آموزش خود مراقبتی به کودکان، چجوری بگویند نه؟
آسیب‌های کودکان در جامعه امروزی ما در قالب پدیده‌های گوناگون، خود را نشان می‌دهد پدیده‌هایی که در زمینه‌های اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی و ... هستند.
روزی که باخبر می‌شوید قرار است فرشته‌کوچکی به زندگی شما اضافه شود چنان ذوق و شوقی دارید که تا به دنیا آمدن فرزندتان، حاضر می‌شوید از شیر مرغ تا جان آدمیزاد برایش تهیه کنید کودکی که گرمابخش کانون زندگی شماست و امیدی برای روزهای آتی اما از قدیم گفته‌اند بچه عزیز است، تربیتش عزیزتر.
لذت پدر و مادر شدن و شیرینی لحظات زندگی کنار فرزندان، آروزی هر زوجینی است تا با داشتن فرزند، لحظات زندگی خود را به شیرین‌ترین لحظات گره زنند اما گاهی اوقات همین شیرینی ممکن است به تلخی گراید بدین گونه که در صورت ناآشنا بودن با اصول و شیوه‌های صحیح تربیتی، انگشت به دهان می‌مانید که این کودک با چنین شیوه تربیت، حاصل زحمات چندین ساله من بود!
پیامبر اکرم صلی‌الله علیه و آله فرمود : فرزندان خود را گرامی بدارید و خوب تربیت‌شان کنید تا گناهان شما آمرزیده شود.
آشنا بودن خانواده‌ها با نکات صحیح تربیتی، همواره اصلی مهم و غیر قابل انکار شناخته می‌شود اما این مسئله را نیز نباید نادیده گرفت که عدم آگاهی والدین از این اصول تربیتی، ضربه‌ای غیرقابل جبران بر ساختار خانواده در جهت تربیت کودکان وارد می‌سازد که در نتیجه نیز دودش ببشتر به چشم خودشان می‌رود.
روزنا اصغرنژاد، روان‌شناس بالینی، تربیت را از جمله اصول مهم در دوران رشد کودک دانست که به صورت‌های مختلف رخ می‌دهد و افزود: گاهی از والدین، تربیت سهل‌گیرانه دارند یعنی با اصول و قوانین پیش نمی‌روند و کودک مجاز است هر کاری که دلش می‌خواهد را انجام دهد و به این ترتیب بدون یادگیری اصول صحیح، رشد می‌کند و در آینده به فردی غیر منضبط، حساس و لوس تبدیل می‌شود که دوست دارد هر چیزی طبق میل او پیش رود.
وی ادامه داد: دسته‌ای دیگر با تربیت سلطه‌گرانه که کودک اجازه هیچ کاری را ندارد و محصور است از اصولی که پدر و مادر عنوان می‌کند؛ پیروی می‌کند و کنترل خیلی سختی از کودک می‌کنند که در این شرایط کودک با پرخاشگری‌ها، باید و نبایدهای سخت مواجه می‌شود که آسیب‌زننده است و در آینده نیز نمی‌تواند استقلال عمل داشته باشد.
شیوه تربیتی مقتدرانه
اصغرنژاد ضمن تأکید بر اینکه بهترین شیوه تربیتی، روشی مقتدرانه است که کودک با آشنایی با قوانین و در دست داشتن اختیارات که می‌تواند هم با اصول صحیح آشنا شده و هم ابراز وجود کند که همه اینها تأثیر خیلی زیادی در رشد کودک دارد، خاطرنشان کرد: والدین می‌توانند فرصت‌های یادگیری فراوانی برای کمک خود فراهم کنند، شخصیت کودک بیشتر از عوامل ژنتیکی به عوامل تربیتی مربوط است عواملی که در نهایت ویژگی‌های شخصیتی کودک مثل توانایی برقراری ارتباط با مردم ، سازگاری با آنها، درس گرفتن از اشتباهات، تمرکز، سختکوشی، همکاری با دیگران و ... کودک را می‌سازد.
مهارت برقراری ارتباط
این روان‌شناس بالینی ادامه داد: از عوامل تأثیرگذار در رشد کودک ( رشد جسمی و ذهنی) عبارتند از : تندرستی، شادی، شیوه تفکر والدین، شرایط خانواده، تأثیر جنسیت در رشد کودک است. کودکان یکسری مهارت‌ها را باید بیاموزند مثل خوب گوش دادن، توجه کردن، مهارت برقرای ارتباط، مهارت حل مشکل و ... که هر چند به ظاهر ساده به نظر می‌رسد ولی نیاز به دقت فراوان دارد امروزه در دوران بزرگسالی نیز افرادی را داریم که توانایی حل مسئله ندارند و نمی‌توانند مشکلات خود را حل کنند که این زمینه ساز مشکلات بسیاری است.
