علل ناباروری در مردان چیست؟

علل ناباروری در مردان موارد مختلفی از جمله تعداد کم اسپرم، مورفولوژی غیرطبیعی اسپرم، اختلال در تحرک اسپرم، عوامل ژنتیکی و ... را شامل می‌شود. ناباروری مردان یک مشکل رایج است که تقریباً ۴۰ تا ۵۰ درصد از کل موارد ناباروری را تشکیل می‌دهد. بنابراین، درک دلایل شایع ناباروری در مردان برای تسهیل تشخیص و انتخاب گزینه درمانی مناسب اهمیت بسیار زیادی دارد.

بیشتر بخوانید: علل و تشخیص ناباروری در مردان + درمان‌های موثر

در این مقاله می‌خوانید:

• علل ناباروری در مردان
• عوامل موثر در ناباروری مردان
• علائم ناباروری در مردان
• تشخیص ناباوری در مردان
• درمان ناباروری در مردان

علل ناباروری در مردان

ناباروری در مردان می‌تواند علل مختلفی داشته باشد که مهم‌ترین آن‌ها عبارتند از:

• تعداد کم اسپرم: تعداد کم اسپرم یا الیگواسپرمی یکی از دلایل اصلی ناباروری است که عوامل متعددی می‌توانند در آن نقش داشته باشند؛ از جمله عدم تعادل هورمونی، شرایط ژنتیکی، عفونت‌های بیضه، واریکوسل، قرار گرفتن در معرض برخی مواد شیمیایی یا داروها و عادت‌های بدی مانند سیگار کشیدن و نوشیدن الکل.
• مورفولوژی غیرطبیعی اسپرم: اندازه و شکل سلول‌های اسپرم را مورفولوژی اسپرم می‌گویند. مورفولوژی طبیعی اسپرم برای لقاح موفقیت آمیز بسیار مهم است، زیرا ناهنجاری در شکل می‌تواند مانع از نفوذ اسپرم به تخمک شود. عوامل مختلفی از جمله ناهنجاری‌های ژنتیکی، عدم تعادل هورمونی، عفونت‌های بیضه، قرار گرفتن در معرض سموم یا تشعشعات و برخی داروها می‌توانند در ایجاد مورفولوژی غیرطبیعی اسپرم نقش داشته باشند.
• اختلال در حرکت اسپرم: یکی دیگر از علل ناباروری در مردان، کاهش تحرک اسپرم است که به عنوان آستنواسپرمی نیز شناخته می‌شود و می‌تواند به طور قابل توجهی بر باروری تأثیر بگذارد.عوامل متعددی که منجر به اختلال در تحرک اسپرم می‌شوند، عبارتند از: عدم تعادل هورمونی، ناهنجاری‌های ژنتیکی، عفونت‌های بیضه، واریکوسل، قرار گرفتن در معرض سموم محیطی، قرار گرفتن در معرض حرارت بیش از حد (مانند جکوزی یا سونا) و برخی داروها.
• عوامل ژنتیکی: ناباروری مردان را می‌توان تا حد زیادی به عوامل ژنتیکی نیز نسبت داد. برخی از شرایط ژنتیکی که می‌توانند بر تولید یا عملکرد اسپرم تأثیر بگذارند و منجر به ناباروری شوند، عبارتند از: سندرم کلاین فلتر، حذف کروموزوم Y، جهش‌های ژن فیبروز کیستیک و ناهنجاری‌های کروموزومی.

بیشتر بخوانید: حفظ باروری در مردان مبتلا به سرطان بعد شیمی درمانی/ روش ها و مزایا

عوامل موثر در ناباروری مردان

علاوه بر عوامل ذکر شده در بالا، چندین علت بالقوه دیگر نیز برای ناباروری مردان وجود دارد که عبارتند از:

