اختلال خواب ریتم شبانه روزی

بدن ما بر اساس یک ساعت درونی کار می‌کند که باعث می‌شود شب‌ها خواب‌آلوده و در روز بیدار و هوشیار باشیم. اختلال در این چرخه به اختلال خواب ریتم شبانه روزی منجر می‌شود.

در این مقاله می‌خوانید:

• ریتم شبانه روزی خواب
• علائم اختلال خواب ریتم شبانه روزی
• انواع شایع اختلالات خواب ریتم شبانه روزی
• علت اختلالات خواب ریتم شبانه روزی چیست؟
• چه افرادی در معرض خطر این اختلال هستند؟
• تشخیص اختلالات ریتم شبانه روزی خواب
• درمان چگونه است؟
• مراقبت‌های خانگی
• خلاصه

ریتم شبانه روزی خواب
از چرخه طبیعی خواب و بیداری بدن که هر ۲۴ساعت تکرار می‌شود ، به عنوان ریتم شبانه روزی خواب نام می‌برند. این چرخه به نشانه‌های محیطی مانند روشنایی و تاریکی، زمان غذا خوردن و فعالیت بدنی متکی است.
اختلال در این چرخه به عنوان اختلال ریتم شبانه روزی خواب در نظر گرفته می‌شود که علائم آن از خواب‌آلودگی در طول روز تا افسردگی متغیر است.
به کار بردن برخی راهکارها برای داشتن یک برنامه خواب منظم‌تر می‌تواند به بهبود علائم کمک کند.

بیشتر بخوانید: برندهای معروف سرویس خواب ایرانی کدام‌اند؟

علائم اختلال خواب ریتم شبانه روزی
اختلال خواب ریتم شبانه روزی بر بسیاری از جنبه‌های زندگی ما تاثیر می‌گذارد. هر نوع اختلال، علائم منحصر به فردی دارد. اکثر افراد مبتلا به اختلالات ریتم شبانه روزی یک یا چند مورد از علائم زیر را دارند:

• مشکل در خوابیدن
• مشکل در خواب ماندن
• نداشتن احساس شادابی پس از خواب
• داشتن احساس هوشیاری کمتر
• مشکلات حافظه

بیشتر بخوانید: نویز قهوه ای چیست؟ آیا در بهبود خواب تاثیر دارد؟

انواع شایع اختلالات خواب ریتم شبانه روزی
شش نوع اختلال خواب ریتم شبانه روزی وجود دارد که هر کدام با الگوهایی خاص از اختلال خواب تعریف می‌شوند که منجر به بی‌خوابی یا خواب‌آلودگی بیش از حد در طول روز می‌شود. این شرایط بر سلامت روحی و جسمی و عملکرد روزانه تاثیر منفی می‌گذارد.

1- اختلال مرحله خواب و بیداری پیشرفته
افراد مبتلا به این عارضه زودتر از اکثر افراد و معمولا حدود 6 بعدازظهر به خواب می‌روند و ساعت 9 شب از خواب بیدار می‌شوند ، آن‌ها همچنین حدود ساعت ۲ تا ۵ صبح، از خواب بیدار می‌شوند. افراد مبتلا به این اختلال، بیشتر مسن هستند.

اختلال فاز خواب-بیداری تاخیری، شایع‌ترین اختلال خواب ریتم شبانه روزی است. افراد مبتلا معمولا دیرتر از دیگران به خواب می‌روند، دیرتر از بسیاری از افراد بیدار می‌شوند، یا در بیدار شدن به موقع مشکل دارند.

2- اختلال فاز خواب-بیداری تاخیری
این اختلال، شایع‌ترین اختلال خواب ریتم شبانه روزی است. افراد مبتلا معمولا دیرتر از دیگران به خواب می‌روند، دیرتر از بسیاری از افراد بیدار می‌شوند، یا در بیدار شدن به موقع مشکل دارند. این عارضه بیشتر در نوجوانان و جوانان دیده می‌شود.

۳- اختلال ریتم خواب و بیداری غیر ۲۴ساعته
افراد مبتلا الگوهای خوابی دارند که با 24ساعت شبانه‌روز مطابقت ندارد. آن‌ها دیرتر و دیرتر به خواب می‌روند تا حدی که مجبورند در طول روز بخوابند. حدود ۵۵ تا ۷۰درصد افراد نابینا به این مشکل دچارند .

بیشتر بخوانید: علت بی خوابی در اوایل بارداری

۴- اختلال ریتم خواب و بیداری نامنظم
فرد مبتلا به این عارضه برای دوره‌های کوتاهی می‌خوابد که بر اساس سیستم شبانه‌روزی او تعیین نشده است.
علائم این اختلال شامل ناتوانی مزمن در خواب و خواب‌آلودگی بیش از حد است.

۵- اختلال جت لگ
این وضعیت افراد را در سنین مختلف تحت تاثیر قرار می‌دهد و زمانی اتفاق می‌افتد که با هواپیما حداقل به دو منطقه زمانی سفر می‌کنید. بدن اغلب در سازگاری با زمان جدید مشکل دارد. هرچه تفاوت بین مناطق زمانی بیشتر باشد، علائم جت لگ بیشتر می‌شوند.
این اختلال معمولا موقتی است و برخی افراد را بیشتر از دیگران تحت تاثیر قرار می‌دهد.

۶- اختلال شیفت کاری
همان‌طور که مشخص است این اختلال در افرادی که شیفت کاری شبانه دارند، یا باید در ساعات اولیه صبح سر کار باشند، رخ می‌دهد. افراد مبتلا به این اختلال برای جبران خواب از دست‌رفته در شب مشکل دارند.