وی با اشاره بر این مطلب که ما قبل از ورود کودکان‌مان به مدرسه باید این مهارت‌ها را با بازی‌های کودکانه و ... به کودکان خود آموزش دهیم تصریح کرد: از جمله نکته‌های مهم آموزش کودکان در مورد نقاط حساس بدنشان است که با عنوان جاهای خصوصی مطرح می‌شوند، کودکان را آگاه کنیم که به هیچ کس اجازه ندهیم وارد محدوده خصوصی ما شود چرا که کودکان خیلی آسیب‌پذیر هستند.
آموزش دادن خودمراقبتی به کودکان
وی ضمن تأکید بر اینکه والدین باید خودمراقبتی را به کودکان خود آموزش دهند، افزود: باید یادآور شوند که در صورت دست‌درازی دیگران، این کار به والدین گزارش شود برای همین امر نیز باید بتوانند ارتباط خوبی با کودکانشان برقرار کنند والدین باید با استفاده از بازی و صحبت با کودکانشان در حد تعادل، کودکان خود را با این موضوع آشنا کنند و حفاظت از اعضای جنسی را به دختر و پسران خود آموزش دهند و از بالا بردن آگاهی کودکان خود در این زمینه به دور نمانند.
اصغرنژاد ادامه داد: دوران شکل‌گیری شخصیت کودکان تا سن 6 سالگی است و تربیت‌پذیری در یک سال زیاد مهم نیست، چرا که کودکان تا یک سال به صورت کامل نمی‌تواند گفته‌های والدین را تشخیص دهند ولی بعد از آن شیوه تربیتی مقتدرانه توصیه می‌شود.
استفاده سریع‌تر از موعد کودکان از فضاهای اجتماعی
وی، بحث تکنولوژی و استفاده سریع‌تر از موعد کودکان از این ابزارها را از جمله آسیب‌های دنیای امروز دانست و افزود: آسیب‌های کودکان در جامعه امروزی ما در قالب پدیده‌های گوناگون، خود را نشان می‌دهد پدیده‌هایی که در زمینه‌های فردی، اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی و ... هستند. از جمله آسیب‌های دنیای امروز، بحث تکنولوژی و استفاده سریع‌تر از موعد کودکان از این ابزارهاست که مانع خیلی از خلاقیت‌ها و یادگیری‌ها شده و همچنین کار کودکان در جامعه امروز به عنوان « کودکان کار» در قشر کم‌درآمد به عنوان یک آسیب دیگر شناخته شده است.
اصفرنژاد در پایان تصریح کرد: از دیگر آسیب‌ها می‌توان به وجود محرک‌های ناسالم، فضاهای ناسالم و حتی مواد مخدر اشاره کرد که که با ظاهری خوشایند و گول زننده در دسترس فرزندان قرار دارد، از جمله آسیب‌های دیگر نیز محرک‌های جنسی است که کودکان را در شرایط‌های نامساعد قرار می‌دهد و خانواده‌ها باید با بالابردن سطح آگاهی کودکان باید مانع این آسیب‌ها شوند.
تأثیرگذار بودن مسائل تربیتی و آموزشی در شکل‌گیری شخصیت
محسن ارشدزاده، مدیرکل بهزیستی آذربایجان‌شرقی در گفت‌وگو با خبرنگار فارس ضمن تأکید بر اینکه مسائل تربیتی، یادگیری و آموزشی در دوران کودکی و سنین پایه شکل می‌گیرد، خاطرنشان کرد: اگر این مسائل تربیتی و آموزشی به طور صحیحی انجام گیرد قطعاً در شکل‌گیری شخصیت کودکان، تربیت و تفکر آنان در آینده تأثیر بسزایی خواهد داشت بنابراین در تربیت کودکان از سوی خانواده و عوامل تعلیم و تربیت در مقاطع مختلف تحصیلی، در شکل‌گیری شخصیت آنان تأثیر می‌گذارد.
وی با اشاره بر این مطلب که از نخستین سال تأسیس سازمان بهزیستی کشور، با توجه به بحث آموزش، تربیت و مهارت آموزی به تأسیس مهدکودک اقدام کرده، افزود: محیط‌هایی که از لحاظ تربیتی، روحی و روانی می‌تواند در تقویت و کمک به شکل‌گیری شخصیت مؤثر واقع شود و با مرتبط بودن دوران کودکی در حوزه بهزیستی، مسائل تربیتی و آموزشی خصوصاً تربیت و آموزش مهارت‌های مورد نیاز کودکان و آسیب‌هایی که در این زمینه می‌تواند بر کودکان تأثیر بگذارد می‌تواند در کاهش آسیب‌ها نقش بسزایی داشته باشد.
