وسواس فکری چیست و چگونگی باید آن را مدیریت کرد؟
در این مقاله به شما می‌گوییم وسواس فکری چیست، چه علائمی دارد و راه درمان آن چگونه است.
در این مقاله به شما می‌گوییم وسواس فکری چیست، چه علائمی دارد و راه درمان آن چگونه است. اختلال وسواس فکری، الگویی از افکار و ترس‌های ناخواسته است که به عنوان وسواس شناخته می‌شود.
در این مقاله می‌خوانید:
- وسواس فکری چیست؟
- علائم وسواس فکری چیست؟
- علائم اجبار چیست؟
- چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنید؟
- علل وسواس چیست؟
- عوامل خطر
- عوارض وسواس فکری چیست؟
- کنترل و درمان وسواس فکری
- درمان شناختی رفتاری
- مصرف دارو
- خلاصه
وسواس فکری چیست؟
حتما می‌خواهید بدانید وسواس فکری چیست. اختلال وسواس فکری، الگویی از افکار و ترس‌های ناخواسته است که به عنوان وسواس شناخته می‌شود. این مشکل، شما را به سمت انجام رفتارهای تکراری سوق می‌دهد که به آن اجبار می‌گویند. این وسواس‌ها و اجبارها مانع انجام فعالیت‌های روزمره و باعث ناراحتی‌های زیادی برای خودتان، یا اطرافیانتان می‌شود.
در نهایت، فرد مبتلا به وسواس فکری احساس می‌کند برای کاهش استرس خود مجبور به انجام اعمال اجباری است. نادیده گرفتن این افکار یا تمایلات آزاردهنده بی‌فایده است چون آنها باز هم باز می‌گردند که چرخه معیوب اختلال وسواس فکری است.
اختلال وسواس فکری اجباری، حول موضوعات خاصی رخ می‌دهد. ترس بیش از حد از آلوده شدن به میکروب، یکی از همین موضوعات است. برای کاهش این ترس به احتمال زیاد، دست‌های خود را آنقدر می‌شویید که دچار زخم و ترک می‌شود.
اگر مبتلا به وسواس فکری هستید، شاید از این وضعیت خجالت‌زده و ناامید شوید، اما درمان به مدیریت علائم این اختلال کمک می‌کند.
بیشتر بخوانید: تست روانشناسی آمادگی برای بچه دار شدن، چرا بچه دار شویم؟
علائم وسواس فکری چیست؟
همان‌طور که در سطرهای پیشین گفتیم اختلال وسواس فکری اجباری معمولا هم شامل وسواس، هم شامل اجبار است، اما شخص ممکن است فقط علائم یکی از آنها را داشته باشد. ممکن است فرد مبتلا به این موضوع آگاه باشد که وسواس و اجبار او فراتر از عقل است، یا شاید به این موضوع آگاه نباشد. این وسواس‌ها و اجبارها زمان زیادی را از شما می‌گیرند، کیفیت زندگی‌تان را کاهش می‌دهند و مانع از انجام کارهای روزمره و مسئولیت‌های زندگی می‌شوند.
شاید سعی کنید آنها را نادیده بگیرید یا از شرشان خلاص شوید. این وسواس‌ها معمولا زمانی رخ می‌دهند که می‌خواهید کارهای دیگری انجام دهید، یا به چیزهای دیگری فکر کنید. وسواس‌ها معمولا این موضوعات را در بر می‌گیرند:
- ترس از آلودگی، یا کثیفی
- نیاز به منظم و متعادل بودن چیزها
- افکار تهاجمی؛ یا وحشتناک در مورد از دست دادن کنترل و آسیب رساندن به خود، یا دیگران
- افکار ناخواسته از جمله پرخاشگری، یا موضوعات جنسی، یا مذهبی
این وسواس‌ها و اجبارها زمان زیادی را از شما می‌گیرند، کیفیت زندگی‌تان را کاهش می‌دهند و مانع از انجام کارهای روزمره و مسئولیت‌های زندگی می‌شوند.
نمونه‌هایی از علائم وسواس عبارتند از:
- ترس از آلوده شدن به وسیله لمس اشیایی که دیگران لمس کرده‌اند.
- دچار شک شدن درباره اینکه در را قفل، یا اجاق گاز را خاموش کرده‌اید.
- استرس شدید زمانی که اشیاء مرتب نیستند، یا طبق اصول خاصی چیدمان نشده‌اند.