بیشتر بخوانید: نورپردازی اتاق نوزاد، بچه‌ها و چراغ خواب

علت اختلالات خواب ریتم شبانه روزی چیست؟
علت‌هایی که بر الگوهای خواب تاثیر می‌گذارند ممکن است خارجی، یا داخلی باشند:

• قرار گرفتن در معرض نور
• نوشیدن کافئین در شب
• سفر در مناطق زمانی متفاوت
• شیفت‌های کاری نامتعارف
• سطوح فعالیت بدنی
• شرایط پزشکی
• مصرف داروها

چه افرادی در معرض خطر این اختلال هستند؟
اگر شرایط پزشکی خاصی دارید، بیشتر احتمال دارد که اختلال خواب شبانه روزی را تجربه کنید. این شرایط عبارتند از:

• نابینایی
• افسردگی
• آسیب مغزی
• شرایط ژنتیکی مثل سندرم اسمیت-مگنیس و بیماری هانتینگتون
• بیماری‌های عصبی مثل آلزایمر و زوال عقل
• بارداری

عوامل خطر بیشتر عبارتند از:

• شیفت کاری شب
• مسافرت مکرر
• نوشیدن الکل
• نوشیدن کافئین به طور منظم
• استفاده از وسایلی مثل تلویزیون و تلفن‌های هوشمند در شب
• دیر خوابیدن

مصرف برخی داروها هم می‌تواند خواب را دشوار کند. این داروها عبارتند از:

• آمفتامین‌ها
• مهارکننده‌های انتخابی بازجذب سروتونین
• استروئیدها
• تئوفیلین بیشتر بخوانید: خواباندن نوزاد روی شکم، درست یا غلط؟

تشخیص اختلالات ریتم شبانه روزی خواب
برای تشخیص اختلال ریتم شبانه روزی خواب، یک متخصص خواب، بررسی می‌کند تا ببیند آیا در محل کار یا مدرسه، عملکرد پایین‌تری دارید یا این اختلال بر سلامت کلی شما اثر گذاشته است، یا نه؟
پزشک از شما می‌خواهد تا یک دفتر خواب ایجاد کنید. لازم است در این دفترچه زمانی را که به خواب می‌روید و زمانی را که از خواب بیدار می‌شوید، به مدت یک تا ۲ هفته ثبت کنید.
اکتی‌گرافی ، یک گزینه دیگر درمان است که در آن از یک سنسور کوچک برای اندازه‌گیری دوره‌های بیداری و خوابیدن استفاده می‌شود.

اکتی‌گرافی، یک گزینه دیگر درمان است که در آن از یک سنسور کوچک برای اندازه‌گیری دوره‌های بیداری و خوابیدن استفاده می‌شود.

شاید لازم باشد بستری شوید و تحت نظر پزشک به خواب بروید. در طول مطالعه خواب، از حسگرهایی استفاده می‌کنند و بر ضربان قلب، تنفس، امواج مغزی و سایر عملکردهای شما نظارت می‌شود.
این کار به رد سایر شرایطی که ممکن است بر خواب شما تاثیر بگذارد مثل آپنه انسدادی خواب کمک می‌کند.

درمان چگونه است؟
نوع اختلال خواب ریتم شبانه روزی در تعیین درمان، موثر است. هدف از درمان این است که ریتم شبانه‌روزی شما با برنامه خواب و بیداری دلخواهتان تنظیم شود.
روش‌های رایج شامل مصرف داروها، تغییر شیوه زندگی و نوردرمانی است. ممکن است پزشک ترکیبی از درمان‌ها را برای تقویت خواب بهتر تجویز کند.

بیشتر بخوانید: چند راهکار برای داشتن خواب راحت شبانه

مراقبت‌های خانگی
اگر اختلال خواب شبانه روزی دارید، رعایت این موارد ممکن است در بهبود علائمتان تاثیر داشته باشد:

• اجتناب از چرت زدن در طول روز
• پیروی از یک برنامه خواب مشخص
• انجام فعالیت‌های آرام مثل مطالعه قبل از خواب
• ایجاد فضای راحت در رختخواب
• اجتناب از نورهای زیاد در شب
• خوابیدن در یک اتاق خنک و ساکت
• بهتر است قبل از خواب، از کافئین، نیکوتین و فعالیت بدنی شدید خودداری کنید. سایر عادات مفید سبک زندگی مثل مصرف غذاهای سالم و انجام ورزش منظم هم موثر است.
• همچنین می‌توانید نوردرمانی را در خانه امتحان کنید. نوردرمانی در خانه شامل استفاده از یک جعبه تولید نور یا چراغ‌های داخلی برای تنظیم چرخه خواب شما است. استفاده از این جعبه تولید نور در صبح ممکن است به شما کمک کند زودتر از خواب بیدار شوید.

بیشتر بخوانید: تخت خواب مناسب نوزاد، چه مشخصه ای دارد؟

خلاصه
همه ما می‌دانیم که خواب کافی برای سلامتی مهم است. اگر اختلال خواب شبانه روزی دارید، ممکن است به افسردگی، سیستم ایمنی ضعیف، دیابت، بیماری‌های قلبی عروقی، حادثه رانندگی و مشکل در تمرکز در محل کار یا مدرسه دچار شوید.
ایجاد تغییرات ساده در روال خواب و قرار گرفتن در معرض نور ممکن است به شما کمک کند از اختلال خواب ریتم شبانه روزی خلاص شوید.

برای یافتن متخصصان مورد نظر خود به کلینیک نی نی بان سر بزنید.