مصرف زینک پلاس در بارداری ضرر دارد؟

پاسخ دکتر کتایون برجیس، متخصص زنان و زایمان و فلوشیپ نازایی:
دوست عزیز حداقل سه ماه قبل از بارداری باید حتما از قرص اسید فولیک برای پیشگیری از نقایص جنینی استفاده کنید و استفاده از زینک پلاس نیز روی بارداری شما تاثیر بدی ندارد اما در سه ماهه اول بارداری جز اسید فولیک توصیه ای برای مصرف هیچ نوع مکمل دیگری نداریم مگر اینکه بنا به دلایلی توسط پزشک تان تجویز شده باشد.

مهمترین مطالب در این‌باره:
مکمل معجزه آسای روی در باروری
آیا شما جز دسته ای هستید که کمبود روی دارید؟آیا شما از ناباروری رنج می برید؟می دانید که چه مقدار و چندبار در روز باید روی مصرف کنید؟آیا بهتر است مکمل زوی را بخورید یا منبع غذایی غنی از روی
اشکال دیگر
سولفات روی رایجترین مکمل قابل استفاده روی است. این ترتیب نسبت به سایر اشکال کمترین قیمت را دارد. اما حداقل جذب را دارد و باعث آشفتگی معده می‌شود. پزشک معالج معمولاً ۲۲۰ میلی گرم از سولفات روی را که حاوی تقریباً ۵۵ میلی گرم عنصر روی است، تجویز می‌کند. شکل‌های قابل جذب تر که قابل دسترس هستند عبارت‌اند از: پیکولینات روی، سیترات روی، استات روی، گیسرات روی و مونومیتونین.
اشکال مختلف روی دارای میزان متفاوتی از روی در ترکیب هستند. در برچسب این ترکیبات، همیشه به دنبال میزان عنصر روی بگردید. معمولاً ترکیبات روی دارای ۳۰ تا ۵۰ میلی گرم از عنصر روی هستند. به خاطر داشته باشید که از غذای روزانه چیزی حدود ۱۰ تا ۱۵ میلی گرم روی جذب می‌کنید، پزشک معالج شما هنگام تجویز مکمل‌های روی، باید این میزان دریافتی روزانه از طریق غذا را در نظر داشته باشد. قرص‌های روی در داروخانه‌ها و بقالی‌ها قابل دسترس هستند و برای درمان سرماخوردگی مفید هستند. همچنین جوانه گندم منبع خوبی از روی میباشد که خوردن آن به همه افراد توصیه میشود.
منابع غذایی
ما ۲۰ تا ۴۰ درصد میزان روی موجود در غذا را جذب می‌کنیم. غذاهایی مانند گوشت قرمز، ماهی، مرغ و بوقلمون، آماده‌ترین شکل قابل دسترس روی قابل جذب هستند. روی موجود در سبزیجات کمتر برای بدن ما قابل دسترس است و فیبر سبزیجات به تنهایی میزان روی را که قابل جذب و استفاده‌است کمتر می‌کند. محصولات لبنی و تخم مرغ دارای میزان نسبتاً خوبی روی هستند اما جذب روی از این مواد مشکلتر است.
غذاهای زیر بهترین منبع قابل استفاده روی است:
صدف نرم تن غنی‌ترین منبع( گوشت قرمز و میگو و دیگر ماهی‌های صدف، منابع دیگر روی که کمتر قابل جذب است شامل لوبیا، نخود چشم سیاه، سویا ، بادام زمینی) غلات کامل، فیبرو، توفو، سبزی پخته شده، قارچ، لوبیا سبز و دانه کدو است.

نحوه مصرف
قبل از اینکه از مکمل‌های روی استفاده کنید یا پزشک متخصص تغذیه مشورت کنید. وقتی شما بهترین فایده را از مکمل‌های روی می‌برید که آن را با آب و یا آب میوه (نه با شیر) در بین غذاها مصرف کنید و هم ‌زمان با مکمل‌های آهن و کلسیم، آنها را مصرف نکنید. اگر برای معده شما مشکل ایجاد کرده باشد می‌توانید آن را همراه غذا مصرف کنید.