- داشتن افکاری درباره فریاد زدن یا فحاشی در ملاء عام.
- داشتن تصاویر جنسی ناخوشایند.
- دوری از موقعیت‌هایی مانند دست دادن که می‌تواند باعث ایجاد آلودگی شود.
بیشتر بخوانید: روانشناسی کودکان تک‌فرزند، آنها چگونه اند؟
علائم اجبار چیست؟
اجبارهای فکری، رفتارهایی تکراری هستند که شخص احساس می‌کند مجبور به انجام دادن آنها است. این رفتارها یا اعمال ذهنی تکراری به منظور کاهش اضطراب مربوط به وسواس فکری، یا جلوگیری از اتفاق بد انجام می‌شوند. انجام این اجبارها ممکن است فقط به شکل محدودی، اضطراب را کاهش دهد.
زمانی که افکار وسواسی دارید، ممکن است قوانین یا تشریفاتی بسازید تا برای کاهش و کنترل اضطراب به شما کمک کنند. این اجبارها فراتر از عقل هستند و اغلب به مشکلی که قصد رفع آن را دارید، مربوط نمی‌شوند. اجبارها معمولا این موضوعات را در بر می‌گیرند:
- شستشو و نظافت
- چک کردن چند باره
- شمردن چند باره
- مرتب‌سازی
- پیروی از یک روال سختگیرانه
نمونه‌هایی از علائم اجبار عبارتند از:
- شستن مکرر دست‌ها که باعث ترک خوردن یا زخم شدن آنها می‌شود
- چک کردن درها بارها و بارها برای اطمینان از را قفل بودن آنها
- چک کردن اجاق گاز بارها و بارها خاموش بودن
- شمارش در الگوهای خاص
- تکرار بی‌صدای یک دعا، کلمه، یا عبارت
- تلاش برای جایگزینی یک فکر بد با یک فکر خوب
- چیدمان وسایل به یک شکل خاص مثلا چیدمان قوطی‌ها به یک شکل خاص
بیشتر بخوانید: شایع ترین داروهای ضد اضطراب و عوارضی که برای بیمار دارند
به این نکته دقت کنید که شدت این علائم، متفاوت است. وسواس فکری اجباری معمولا در سنین نوجوانی، یا جوانی شروع می‌شود، اما دوره کودکی نیز می‌تواند زمان آغاز آن باشد. علائم وسواس معمولا با گذشت زمان شروع می‌شوند و در طول زندگی تغییر می‌کنند. انواع وسواس‌ها و اجبارها می‌توانند در طول زمان تغییر کند. علائم معمولا زمانی بدتر می‌شوند که تحت استرس قرار می‌گیرید. این علائم می‌تواند آنقدر شدید و وقت‌گیر باشد که زندگی شما را مختل کند.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنید؟
بین کمال‌گرا بودن و وسواس فکری، تفاوت وجود دارد. فرد کمال‌گرا می‌خواهد به نتایج، یا عملکرد بی‌عیب و نقص دست پیدا کند، اما افکار وسواسی صرفا شامل نگرانی بیش از حد در مورد برخی کارها مانند مرتب بودن وسایل، یا دوری از آلودگی است.
اگر وسواس‌ها و اجبارهای شما بر کیفیت زندگی‌تان تاثیر می‌گذارد، به روانشناس مراجعه کنید.
پیشنهاد ویژه نی نی بان: آشنایی با متخصصان روانشناسی
علل وسواس چیست؟
علت دقیق اختلال وسواس فکری اجباری به طور کامل شناخته شده نیست، اما علل احتمالی عبارتند از:
- بیولوژی: ممکن است به دلیل تغییرات در شیمی طبیعی بدن،،، یا عملکرد مغز ایجاد شود.
- ژنتیک: ممکن است یک مشکل ژنتیکی باشد، اما این نظریه هنوز قطعیت پیدا نکرده است.
- یادگیری: اگر یکی از اعضای خانواده‌تان چنین رفتارهایی داشته باشد، شما هم ممکن است با تماشای این رفتارها، آنها را یاد بگیرید.
عوامل خطر
عواملی که ممکن است خطر ایجاد اختلال وسواس فکری اجباری را افزایش دهند، عبارتند از:
- سابقه خانوادگی: داشتن والدین، یا سایر اعضای خانواده که به وسواس فکری مبتلا هستند، می‌تواند خطر ابتلا به این اختلال را افزایش دهد.
