یک نفر شناسایی می‌شود و از هر ۳ تا ۵ بیمار فشار خونی در صورت درمان فقط فشار خون یک یا دو نفر کنترل می‌شود. عملا از هر ۱۰ بیمار مبتلا به فشار خون یک یا دو نفر شناسایی شده و درمان مناسب را دریافت می‌کنند.

نقش تاثیرگذار آموزش و فرهنگ سازی در پیشگیری از بروز بیماری‌های قلبی

این عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی با تاکید بر نقش تاثیرگذار آموزش و فرهنگ سازی در پیشگیری از بروز بیماری‌های قلبی عروقی به عنوان شایع ترین، مهمترین و قابل پیشگیری‌ترین علت مرگ ومیر در سطح دنیا، توضیح داد: آموزش و ارتقای آگاهی و سطح سواد جامعه در خصوص عوامل خطر بروز بیماری‌های قلبی عروقی از طریق تولید کلیپ‌های آموزشی، نصب بیلبوردها و تولید محتوای آموزشی در رسانه‌های مختلف و انتشار آن در سطح جامعه و به خصوص از سنین پایین بسیار تاثیرگذار بوده و می‌تواند به کاهش میزان ابتلا و شیوع این بیماری منجر شود.

وی افزود: در این میان فرهنگ سازی در راستای اصلاح سبک تغذیه سالم و نظارت بیشتر در جهت جلوگیری از تبلیغات مواد غذایی ناسالم در سطح جامعه، علاوه بر کمک به اصلاح سبک تغذیه‌ای افراد به کاهش بروز بیماری‌های قلبی عروقی کمک می‌کند.

زمان طلایی در درمان بیماری‌های قلبی

پیشگاهی با اشاره به اهمیت زمان طلایی در درمان بیماران قلبی عروقی گفت: بیماری‌های قلب همان‌گونه که قابل پیشگیری هستند، در صورت شناسایی به موقع قابل درمان هم هستند، به عبارت دیگر کسب بهترین نتیجه از درمان به زمان بندی مناسب و مراجعه به موقع برای درمان بستگی دارد.

وی در این رابطه توضیح داد: معمولا بعد از گذشت ۲۰ دقیقه از آغاز سکته قلبی و به دنبال آن بسته شدن رگ‌ها، سلول‌های قلبی دچار آسیب غیرقابل بازگشت می‌شوند، لذا اگر بعد از یک یا دو ساعت رگ باز شود، درصدی از سلول‌های قلب به صورت غیر قابل برگشت آسیب می‌بیند و اگر فرد زنده بماند ممکن است دچار نارسایی قلبی شده و سال‌های بعد دچار تنگی نفس، بستری‌های مکرر و آریتمی‌های کشنده شود. بنابراین مراجعه هرچه سریع‌تر بیماران به بیمارستان و دریافت درمان مناسب به کاهش عوارض بیماری و به عبارتی بهره‌مندی از زمان طلایی برای درمان منجر می‌شود.

این عضو هیات علمی دانشگاه با اشاره به ایجاد تسهیلاتی که برای ارائه بهتر خدمات به افرادی که به بیماری‌های قلبی و مغزی مبتلا هستند، اظهار کرد: امکان ارائه خدمات برای درمان افراد دچار سکته‌های قلبی و مغزی در ۲۴ ساعت روز و هفت روز هفته به صورت کامل وجود دارد و روال به این‌صورت است افرادی که دچار مشکلات قلبی و مغزی در هر ساعتی از شبانه روز می‌شوند با اورژانس تماس می‌گیرند و پرسنل اورژانس پس از تشخیص مشکل سکته قلبی یا مغزی با مراکزی که امکان ارائه خدمت سکته قلبی (کد ۲۴۷) یا امکان ارائه خدمات سکته مغزی (کد ۷۲۴) را دارند هماهنگ می‌کنند و بیمار را در اولین فرصت برای ارائه بهترین خدمات درمانی ارجاع می دهند.

وی با تاکید بر افزایش احتمال درمان و نجات جان افراد درصورت دریافت درمان به موقع و در ساعات اولیه بروز سکته، عنوان کرد: ارتقای آگاهی افراد در خصوص شناخت علائم بیماری و فرهنگ سازی در سطح کشور از طریق شبکه‌های استانی و ملی و همچنین اطلاع رسانی در خصوص وجود این امکانات درمانی به شناسایی سریع‌تر بیماران و دریافت اقدام درمانی مناسب در ساعات اولیه بروز سکته کمک زیادی می‌کند.

کرونا و تشدید مشکلات بیماران قلبی و عروقی

پیشگاهی در بخش دیگر این گفت‌وگو با بیان اینکه شیوع ویروس کووید ۱۹ برای بیماران قلبی عروقی مسئله ساز شده است، گفت: این ویروس با چند مکانیسم سلول‌های مختلف بدن بیمار را درگیر می‌کند که یکی از دلایل آن گیرنده‌های این ویروس در سطوح مختلف بدن است. یکی از مهمترین رسپتورهای این ویروس در ریه است؛ لذا ویروس از طریق سیستم تنفسی وارد بدن شده و مستقیما بر سیستم تنفسی افراد تاثیرگذار است.

