پیش بینی رنگ چشم

از بین بسیاری از خصوصیات جسمی که والدین آینده در مورد آن فکر می‌کنند، مسلما رنگ چشم کودک، یکی از رایج‌ترین آن‌هاست.
اگر چه رنگ چشم توسط ژنتیک تعیین می‌شود، اما یک سال طول می‌کشد تا رنگ چشم دائمی کودک ایجاد شود.
معمولا والدین تعجب می‌کنند چرا کودک چشم‌آبی تندرست آن‌ها، کم‌کم رنگ چشم‌هایش به فندقی تغییر کرده. این موضوع به این دلیل است که در طول سال اول زندگی، رنگ چشم کودک با تغییر رنگ دائمی همراه است.
درک چگونگی نقش ژنتیک در تعیین رنگ چشم کودک، می‌تواند پرده از برخی از رمز و رازها بردارد.
اگر چه بیشتر به زیبایی رنگ چشم توجه می‌کنیم، اما گاهی اوقات می‌تواند نشانه‌ای از مشکلات سلامتی باشد.
دانشمندان زمانی معتقد بودند که رنگ چشم توسط یک ژن تعیین می‌شود، اما پیشرفت در تحقیقات ژنتیکی و نقشه‌برداری ژنومی نشان داده است که بیش از ده ژن بر رنگ چشم تاثیر می‌گذارد.

رنگ چشم چگونه تعیین می‌شود؟
عنبیه، قسمت رنگی چشم است. آنچه ما به عنوان رنگ چشم درک می‌کنیم ترکیبی از رنگدانه‌ها است که در لایه‌ای از عنبیه به نام استروما تولید می‌شود. سه رنگدانه وجود دارد:
ملانین: رنگدانه زرد-قهوه‌ای که رنگ پوست را هم تعیین می‌کند.
فئوملانین Pheomelanin: رنگدانه‌ای به رنگ نارنجی- قرمز که مسبب داشتن موهای قرمز و چشم‌های سبز و فندقی است.
اوملانین: رنگدانه‌ای به رنگ قهوه‌ای- سیاه که میزان اشباع رنگ را تعیین می‌کند و در چشم‌های تیره فراوان است.
ترکیبی از رنگدانه‌ها و همچنین میزان متراکم بودن آن‌ها در پراکنده و جذب شدن آن‌ها توسط استروما، تعیین می‌کند که چشم‌ها قهوه‌ای، فندقی، سبز، خاکستری، یا آبی به نظر برسند.
مثلا غلظت ملانین در چشم‌های قهوه‌ای نسبت به چشم‌های سبز یا فندقی بیشتر است.
جالب است بدانید چشم‌های آبی، رنگدانه‌های کمی دارند و به همین دلیل آبی به نظر می‌رسند و پراکندگی نور در آن‌ها به شکلی است که نور آبی بیشتری را منعکس می‌کنند.
عدم وجود ملانین باعث چشم‌های آبی کمرنگ و آلبینیسم می‌شود.

پیش بینی رنگ چشم نوزاد
چشم‌های نوزاد تازه متولد‌شده، معمولا تیره است و رنگ آن اغلب با رنگ پوست ارتباط دارد.
نوزادان قفقازی، با چشم‌های آبی یا خاکستری متولد می‌شوند، در حالی که نوزادان سیاه‌پوست، اسپانیایی و آسیایی معمولا چشم‌های قهوه‌ای یا سیاه دارند.
با این حال، در هنگام تولد، رنگدانه به طور گسترده در عنبیه توزیع نمی‌شود. در طی شش ماه اول زندگی نوزاد، سلول‌های اپیتلیال رنگدانه شروع به پمپاژ ملانین، فئوملانین pheomelanin و اوملانین eumelanin به داخل استروما می‌کنند.
در یک سالگی کودک ، رنگ چشم او ثابت می‌شود.

رنگ چشم کودکان و ژنتیک
رنگ چشم با تغییر چندین ژن تعیین می‌شود که تولید و توزیع ملانین، فئوملانین و اوملانین را هدایت می‌کنند.
هر ژن، دارای دو نسخه متفاوت است که یکی از مادر و یکی دیگر از پدر به ارث رسیده است.
رنگ چشم قهوه‌ای، یک صفت غالب و رنگ چشم آبی، یک ویژگی مغلوب است. رنگ چشم سبز ترکیبی از هر دو است. سبز نسبت به قهوه‌ای مغلوب، اما نسبت به رنگ آبی، غالب است.