- رویدادهای استرس‌زا: اگر رویدادهای آسیب‌زا یا استرس‌زا را پشت سر گذاشته‌اید، ممکن است خطر ابتلا به وسواس فکری افزایش یابد.
- سایر اختلالات سلامت روان: وسواس فکری اجباری ممکن است با سایر اختلالات سلامت روان مانند اختلالات اضطرابی، افسردگی، یا سوء مصرف مواد مخدر، مرتبط باشد.
بیشتر بخوانید: درمان افسردگی با استفاده از رنگ ها
عوارض وسواس فکری چیست؟
مشکلات ناشی از اختلال وسواس فکری اجباری، عبارتند از:
- صرف زمان زیاد برای انجام کارها
- ایجاد مسائل بهداشتی مانند درماتیت تماسی ناشی از شستن مکرر دست‌ها
- مشکل در فعالیت‌های اجتماعی، رفتن به محل کار، یا مدرسه
- مشکل در روابط
- کیفیت پایین زندگی
- افکار و رفتارهای مرتبط با خودکشی
پیشگیری از وسواس فکری
هیچ راه مطمئنی برای پیشگیری از اختلال وسواس فکری جبری وجود ندارد. با این حال، درمان به موقع در جلوگیری از بدتر شدن وسواس فکری موثر است.
بیشتر بخوانید: مدیریت بحران نوجوانی، غمت نباشه!
کنترل و درمان وسواس فکری
درمان‌های اصلی این اختلال عبارتند از:
درمان شناختی‌رفتاری که به شما کمک می‌کند با ترس‌ها و افکار وسواسی خود روبرو شوید بدون اینکه آنها را با رفتاری اجبار اصلاح کنید. مصرف دارو معمولا شامل داروی ضد افسردگی است که با تغییر تعادل مواد شیمیایی در مغز به شخص کمک می‌کند.
معمولا برای وسواس فکری خفیف، یک دوره درمانی کوتاه نیاز است، اما اگر مبتلا به وسواس فکری شدیدتر هستید، ممکن است دوره‌های درمانی طولانی‌تر نیاز باشد.
روانشناس، شما را به رویارویی با ترس‌ها و افکار وسواسی، تشویق می‌کند و این کار ابتدا از موقعیت‌هایی که کمترین اضطراب را ایجاد می‌کنند، شروع می‌شود.
درمان شناختی رفتاری
درمان شناختی‌رفتاری، شامل صحبت با درمانگر است و مشکلات به به بخش‌های جداگانه تقسیم می‌شوند که افکار، احساس فیزیکی و اعمال است.
روانشناس، شما را به رویارویی با ترس‌ها و افکار وسواسی، تشویق می‌کند و این کار ابتدا از موقعیت‌هایی که کمترین اضطراب را ایجاد می‌کنند، شروع می‌شود. درمان ممکن است پروسه سختی باشد، اما بسیاری از افراد وقتی با وسواس‌های خود مواجه می‌شوند، در نهایت اضطرابشان بهبود پیدا می‌کند، یا از بین می‌رود.
افراد مبتلا به وسواس فکری خفیف معمولا به حدود ۸ تا ۲۰ جلسه درمان نیاز دارند، اما اگر وسواس فکری شدیدتر باشد، به دوره درمانی طولانی‌تری نیاز است.
بیشتر بخوانید: بهترین رژیم غذایی برای مبتلایان وسواس فکری
مصرف دارو
اگر درمان شناختی‌رفتاری موثر نباشد، لازم است دارو مصرف کنید. داروهای اصلی، داروهای درمان افسردگی و شامل مهارکننده‌های انتخابی بازجذب سروتونین هستند که به تنظیم مواد شیمیایی مغز کمک می‌کنند. ممکن است تاثیر داروها تا 12 هفته طول بکشد و اکثر افراد حداقل به مدت یک سال به درمان نیاز دارند.
بدون مشورت با پزشک، مصرف داروها را قطع نکنید چون قطع ناگهانی آنها عوارض دارد.
خلاصه
اختلال وسواس فکری، الگویی از افکار و ترس‌های ناخواسته است که شخص را به سمت رفتارهای اجباری سوق می‌دهد. علت دقیق این اختلال، ناشناخته است، اما عواملی مانند یادگیری و ژنتیک بر آن تاثیر دارند. درمان وسواس فکری شامل درمان شاختی‌رفتاری و مصرف دارو است.
برای یافتن متخصصان مورد نظر خود به کلینیک نی نی بان سر بزنید.
برای ارسال نظر کلیک کنید
▼