بیهوشی چیست؟ راهنمای کامل مراقبت های قبل و بعد آن

بیهوشی چیست؟ بیهوشی می‌تواند انواع مختلفی داشته باشد و چیزی است که برای محافظت شما از احساس درد استفاده می‌شود. بی حسی موضعی و منطقه‌ای ناحیه خاصی از بدن شما را بی حس می‌کنند، اما بیهوشی عمومی باعث می‌شود که به طور موقت به خواب بروید و برای انجام جراحی‌های تهاجمی مناسب‌تر است.

در این مقاله می‌خوانید:

• بیهوشی چیست؟
• انواع بیهوشی
• مراقبت های قبل از بیهوشی
• روش انجام بیهوشی
• مراقبت های بعد از بیهوشی
• عوارض احتمالی بیهوشی
• خطرات بیهوشی
• چه کسانی در معرض خطرات بیهوشی هستند؟
• مدت زمان بیهوشی چقدر است؟

بیهوشی چیست؟

بی‌هوشی استفاده از داروهایی را شامل می‌شود که در حین عمل یا جراحی از احساس درد شما جلوگیری می‌کنند. این داروها با مسدود کردن موقتی سیگنال‌های حسی بین اعصاب در محل عمل و مراکز مغزی شما کار خود را انجام می‌دهند.
البته انواع مختلف بی‌هوشی به روش‌های مختلف عمل می‌کنند. به عنوان مثال، برخی از داروهای بیهوشی فقط مسئول بی حس کردن قسمت‌های خاصی از بدن هستند، اما سایر داروهای بیهوشی روی مغز شما تاثیر می‌گذارند تا بتوانید در هنگام جراحی‌های تهاجمی به خواب بروید و چیزی را احساس نکنید.  

انواع بیهوشی

نوع داروی بی‌هوشی که پزشک‌تان برای شما توصیه می‌کند، به نوع و دامنه عمل بستگی دارد. انواع این داروها عبارتند از:

• بی حسی موضعی: این بی حسی بخش کوچکی از بدن شما را بی حس می‌کند و معمولاً از آن برای انجام روش‌های کم تهاجمی مانند جراحی آب مروارید یا بیوپسی پوست استفاده می‌شود که در حین عمل بیدار هستید.
•  آرام ‌بخش: آرام‌ بخش شما را تا حدی آرام می‌کند که چرت می‌زنید، اما در صورت نیاز می‌توانید از خواب بیدار شوید. بعضی از روش‌هایی که اغلب با آرام ‌بخش انجام می‌شوند، عبارتند از: کشیدن دندان عقل، کاتتریزاسیون قلبی و برخی کولونوسکوپی‌ها. اگرچه با آرام بخش کاملاً بیهوش نمی‌شوید، اما احتمالاً چیزی هم از عمل به خاطر نمی‌آورید.
• بی ‌حسی منطقه‌ای: بی‌ حسی منطقه‌ای احساس درد را در قسمت بزرگ‌تری از بدن، مانند اندام‌ها یا هر عضوی که زیر سینه‌ شما قرار دارد، مسدود می‌کند. (به عنوان مثال، اپیدورال برای کاهش درد زایمان) بی ‌حسی منطقه‌ای هم می‌تواند به تنهایی و هم می‌تواند همراه با آرام‌ بخش استفاده شود.
• بیهوشی عمومی: این دارو باعث بیهوشی و عدم حساسیت شما نسبت به درد یا سایر محرک‌ها می‌شود. پزشکان نیز از بیهوشی عمومی برای اقدامات تهاجمی‌تری مانند جراحی سر، قفسه سینه یا شکم استفاده می‌کنند.

بیشتر بخوانید: بهترین راه کار برای کاهش استرس قبل از جراحی

مراقبت های قبل از بیهوشی

قبل از هر چیز باید یک لیست کامل از تمام داروها، ویتامین‌ها و سایر مکمل‌های مصرفی خود را در اختیار پزشک‌تان قرار دهید تا مطمئن شوید که هیچ یک از آن‌ها با داروی بی‌هوشی شما تداخل نداشته باشند یا خطر عوارض را افزایش ندهند. هم‌چنین، باید:

• به مدت ۸ ساعت قبل از رفتن به بیمارستان از خوردن و نوشیدن خودداری کنید؛ مگر این‌که دستور دیگری به شما داده شود.
• برای بهبود سلامت قلب و ریه، حتی اگر فقط یک روز تا روز عمل شما باقی مانده است، سیگار را ترک کنید. اگر هم به دنبال گرفتن بهترین نتیجه هستید، از دو هفته قبل، دور سیگار کشیدن را خط بکشید.
• مصرف مکمل‌های گیاهی را به مدت یکی دو هفته قبل از عمل، طبق دستور پزشک خود متوقف کنید.
• حداقل ۲۴ ساعت قبل از عمل، مصرف ویاگرا یا سایر داروهای اختلال نعوظ را قطع کنید.
• برخی از داروهای فشار خون را با یک جرعه آب طبق دستور پزشک‌تان مصرف کنید.

روش انجام بیهوشی

در طول انجام بیهوشی، پزشک ممکن است به شما یک یا چند نوع داروی بی‌هوشی تزریق کند. بعضی از پزشکان بسته به موقعیت داروهای ضد تهوع نیز می‌دهند. علاوه بر این، پزشک علائم حیاتی شما از جمله فشار خون، سطح اکسیژن خون، نبض و ضربان قلب را نیز کنترل می‌کند. شناسایی و کنترل مسائلی مانند واکنش آلرژیک یا تغییر در علائم حیاتی نیز برعهده پزشک است.

