تهوع کودک را چگونه درمان کنیم؟

مهم‌ترین مطالب در این‌باره:
استفراغ کردن زمانی رخ می‌دهد که انقباضات عضلات دیواره‌های معده موجب می‌شود که مقدار زیادی از محتویات معده به طرف بالا و به مری بازگردند و از طریق دهان (یا بینی) خارج شوند. استفراغ با بالا آمدن غذا یا تف کردن متفاوت است.
منظور از بالا آمدن غذا یا تف کردن این است که مقداری از غذا یا مایعات ، بدون اراده به دهان باز می‌گردند. در این حالت غذاها از مری بالا می‌آیند و وارد دهان می‌شوند. بالا آمدن غذا یا تف کردن آن در بین نوزادان بسیار شایع است و موضوع نگران‌کننده‌ای نیست.
اما استفراغ کردن در صورتی که موجب از دست دادن مقدار زیادی از مایعات شده و منجر به دی هیدراته و بی‌آب شدن بدن کودک شود، می‌تواند خطرناک باشد.
اگر کودک شما استفراغ می‌کند و نگران وضعیت او هستید، لازم است که به پزشک مراجعه کنید.
متخصص اطفال می‌تواند مشکل اصلی کودک شما را تشخیص دهد و بهترین روش درمانی مناسب را تجویز کند. روش‌های درمانی به طور کلی شامل دارو درمانی و تجویز محلول هیدراته کردن بدن و آب‌رسانی به بدن است تا از کم آب شدن بدن که ناشی از استفراغ است، جلوگیری شود.

علل
استفراغ علل مختلفی دارد.

عفونت ویروسی یا باکتریایی
احتقان یا عفونت‌های تنفسی مانند سرماخوردگی می‌تواند موجب استفراغ شود، خصوصاً اگر کودک شما به شدت سرفه می‌کند. همچنین خلط‌هایی که در دوره‌ی سرماخوردگی ایجاد می‌شود ممکن است به طرف پشت حلق پایین برود و معده را تحریک کند.
بسیاری از کودکان به طور غیرارادی برای خارج کردن خلط از بدن خود، استفراغ می‌کنند.
عفونت معده یا دیگر بیماری‌های گوارشی نیز دیگر علت شایع استفراغ در کودکان است.
در صورتی که یک ویروس یا باکتری، مخاط داخلی معده یا روده را عفونی کند، کودک علاوه بر استفراغ، دچار اسهال، بی‌اشتهایی، دل‌ درد و تب نیز می‌شود. استفراغ کودکان معمولاً بعد از 12 الی 24 ساعت برطرف می‌شود.
عفونت مجاری ادرار، پنومونی (سینه‌پهلو)، مننژیت، گلودرد استرپتوکوکی و حتی عفونت گوش نیز می‌توانند موجب بروز استفراغ شوند.

گریه کردن بیش ‌از حد
گریه کردن طولانی مدت می‌تواند موجب اختناق گلو شده و ایجاد واکنش تهوع‌آور کند و نهایتاً منجر به استفراغ کودک شود. هر چند استفراغ کودک در حین گریه ممکن است به نظر ناخوشایند بیاید اما این مورد هیچ آسیب فیزیکی به کودک شما نمی‌زند.
اگر کودک شما بعد از استفراغ به نظر سالم می‌آید پس دیگر هیچ جای نگرانی نیست.

حالت تهوع ناشی از حرکت
برخی از کودکان در هنگام حرکت دچار بیماری حرکت و حالت تهوع می‌شوند. در صورتی که شما در حین انجام کارهای روزانه زیاد با ماشین خود به این جا و آنجا می‌روید و کودک خود را همراه خود می‌برید، این موضوع می‌تواند برای شما مشکل‌ساز شود.
متخصصین معتقدند بیماری حرکت زمانی رخ می‌دهد که بین آنچه کودک می‌بیند و آنچه با بدن خود (مانند گوش میانی و برخی عصب‌ها) از حرکت حس می‌کند، ارتباط برقرار نباشد.