• مشکلات بیضه: مهمترین علت ناباروری مردان می‌تواند مربوط به بیماری‌هایی باشد که بر توانایی بیضه در تولید اسپرم سالم تأثیر می‌گذارند؛ از جمله: کریپتورکیدیسم، تروما یا آسیب بیضه، سرطان بیضه یا درمان آن (مانند پرتودرمانی یا شیمی درمانی) و پیچ خوردگی بیضه.
• عدم تعادل هورمونی: عدم تعادل هورمونی می‌تواند تولید تستوسترون و سایر هورمون‌های لازم برای تولید اسپرم را مختل کند. شرایطی مانند هیپوگنادیسم (سطح تستوسترون پایین)، هیپرپرولاکتینمی (سطح پرولاکتین بالا) و اختلالات تیروئید می‌توانند در ناباروری مردان نقش داشته باشند.
• اختلالات انزال: اختلالاتی که بر انزال تأثیر می‌گذارند نیز می‌توانند منجر به ناباروری مردان شود. شرایطی مانند انزال رتروگراد (که در آن مایع منی به جای انزال وارد مثانه می‌شود)، انزال زودرس و اختلال نعوظ می‌توانند از انتقال اسپرم به دستگاه تناسلی زن جلوگیری کنند.
• عفونت‌ها: عفونت‌ها می‌توانند بر تولید و عملکرد اسپرم تأثیر بگذارند. عفونت‌های مقاربتی (STIs) مانند کلامیدیا، سوزاک و اچ آی وی ممکن است باعث التهاب و آسیب به اندام‌های تناسلی شوند و ناباروری ایجاد کنند. سایر عفونت‌ها، مانند اورکیت اوریون (التهاب بیضه‌ها به دلیل ویروس اوریون) نیز می‌توانند بر باروری مردان تأثیر بگذارند.
• واریکوسل: واریکوسل یکی از علل شایع ناباروری مردان است که در آن وریدهای داخل کیسه بیضه بزرگ می‌شود و میزان تولید و کیفیت اسپرم را کاهش می‌دهند. مکانیسم دقیق تأثیر واریکوسل بر باروری به طور کامل شناخته نشده است، اما اعتقاد بر این است که با افزایش دمای بیضه، جریان خون را مختل می‌کند و بر تولید اسپرم تأثیر می‌گذارد.

بیشتر بخوانید: عوارض روانی ناباروری، روی زندگی زناشویی

علائم ناباروری در مردان

ناباروری مردان ممکن است همیشه با علائم قابل توجهی ظاهر نشود. با این حال، برخی از علائم بالقوه که ممکن است نشان دهنده ناباروری باشند، عبارتند از:

• مشکل در حفظ نعوظ
• کاهش میل جنسی
• درد، التهاب یا رشد غیرطبیعی در بیضه‌ها
• رشد غیرطبیعی سینه (ژنیکوماستی)
• کاهش موی صورت یا بدن
• مشکلات مربوط به انزال

بیشتر بخوانید: مراحل درمان ناباروری در مردان و زنان

تشخیص ناباوری در مردان

اگر زوجی حداقل به مدت یک سال در تلاش برای باردار شدن باشند، اما شکست بخورند، باید هم زن و هم مرد به پزشک مراجعه کنند و تحت معاینه قرار بگیرند. برای تشخیص ناباروری و دستیابی به علت ناباروری در آقایان، یک ارزیابی جامع انجام می‌شود که شامل موارد زیر است:

• بررسی سوابق پزشکی
• بررسی سابقه ناباروری در خانواده
• معاینه فیزیکی اندام‌های تناسلی
• تجزیه و تحلیل مایع منی
• آزمایش خون و هورمون
• آزمایش ژنتیک

بیشتر بخوانید: تشخیص ناباروری در مردان، فقط با یک آزمایش ساده

درمان ناباروری در مردان

درمان ناباروری مردان به علت زمینه‌ای و شدت آن بستگی دارد. در برخی موارد، پرداختن به عوامل سبک زندگی مانند ترک سیگار، کاهش مصرف الکل و حفظ وزن سالم می‌تواند باروری را بهبود بخشد. با این حال، اگر یک بیماری خاص یا ناهنجاری ژنتیکی شناسایی شود، ممکن است به درمان‌های هدفمند نیاز داشته باشید. گزینه‌های درمانی مختلف عبارتند از:

• داروها: یکی از رویکردهای رایج، تجویز داروهایی برای مقابله با عدم تعادل هورمونی است که می‌توانند با تنظیم سطح هورمون‌ها و بهبود تولید اسپرم، شانس باروری را افزایش دهند. بعضی از داروها نیز برای درمان عفونت‌های عامل ناباروری استفاده می‌شوند.
• جراحی: مداخلات جراحی ممکن است برای اصلاح ناهنجاری‌های آناتومیک مانند واریکوسل یا ترمیم انسداد در دستگاه تناسلی ضروری باشند.

سایر راهکارها نیز مواردی از جمله تکنیک‌های کمک باروری مانند لقاح آزمایشگاهی (IVF)، استفاده از اسپرم اهدایی و مشاوره ژنتیک را شامل می‌شوند.

بیشتر بخوانید: علل ناباروری در زنان چیست؟ ۱۰ علت اصلی نازایی در زنان

کلام آخر

علل ناباروری در مردان مواردی از جمله مشکلات ژنتیکی، مشکلات بیضه، عفونت‌ها و ... را شامل می‌شوند. به همین دلیل، شما خودتان نمی‌توانید به تنهایی به علت این مشکل پی ببرید و حتماً باید برای تحت معاینه و آزمایش قرار گرفتن به پزشک مراجعه کنید.

برای اطلاعات بیشتر و آشنایی با متخصصین ارولوژی، به کلینیک نی نی بان سر بزنید.