مراقبت های بعد از بیهوشی

برای روش‌هایی که از بی ‌حسی موضعی استفاده می‌کنند، می‌توانید پس از عمل به سر کار یا اکثر فعالیت‌های عادی خود بازگردید؛ مگر این‌که پزشک شما خلاف این را بگوید. برعکس، اگر بیهوشی موضعی یا عمومی یا آرام بخش دریافت کرده باشید، به زمان بیشتری برای بهبودی نیاز خواهید داشت. بعضی از مراقبت‌های این دوره موارد زیر را شامل می‌شوند:

• از کسی بخواهید شما را به خانه برساند.
• بقیه روز را استراحت کنید.
• به مدت ۲۴ ساعت رانندگی نکنید.
• به مدت ۲۴ ساعت الکل ننوشید.
• فقط از داروها یا مکمل‌های مورد تایید پزشک‌تان استفاده کنید.
• به مدت ۲۴ ساعت از هرگونه تصمیم‌گیری مهم یا قانونی خودداری کنید.

بیشتر بخوانید: جراحی بینی بدون بیهوشی، هر آنچه باید بدانید!

عوارض احتمالی بیهوشی

انواع بیهوشی با عوارض جانبی همراه است، اما اکثر آن‌ها موقتی هستند و در عرض ۲۴ ساعت و حتی زودتر از بین می‌روند. بسته به نوع بیهوشی و نحوه انجام آن ممکن است موارد زیر را تجربه کنید:

• کمردرد یا درد عضلانی
• لرز ناشی از دمای پایین بدن (هیپوترمی)
• مشکل در ادرار کردن
• خستگی
• سردرد
• خارش
• حالت تهوع و استفراغ
• درد، حساسیت، قرمزی یا کبودی در محل تزریق
• گلودرد (فارنژیت)

خطرات بیهوشی

عوارض جدی‌تر یا خطرات بی‌هوشی عبارتند از:

• آگاهی از بیهوشی: به دلایل ناشناخته، از هر هزار نفری که تحت بیهوشی عمومی قرار می‌گیرد، یک نفر در طول یک عمل احساس آگاهی می‌کندو در این حالت، ممکن است از محیط اطراف خود آگاه باشید، اما قادر به حرکت یا برقراری ارتباط نیستید.
• ریزش ریه (آتلکتازی): بیهوشی عمومی یا لوله تنفسی در جراحی می‌تواند باعث ریزش ریه شود. این وضعیت نادر زمانی اتفاق می‌افتد که کیسه‌های هوا در ریه تخلیه یا پر از مایع می‌شوند.
• هایپرترمی بدخیم: افرادی که هیپرترمی بدخیم (MH) دارند، به بیهوشی واکنش خطرناک نشان می‌دهند. این سندرم ارثی نادر باعث تب و انقباضات عضلانی در حین جراحی می‌شود. پس مهم است که قبل از بیهوشی، سابقه شخصی یا خانوادگی MH را با متخصص بیهوشی خود در میان بگذارید تا از داروهایی که این واکنش را تحریک می‌کنند اجتناب کنید.
• آسیب عصبی: آسیب عصبی نادر است، اما در صورت بروز باعث درد، بی حسی یا ضعف موقت یا دائمی نوروپاتیک می‌شود.
• هذیان بعد از عمل: افراد مسن بیشتر مستعد هذیان بعد از عمل هستند. این وضعیت باعث سردرگمی می‌شود که حدود یک هفته می‌آید و می‌رود. برخی از افراد در طولانی‌مدت مشکلات حافظه و یادگیری را نیز تجربه می‌کنند.

بیشتر بخوانید: دندانپزشکی کودکان تحت بیهوشی

چه کسانی در معرض خطرات بیهوشی هستند؟

عوامل خاصی که دریافت بی‌هوشی را خطرناک‌تر می‌کند، عبارتند از:

• سن بالا
• دیابت یا بیماری کلیوی
• سابقه خانوادگی هیپرترمی بدخیم (حساسیت به بیهوشی)
• بیماری قلبی، فشار خون بالا یا سکته مغزی
• بیماری ریوی، مانند آسم یا بیماری انسدادی مزمن ریه (COPD)
• چاقی (شاخص توده بدنی یا BMI ۳۰ به بالا)
• تشنج یا اختلالات عصبی
• آپنه خواب
• سیگار کشیدن

مدت زمان بیهوشی چقدر است؟

داروهای بی‌هوشی می‌توانند تا 24 ساعت در بدن شما باقی بمانند. پس اگر تحت آرام بخش یا بیهوشی عمومی قرار گرفته‌اید، تا زمانی که این داروها از بدن شما خارج نشده‌اند، نباید به سر کار برگردید یا رانندگی کنید؛ اما پس از بی ‌حسی موضعی، احتمالاً می‌توانید فعالیت‌های عادی خود را از سر بگیرید.

کلام آخر

بیهوشی چیست؟ بیهوشی یک مداخله پزشکی است که از احساس درد در حین عمل‌های جراحی، تست‌های غربالگری و تشخیصی خاص، نمونه برداری از بافت (مانند بیوپسی پوست) و اقدامات دندانپزشکی جلوگیری می‌کند. داروهای مختلفی برای بی هوشی استفاده می‌شوند که هر کدام از آن‌ها کاربرد و عوارض مخصوص به خود را دارند و یک متخصص خوب می‌تواند داروی مناسب برای شما را تشخیص دهد.

به کلینیک نی نی بان سر بزنید.