مواد سمی
اگر کودک شما ماده‌ای سمی مانند دارو، گیاه، مواد مخدر یا مواد شیمیایی را قورت دهد، ممکن است استفراغ کند. همچنین ممکن است کودک بر اثر خوردن یا نوشیدن آب و غذای آلوده دچار مسمومیت غذایی شود.

انسداد روده
شروع ناگهانی استفراغ‌های مکرر که تداوم داشته باشد می‌تواند نشانه‌ی بروز یک عارضه نادر گوارشی باشد که در آن روده‌ها دچار انسداد می‌شوند.
برخی از بیماری‌هایی که باعث انسداد روده می‌شوند عبارتند از درهم روی روده‌ها (وقتی قسمتی از روده روی قسمت دیگر می‌افتد)، چرخش روده‌ها و بیماری هیرشپرونگ (انسداد روده به خاطر حرکات ضعیف دیواره‌های روده).
از آنجایی که انسداد روده می‌تواند موجب سوءتغذیه، بی‌آبی بدن و دیگر مشکلات سلامتی شود، لازم است که تا به این مشکل رسیدگی شود و کودک تحت جراحی قرار بگیرد.

استفراغ کودک چقدر ادامه پیدا می‌کند؟
عفونت ویروسی دستگاه گوارش معمولاً با استفراغ آغاز می‌شود و گاهی اوقات موجب تب کودک می‌شود. استفراغ کردن کودک اغلب ۱ یا ۲ روز طول می‌کشد اما ممکن است مدت زمان بیشتری نیز ادامه پیدا کند. کودک معمولاً همزمان با استفراغ و یا بعد از آن دچار اسهال می‌شود.
استفراغ و اسهال بعد از آن معمولاً بیش از یک هفته ادامه پیدا نمی‌کند.

درمان

برای استفراغ درمان‌هایی وجود دارد که عبارتند از:

محلول خوراکی آب‌رسانی (هیدراته کردن) بدن (ORS)
اگر به نظر می‌رسد که بدن کودک شما بی‌آب شده است (دهان خشک، فعالیت کمتر و ادرار کردن کمتر) لازم است که به او محلول هیدراته کردن بدن یا همان او آر اس را بدهید.
این محلول، آب و نمک و قند مورد نیاز بدن کودک شما را تامین می‌کند. شما می‌توانید این محلول را از اکثر داروخانه‌ها تهیه کنید. توصیه می‌شود که از محلول‌های خانگی استفاده نکنید چرا که اضافه کردن نمک بیش از اندازه و یا کم ایجاد مشکلات جدی می‌کند.
می‌توانید برای دادن محلول به کودک خود از یک قاشق چای‌خوری، سرنگ یا قطره‌ی دارو استفاده کنید. همچنین می‌توانید از فنجان یا بطری کودک استفاده کنید.
برای شروع، هر دو یا سه دقیقه مقدار کمی از محلول را به کودک بدهید (5 میلی‌لیتر یا یک قاشق چای‌خوری). اگر کودک شما محلول را می‌خورد و مشکلی ایجاد نمی‌کند، به تدریج مقدار محلولی که به او می‌دهید را افزایش دهید.
با افزایش مقدار محلول، در نهایت باید هر ۵ دقیقه ۳۰ میلی‌لیتر از محلول را به کودک بدهید. در هر نوبت، بیش از این مقدار را به کودک خود ندهید و سعی کنید کودک خود را تشویق کنید که محلول را به تدریج بنوشد چرا که نوشیدن یکباره‌ی این محلول موجب استفراغ می‌شود.
اگر کودک شما همچنان استفراغ می‌کند، معنی این موضوع این نیست که محلول او آر اس به خوبی عمل نمی‌کند و شما باید به دادن محلول به کودک خود همچنان ادامه دهید و مطمئن باشید که نمک، شکر و مایعاتی که به او می‌دهید جذب بدنش می‌شوند.

جایگزین‌های محلول خوراکی او آر اس (ORS)
ممکن است برخی از کودکان طعم شور محلول او آر اس را دوست نداشته باشند. اگر کودک شما از خوردن محلول او آر اس اجتناب می‌کند می‌توانید سعی کنید که محلول را سردتر کنید و به کودک خود بدهید.
همچنین می‌توانید محلول او آر اس یخ‌زده به صورت یخمکی برای کودک خود تهیه کنید. همچنین می‌توانید مارک محلول را عوض کنید یا از محلول او آر اس با طعم‌های مختلف استفاده کنید.