موارد احتیاط
بیشتر مواد معدنی کمیاب، در صورت مصرف بیش از حد برای بدن سمی هستند و این نکته در مورد روی صدق می‌کند. نشانه‌های مسمومیت عبارت‌اند از: آشفتگی معده، و استفراغ و معمولاً وقتی ایجاد می‌شود که ۲۰۰۰ میلی گرم و یا بیشتر مصرف شده باشد. مطالعات نشان می‌دهد که تا ۱۵۰ میلی گرم روی خطری ندارد اما معمولاً این میزان مورد نیاز نیست و با استفاده بدن از عناصر دیگر تداخل دارد. تحقیقات نشان می‌دهد که مصرف روزانه کمتر از ۵۰ میلی گرم مصرف مطمئنی است اما اطلاعاتی در مورد مصرف طولانی مدت این مقدار روی در دسترس نیست.
قبل از استفاده از روی و یا سایر مکمل‌ها، با پزشک خود مشورت کنید.
یک عارضه جانبی منفی شناخته شده از روی این است که میزان زیاده روی باعث کاهش HD( کلسترول خوب بدن) و افزایش LDL (کلسترول بد بدن) می‌شود. بعضی از تحقیقات نشان می‌دهد که مصرف خیلی زیاد روی باعث کاهش عملکرد ایمنی می‌شود در حالی که مطالعات دیگر این نظر را تایید نمی‌کند. اگر سولفات روی باعث تحریک معده شود شکل دیگری از روی، برای مثال سیترات روی را مصرف کنید و قبل از آن با پزشک مشورت کنید. سایر عوارض جانبی از مسمومیت با روی عبارت‌اند از: سرگیجه ، سردرد، خواب آلودگی، افزایش تعریق، ناهماهنگی عملکرد عضلات، توهم و کم خونی.

تداخل‌های احتمالی
چون روی با دیگر عناصر تداخل دارد شما می‌توانید از مولتی ویتامین، یا عناصر خونی آماده شامل روی، آهن و فولات استفاده کنید. این به شما کمک می‌کند تا میزان عناصر را در یک حد تعادل نگه دارید. مصرف زیاد روی می‌تواند با جذب مس تداخل کرده و باعث کمبود مس شود. این مسئله به میزان آهن بدن اثر گذاشته و می‌تواند منجر به کم خونی شود.
مصرف زیاد آهن و مس با جذب روی تداخل می‌کند. روی با جذب فولات تداخل دارد. قبل از مصرف روی یا هر مکمل دیگر با پزشکتان مشورت کنید.
تداخل‌های احتمالی عبارت‌اند از:
ویتامین ب-۱۲ سطح تولید ملاتونین را تغییر می‌دهد. اگر سطح ملاتونین خون شما پایین میزان ویتامین ب-۱۲ نیز پایین است. مصرف ویتامین ب-۱۲ (۱/۵ میلی گرم متیل کوبالامین در روز) می‌تواند باعث بهبود اختلالات خواب شود، زیرا این ویتامین تولد ملاتونین را افزایش می‌دهد.
داروهای ضد التهابی غیر استروییدی (NSAIDs)، مانند آسپرین و ایبوپروفن سطح تولید ملاتونین در بدن را کاهش می‌دهد. بنابراین بهتر است قبل از خواب از این داروها استفاده نکنید. بتابلاکرها نیز مانع بالا رفتن ملاتونین در شب می‌شوند.
پروتئین، ویتامین ب-۶، نیاسین آمید و استیل کارنیتین همگی به تولید ملاتونین کمک می‌کنند.
بعضی از داروهای ضد افسردگی سطح ملاتونین مغز را افزایش می‌دهند. بنزودیازپینها، مانند والیوم و زاناکس (Xanax)، مانع از تولید ملاتونین می‌شوند.
الکل و کافئین و دیورتیک و بلوک کننده‌های کانال کلسیم مانع از تولید ملاتونین می‌شوند.