از خودمراقبتی در کودکان تا پیشگیری از آسیب و مشکلات
مدیرکل بهزیستی آذربایجان‌شرقی ضمن تأکید بر ایجاد خودمراقبتی و حساسیت در کودکان و خانواده‌ها ادامه داد: محتواهای ارائه شده در مهدکودک‌ها توسط سازمان بهزیستی و مرکز تدوین و تأیید محتوای آموزشی توسط آموزش و پرورش کنترل و تأیید می‌گردد تا تأثیرات منفی در آموزش، تربیت و هم چنین تفکر کودکان نداشته باشد.
وی گفت:در خلال آموزش‌های ارائه شده در مهدکودک‌ها، برنامه‌های مختلفی در جهت آموزش و آگاه سازی کودکان، مسائل و آسیب‌های اجتماعی، طرح‌های مختلفی نظیر طرح‌های مهارت آموزی از سوی سازمان بهزیستی یا سایر دستگاه‌های ذی‌ربط توسط سازمان بهزیستی در خصوص آگاه‌سازی و پیشگیری از اعتیاد نیز در مهدکودک‌ها انجام می‌گیرد تا کودکان، آگاه شده و این آگاهی و اطلاعات را به خانواده‌ها نیز انتقال دهند از سویی طرح‌هایی در بحث حقوق شهروندی و آپارتمان‌نشینی نیز به کودکان ارائه می‌گردد.
آموزش مهارت نه گفتن به صورت منطقی در کودکان
ارشدزاده، مهارت نه گفتن را یکی از مهم‌ترین مهارت‌ها دانست و افزود: در مقابل آسیب‌های اجتماعی و تهدیدات آن، متأسفانه کودکان و حتی جوانان با نداشتن مهارت نه گفتن، سریع تسلیم می‌شوند مهارت‌های زندگی، مهارت پیشگیری از آسیب‌های اجتماعی از جمله مهارت نه گفتن، از جمله مهارت‌هایی است که باید در کودکان تقویت شده تا کودکان بتوانند رفتارهای درست را از نادرست تشخیص دهند، در این راستا با حضور کودکان در مهدکودک‌ها، این مهارت‌ها به آنان آموزش داده می‌شود.
وی در ادامه در رابطه با وجود مسائل متعدد در مقوله محرک‌های ناسالم در جوامع امروزی خاطرنشان کرد: آسیب‌های اجتماعی یکی از مهم‌ترین محرک‌های ناسالم است که کودکان و جوانان را تحریک می‌کند، در رابطه با این پدیده باید سطح اطلاعات در کودکان را در مقابل محرک‌های ناسالم بالا برد هر اندازه سطح اطلاعات و آگاهی بالا باشد می‌تواند توانایی و مهارت مقابله را به همراه داشته باشد، در این راستا هر چقدر کودکان را در مقابل محرک‌های ناسالم، توانمند و آگاه کنیم قطعاً آسیب کمتری را شاهد خواهیم بود.
شکل یافتن شخصیت بنیادی فرد در خانواده
امان‌الله قرایی‌مقدم، جامعه شناس مطرح کشور در گفت‌وگو با خبرنگار فارس، ضمن تأکید بر اینکه از لحظه‌ی تشکیل نطفه، آسیب‌هایی توسط مادر در زمینه‌ی تربیت، وارد خانواده می‌گردد، ادامه داد: جامعه‌شناسانی نظیر آبراهام کاردینر، ژان استوتزل معتقدند ۲۸۴ روزی که کودک در رحم مادر قرار دارد چارچوب زندگی وی را در طول ۷۰ سال تشکیل می‌دهد.
وی با اشاره بر این مطلب که تربیت مادر و پدر نقش بی‌نظیری دارد، خاطرنشان کرد: شخصیت بنیادی هر فردی، در خانواده شکل می‌گیرد به خصوص تا ۶ ، ۷ سالگی که بعدا تحت تأثیر دوستان، همسالان قرار می‌گیرد.
قرایی‌مقدم در ادامه تصریح کرد: رشد کودک تحت تأثیرعواملی نظیر مادر، تغذیه مادر که در دوران بارداری نقش بارزی دارد و همچنین محیطی که در آن بزرگ می‌شود، بستگی دارد به عبارتی جامعه هست که می‌تواند افراد را رشد یا ضعیف گرداند از آن جایی که جامعه ما جامعه‌ای است که نسبت به تربیت کودک خشن می‌باشد، بهترین شیوه تربیت این است که مادر با آرامش، فرزند خود را بزرگ کند نه با خشونت و پرخاشگری.
منبع:
فارس
برای ارسال نظر کلیک کنید
▼