دارو درمانی
اگر کودک شما تب دارد و حال او ناخوش است می‌توانید به او استامینوفن یا ایبوبروفن بدهید. اگر پزشک برای کودک شما دارو تجویز کرده اما کودک از خوردن دارو امتناع می‌کند و نمی‌توانید دارو را به او بدهید، لازم است با پزشک خود تماس بگیرید.
داروهای غیر تجویزی مانند استامینوفن و ایبوبروفن همیشه هم مؤثر نیستند. این داروها می‌توانند کودک شما را خواب‌آلود کنند که این موضوع باعث می‌شود دادن محلول او آر اس به کودک سخت شود.
در برخی از موارد که استفراغ کودک همچنان ادامه پیدا می‌کند، ممکن است پزشک برای او داروی ضدتهوع مانند اندانسترون (Ondanestron) تجویز کند.

مراقبت‌های خانگی
توجه داشته باشید که کودک شما به اندازه‌ی کافی مایعات مصرف کند، خصوصاً اگر همزمان دچار اسهال نیز هست. مصرف مایعات فراوان برای جلوگیری از کم آب شدن بدن و جایگزین کردن آب از دست‌رفته از بدن بسیار اهمیت دارد.
همچنین لازم است انرژی از دست‌رفته از کودک به خاطر استفراغ کردن، به او برگردانده شود.
طی ۲۴ ساعت اول، از دادن غذاهای سفت به کودک خود خودداری کنید. به جای آن می‌توانید به صورت منظم و مدارم (هر ۵ دقیقه) با قاشق یا شیشه‌ی کودک، به او مقدار کمی مایعات بدهید. همچنین می‌توانید به کودک خود یخ یا دستمال تمیز و خیس بدهید که آن را بمکد.
کودکانی که شیر می‌خورند همچنان باید شیردهی شوند اما توجه داشته باشید که در زمان بیماری باید بیشتر از زمان عادی به کودک خود شیر بدهید (هر یک یا دو ساعت) اما در هر نوبت مقدار کمی شیر به کودک خود بدهید (5 یا 10 دقیقه شیردهی).
کودکانی که سن بالاتری دارند می‌توانند علاوه بر محلول او آر اس، مایعات دیگر نیز مصرف کنند. کودکانی که اسهال دارند نباید آبمیوه مصرف کنند چرا که آبمیوه‌ها شکر زیادی دارند که باعث بدتر شدن اسهال کودک می‌شود.
اگر کودک شما بتواند در طول 8 ساعت، بدون استفراغ کردن، مایعات مورد نظر را بنوشد به تدریج می‌توانید به او غذاهای سفت بدهید. کودکانی با سن بالاتر (بیشتر از یک سال) می‌توانند کلوچه، نان تست، حبوبات، سوپ، پوره سیب‌زمینی و یا نان مصرف کند.

تغذیه
کودک شما حتی در زمان ابتلا به بیماری گوارشی نیز باید رژیم غذایی معمول خود را داشته باشد.
بسیار مهم است که برای کمک به بهبودی کودک، به اندازه‌ی کافی به بدن او انرژی، مواد معدنی و ویتامین برسد. به کودک خود از غذاهایی بدهید که با آن آشناست و به خوردن آن تمایل دارد، مگر آنکه استفراغ کودک شما زیاد و مکرر باشد.
بسیاری از کودکان در زمانی که حالت تهوع و استفراغ دارند، ترجیح می‌دهند که غذاهای ساده بخورند. بسیار مهم است که در این زمان شما انعطاف‌پذیری لازم را داشته باشید و به کودک خود غذایی بدهید که مایل به خوردن آن باشد.
می‌توانید غذاهایی مانند کلوچه، حبوبات، سرلاک، نان، برنج، سوپ، میوه، سبزیجات و گوشت به کودک بدهید. در صورتی که کودک شما اسهال دارد، از دادن غذاهای خیلی شیرین به او خودداری کنید.