میزان مورد نیاز روزانه
بررسی‌های انجام شده نشان می‌دهد که نیاز خانم‌ها به این عنصر مهم وضروری روزانه، حداقل ۱۰ میلی گرم و نیاز آقایان روزانه، حداقل ۱۲ میلی گرم است. بیشتر دیده می‌شود که مقدار مصرفی روی بسیار کم تر از مقدار نیاز بررسی شده‌است.
مرکز تغذیه آمریکا (RDA) توصیه می‌کنند که برای پیشگیری از امراض حاصل شده از کمبود روی، خانم‌ها روزانه ۱۲ میلی گرم و آقایان ۱۵ میلی گرم روی به بدن خود برسانند. البته دوز و مقدار درمانی که توسط دکتر ورباخ بیان شده، روزانه بین ۱۰۰- ۲۰ میلی گرم است. اصولاً" دوز ۱۵ میلی گرم در روز را حد متوسط دریافت روزانه می‌دانند.

دوز درمانی
دوز درمانی توسط روی روزانه حدوداً" ۵۰ میلی گرم است. تأمین روی به صورت ترکیبات گلوکونات روی برای بدن بسیار خوب و قابل تحمل و با جذب خوب است. به یاد داشته باشید که کلیه مکمل‌های حاوی روی بایستی همراه غذا مصرف شده تا از ایجاد تهوع جلوگیری شود. توجه داشته باشید، افرادی که به مدت طولانی روزانه ۵۰ تا ۳۰۰ میلی گرم روی مصرف کرده‌اند، می‌توانند دچار اختلال جذب املاح آهن ومس شده و همچنین به کمبود این دو املاح در بدن دچار شوند. حتی دیده شده‌است کسانی که روزانه ۲ گرم به مدت طولانی روی خورده‌اند، علائمی مثل استفراغ، تهوع، دردهای شکمی و تب را نشان داده‌اند. افرادی که دچار ناراحتی‌های کبدی و روده‌ای اند، بایستی قبل از مصرف مکمل‌های حاوی روی، حتماً با پزشک خود مشورت داشته باشند.

روی و بیماریهای پوست
دیده شده‌است که غلظت روی در پوست و چشم بیشتر از هر عضو و اندامی در بدن است. مصرف روی در سوختگی‌ها، اعمال جراحی وبهبود زخم‌های بدن، ضروری است. روی باعث بهبود هر چه سریعتر زخم‌ها می‌شود و کمبود روی بهبود زخم‌ها را به تعویق می‌اندازد، به ویژه در بیماران دیابتی، زخم‌های پا و عفونت این زخم‌ها است که حتی می‌تواند به قطع عضو هم منجر شود.
بنابراین وجود روی به مقدار کافی در برنامه غذایی این افراد بسیار مهم است. مصرف روی در ترمیم سوختگی‌ها ، زیاد بوده و به طور معمول در خون بیماران دچار سوختگی، کمبود روی مشاهده می‌شود و با دادن روی اضافی می‌توان، بهبود و ترمیم زخم و پوست را تسریع کرد. این مسئله حتی در سوختگی‌های درجه ۳ به دنبال مصرف محلول‌ها و ترکیبات حاوی روی به اثبات رسیده‌است و هم اکنون نیز از این ترکیبات (مانند پماد زینک اکساید و...) استفاده می‌شود.
به عبارتی روی به عنوان ترمیم کننده بافتی و پوستی شناخته شده‌است. افرادی که از اگزما و حساسیت زجر می‌برند، به طور معمول دارای سطح پایین روی در خون هستند و می‌توان با دادن ۳۰ میلی گرم روی (معادل ۲۰۰ میلی گرم گلوکونات روی است) بهبود بیماری آن‌ها را تسریع کرد.