وی با بیان اینکه گیرنده‌های ویروس کووید ۱۹ در سیستم قلبی عروقی نیز وجود دارد، عنوان کرد: از این طریق می‌تواند مستقیما وارد سلولهای قلبی شده و به این ارگان صدمه وارد کند. البته در موارد شدید بیماری، طوفان التهابی ایجاد شده که در این صورت عوارض قلبی عروقی بیماری بیشتر می‌شود.

عوارض قلبی یکی از علل اصلی مرگ و میر در بیماران کرونایی

پیشگاهی یکی از علل اصلی مرگ و میر در بیماران کرونایی را عوارض قلبی عروقی و عوارض وسکولار عنوان کرد و گفت: طیف‌های مختلفی از مشکلات قلبی عروقی از جمله سکته‌های قلبی، میوکاردیت و اختلال عملکرد عضله قلب، بروز آریتمی‌ به دنبال درگیری قلبی ناشی از عوارض مصرف برخی از داروهای کووید، نارسایی‌های قلب و آمبولی ریه که بسیار شایع و خطرناک است گاها در این شرایط بروز می‌یابد.

این متخصص با بیان اینکه به جز دغدغه درگیری قلبی، اورلپ علائم بیماری‌های عفونی، تنفسی و مشکلات قلبی عروقی باعث بروز مشکلات دیگری در زمان شیوع کرونا می‌شود، گفت: به عنوان نمونه خیلی اوقات نارسایی قلبی با درد قفسه همراه نبوده و با احساس تنگی نفس و یا تپش قلب همراه است، لذا در دوران شیوع کرونا و به علت تمرکز اکثر پزشکان و مراکز درمانی بر روی این بیماری، بیشتر به علایم و درگیری‌های تنفسی توجه شده و گاها مشکلات قلبی نادیده گرفته شده و تشخیص داده نمی‌شود.

هشدار نسبت به مراجعه دیرهنگام بیماران قلبی به مراکز درمانی به خاطر ترس از کرونا

وی ادامه داد: حتی ممکن است افراد علائم قلبی عروقی را مشاهده کنند ولی آن را عفونت یا مشکل دیگری قلمداد کرده و در زمان مناسب به مراکز مراجعه نکنند. یا حتی ممکن است شخص دچار درد قفسه سینه باشد ولی از ترس کرونا دیر مراجعه کرده و زمان طلایی درمان را از دست بدهد.

این عضو هیات علمی دانشگاه در ادامه با اشاره به مزمن بودن بیماری‌های قلبی عروقی توضیح داد: لازمه درمان مشکلات مزمن مراجعات مکرر، ویزیت‌های مکرر، آزمایشات خونی، اکو و نوار قلب است که در زمان شیوع کرونا، افرادی که طیف‌های سکته‌های قلبی قبلی، آنژیو پلاستی قلبی و نارسایی مزمن دارند به علت مراجعه دیرهنگام دچار مشکلات بیشتری شوند.

وی با بیان اینکه برخی گزارشات در ایران و برخی کشورهای اروپایی و آمریکایی نشان داده که در ماه‌های ابتدای شیوع کرونا نسبت به ماه‌های دیگر آمار سکته‌ کاهش پیدا کرده، اظهار کرد: یکی از دلایل این مساله این بود که افراد با وجود بروز سکته از ترس کرونا به مراکز درمانی مراجعه نمی‌کردند و یا طی ماه‌های گذشته آمار ایست قلبی ناگهانی در برخی کشورها تا دو برابر گزارش شد که البته با اطلاع رسانی و آموزش این مراجعات بیشتر شده و مشکلات نیز کاهش پیدا کرده است.

این استاد دانشگاه با تاکید بر اینکه بیماران دارای مشکلات قلبی عروقی و فشارخون لازم است داروهایشان را طبق تجویز پزشک مصرف کنند، گفت: در ابتدای شیوع کرونا فرضیه‌هایی مبنی بر اثرات برخی داروها از جمله کاپتوپریل بر تشدید علائم کرونا مطرح و منجر به توقف مصرف آن توسط برخی بیماران شد که خوشبختانه با اطلاع رسانی و اصلاح گایدلاین‌های جهانی این مشکل نیز برطرف شد.

پیشگاهی در خاتمه با تاکید مجدد بر اهمیت پیشگیری از بیماری‌های قلبی عروقی، اظهار کرد: شناساندن عوامل خطر، کنترل عوامل خطر، شناساندن علائم خطر، آماده کردن و فرهنگ سازی جهت مراجعه زودرس، در اختیار قرار دادن امکانات برای همگان، پیشگیری‌های ثانویه و پیگیری مناسب افراد جهت پیشگیری از بیماری‌های قلبی عروقی بسیار مهم است، لذا در دوران شیوع کرونا باید از فراموشی این موارد به طور جدی جلوگیری شود.