اگر چه رنگ چشم توسط ژنتیک تعیین می‌شود، اما یک سال طول می‌کشد تا رنگ چشم دائمی کودک ایجاد شود. معمولا والدین تعجب می‌کنند چرا کودک چشم‌آبی تندرست آن‌ها، کم‌کم رنگ چشم‌هایش به فندقی تغییر کرده. این موضوع به این دلیل است که در طول سال اول زندگی، رنگ چشم کودک با تغییر رنگ دائمی همراه است.

پیش بینی رنگ چشم
بدون دانستن دقیق اینکه کدام‌یک از ژن‌ها در نوزاد غالب است، نمی‌توان با اطمینان کامل، رنگ چشم‌های او را پیش‌بینی کرد، اما روش‌هایی برای پیش‌بینی نسبتا دقیق وجود دارد.
یکی از این موارد، استفاده از یک نمودار شبکه ساده به نام «مربع پونِت» است که در آن صفات ژنتیکی یکی از والدین در ردیف‌های بالا و خصوصیات والد دیگر در ستون‌های سمت چپ وارد می‌شود.
به عنوان یک ویژگی غالب، رنگ قهوه‌ای چشم‌ها می‌تواند از شش ترکیب مختلف ژنتیکی حاصل شود و می‌تواند صفات مغلوب رنگ چشم سبز یا آبی را پنهان کند. برای فاکتورهای صفات پنهان (مغلوب)، دانستن رنگ چشم پدربزرگ و مادربزرگ مفید است.
مثلا والدین چشم‌آبی که کل خانواده‌شان چشم‌های آبی دارند و والدین چشم قهوه‌ای که مادر و پدری با چشم‌های قهوه‌ای و آبی دارند، فرزندشان به احتمال 50/50 چشم‌قهوه‌ای یا چشم‌آبی می‌شود.

رنگ چشم و سلامتی
رنگ چشم نوزاد همچنین ممکن است بیماری‌های مادرزادی و سایر شرایط پزشکی را نشان دهد. نوزادانی که رنگ چشم آن‌ها متفاوت است -معروف به هتروکرومیا- ممکن است مبتلا به سندرم واردنبرگ Waardenburg باشند.
سندرم واردنبرگ، یک بیماری ژنتیکی است که می‌تواند باعث کاهش شنوایی در یک یا هر دو گوش شود. افراد مبتلا به سندرم واردنبرگ ممکن است با چشم‌های بسیار رنگ‌پریده یا چشم‌‎هایی با دو رنگ متفاوت متولد شوند.

بیشتر بخوانید: شایع‌ترین علل کاهش شنوایی در کودکان

چشم‌های آبی بسیار کم‌رنگ ممکن است به دلیل آلبینیسم چشمی ایجاد شود، در این حالت رنگدانه کامل در عنبیه وجود ندارد.
به عنوان یک اختلال مغلوب مرتبط با کروموزوم X، آلبینیسم چشمی تقریبا به طور انحصاری در مردها اتفاق می‌افتد زیرا آن‌ها دارای دو کروموزوم X هستند. (زنانی که دارای کروموزوم X و Y هستند، ممکن است ناقل باشند)
مطالعات نشان می دهد از هر 60هزار مرد، کمتر از یک نفر دچار آلبینیسم چشمی است.
ممکن است نوزادی فاقد عنبیه، یا بخشی از عنبیه خود باشد که یعنی به بیمای ژنتیکی «آنیریدیا» مبتلاست.

خلاصه‌ای از تعیین رنگ چشم کودک
در حالی که درک ژنتیک رنگ چشم می‌تواند در تعیین رنگ چشم نقش داشته باشد، اما در این‌باره هیچ قطعیتی وجود ندارد.
اگر در مورد رنگ چشم، یا سلامت کلی چشم کودک سئوالی دارید، نگرانی‌های خود را با پزشک متخصص اطفال مطرح کنید.

متخصصان اطفال و متخصصان چشم‌پزشکی کلینیک نی نی بان ، گزینه‌های خوبی هستند.