روی و دیابت
نکته دیگر در مورد مصرف روی و بیماران دیابتی این است که تأثیر انسولین به طور مستقیم با روی در ارتباط است. میزان عنصر روی در پانکراس افراد سالم دو برابر دیابتی‌ها است که می‌تواند نشانه نقش آن در تولید انسولین باشد. مشاهده شده‌است که نقصان روی در خون باعث هیپوانسولینیمیا (کاهش انسولین خون) می‌شود. کمبود روی به صورت مزمن ودائمی صدمه بزرگی به یاخته‌های بتا پانکراس که انسولین ترشح می‌کنند، می‌زند و در سنین بالا، افراد دارای کمبود طولانی مدت روی می‌توانند دچار دیابت نوع ۲ بشوند.
به طور کلی می‌توان گفت که در خون اکثر افراد مبتلا به دیابت، کمبود روی دیده می‌شود و متأسفانه دفع روی در ادرار آنها مشاهده می‌شود. بنابر این رساندن روی اضافی به بدن بیماران دیابتی ضروری است. فقر روی به ویژه در دیابتی‌ها زخم‌های مزمن ورید پا را ایجاد می‌کند که گاهی منجر به قطع انگشتان یا پا می‌شود. با دادن روی اضافی نه تنها زخم‌های دیابتی زودتر ترمیم شده بلکه علاوه بر آن سطح سیستم اینمی نیز افزایش می‌یابد.

عوارض کمبود روی در سایر موارد
به دنبال افت سیستم ایمنی در اثر کمبود روی، بیماری‌های اتوایمیون خودایمنی مثل آرتریت روماتویید، لوپوس ، شوگرن، پسوریازیس و... افزایش می‌یابد.
نقصان روی در مردان وزنان موجب اختلالات باروری می‌شود. اغلب مردان وزنان که جهت درمان مشکل خود اقدامات زیادی انجام داده‌اند، باید مسئلهٔ کم بودن روی را نیز در نظر گرفته و نسبت به رفع آن اقدام کنند.
نقصان روی در بدن خانم‌های باردار می‌تواند منجر به رشد ناکافی و کند جنین و یا زایمان زودرس شود. یکی از علل میوم رحم و کیست‌های پستان در خانم‌ها، کمبود روی می‌باشد و دیده شده‌است که با تجویز روی به بدن آن‌ها بهبودی حاصل شده‌است. هم چنین دیده شده‌است که در خانم‌هایی که دچار عفونت‌های راجعه قارچی دستگاه تناسلی می‌شوند و به هیچ درمان منظم دارویی جواب نمی‌دهند، تجویز روی به مقدار کافی، باعث بهبود آن‌ها شده‌است.
هم چنین مصرف روی در بهبود ریزش مو به اثبات رسیده‌است و امروزه کمبود روی را از علل مهم ریزش مو می‌دانند، که البته بایستی سایر علل ریزش مو مانند کمبود ویتامین ها و کم خونی و... نیز مد نظر قرار گیرد.
کمبود روی در کودکان همراه با بی اشتهایی، اختلال چشایی طعم غذا، پیکا (حالتی شبیه ویار حاملگی )، بی حالی، غش، اختلال رفتاری و وقفه در رشد، خود را نشان می‌دهد، هم چنین در نوجوانان به صورت تاخیر بلوغ جنسی و ظهور نکردن صفات ثانویه جنسی بروز می‌کند.
کمبود روی در افراد مسن، در هنگام راه رفتن، اختلال تعادل را ایجاد می‌کند که با تجویز داروی روی قابل درمان است.
روی در تشکیل هموگلوبین دخالت دارد و در مواردی فقط تجویز روی همراه دیگر نیازها، این عارضه را درمان می‌کند. روی در رشد فیزیکی بدن مؤثر است، هم چنین کوتاهی قد و کمبود وزن در کودکان ایرانی با تجویز روی قابل درمان است و بهتر می‌باشد که رساندن روی به مقدار کافی به بدن مادر در دوران بارداری و شیردهی مد نظر قرار گیرد. به علاوه باعث ریزش مو میشود.

جذب روی در بدن
جذب روی آسان نبوده و دفع آن نیز به سختی صورت می‌گیرد و به همین دلیل در تجویز روی و استفاده از آن باید رعایت این مشکل، منظور شود. به علت آن که روی در ناحیه اولیه روده کوچک جذب می‌شود، پروتئین در جذب آن دخالت دارد و لازم است کمبود پروتئین در افراد دچار نقص روی نیز درمان شود.