انواع بیماری های زنان، عفونت لگنی چیست؟
تفاوت تومورهای خوش‌خیم از بدخیم آن است كه تومورهای بدخیم انتشار می‌یابند، ولی تومورهای خوش‌خیم انتشار نمی‌یابند.
اولین مسأله پیشگیری از سرطان گردن رحم و ضایعات پیش‌سرطانی و زگیل‌های تناسلی است كه چون عامل آن انواعی از ویروس پاییلومای انسانی است، با تزریق واكسن خاص علیه این ویروس‌ها در سنین ۱۲-۲۶ سالگی عمدتاً می‌توان از آن پیشگیری نمود.
اگر چه تزریق واكسن در صورت عدم ازدواج تا ۴۵ سالگی نیز می‌تواند مؤثر باشد، ولی هرچه در سنین پایین‌تر، حدود ۱۲ سالگی تزریق شود، واكنش بدن برای ایجاد آنتی‌بادی ضد آن بیشتر و در نتیجه تأثیر آن در پیشگیری افزون‌تر خواهد بود.
اختلالات هورمونال قبل از۳۰ سالگی
مسأله دیگر در سنین قبل از 30 سالگی مسأله اختلالات هورمونال به صورت اختلال پریودماهیانه است كه در 20 درصد از دختر خانم‌ها به دلیل تخمدان‌های پلی‌كیستیك دیده می‌شود. مسأله عمدتاً ژنتیكی است، ولی عدم تحرك و استفاده از رژیم‌های غذایی ناسالم و غذاهای آماده و چرب و افزایش وزن به تشدید آن كمك می‌کند.
این موارد همواره با انجام سونوگرافی از رحم و تخمدان‌ها و اندازه‌گیری هورمون‌ها در زمان خاصی از سیكل تشخیص داده می‌شود و با استفاده از برنامه ورزشی روزانه، جلوگیری از افزایش وزن، رعایت رژیم‌های غذایی سالم و بالاخره استفاده از هورمون‌هایی كه ضرری برای بدن ندارند، می‌توان آن را كنترل نمود.
عفونت‌های لگنی
عفونت‌های لگنی كه در حقیقت عفونت‌های دستگاه تناسلی داخلی است، در اثر انتقال میكروارگانیسم‌ها از قسمت‌های تحتانی دستگاه تناسلی به‌طور صعودی و انتقال آن به رحم ولوله‌های رحمی ایجاد می‌شود. این عفونت‌ها عمدتاً در اثر مقاربت انتقال می‌یابند و عوامل میكروبی ایجادكننده عمدتاً‌گونوره و كلامیدیا می‌باشند.
علائم این بیماری تب به همراه درد لگنی، درد زیر شكم در محل لوله‌ها و تخمدان‌هاست كه ممكن است در درجات خفیف تا شدید تفاوت کند. گاهی ممکن است عفونت‌های لگنی علائم خاصی ایجاد نکنند. تأخیر در درمان می‌تواند باعث بسته شدن لوله‌ها و نازایی شود. درمان باید علیه این عوامل صورت بگیرد.
عفونت‌ها و افزایش ترشحات زنانگی
مسأله دیگر در این سنین عفونت‌ها و افزایش ترشحات زنانگی است كه شایع‌ترین علت مراجعه خانم‌ها به كلینیك‌های تخصصی زنان می‌باشد. البته این مسأله تا سنین یائسگی ممكن است یكی از مشكلات خانم‌ها باشد، ولی در سنین پایین‌تر و در سال‌های اولیه زناشویی به دلیل عدم مقاومت بدن در مقابل عوامل باكتریال بیشتر دیده می‌شود.
ساده‌ترین فرم این عفونت‌ها، عفونت قسمت‌های تحتانی دستگاه تناسلی یا واژینیت‌ها هستند كه به صورت افزایش ترشحات واژینال و گهگاه علائم خارش و سوزش این ناحیه تظاهر می‌کنند. شایع‌ترین عفونت‌های واژن واژینوزباكتریال است كه در اثر عامل میكروبی به نام گاردنلاواژینالیس ایجاد می‌شود. تشخیص واژینوزباكتریال با وجود ترشحات با بوی ماهی به ویژه بعد از مقاربت یا دوش واژینال داده می‌شود، در معاینه ترشحات خاكستری‌رنگ در دیواره واژن وجود دارد.
عفونت دیگر واژینال تریكومونازیس است كه معمولاً از طریق مقاربت انتقال می‌یابد، در 70درصد موارد از مردان به زنان منتقل می‌شود. این عفونت گاهی همراه با واژینوزباكتریال است و در حدود 60درصد موارد این همراهی وجود دارد. علائم آن وجود ترشحات زیاد بدبوست كه باعث تحریك دستگاه تناسلی خارجی نیز می‌شود.
واژینیت مونیلیایی یا قارچی نوع دیگر از عفونت‌های دستگاه تناسلی تحتانی است؛ به‌طوری كه 75درصد زنان در طول زندگی حداقل یك بار این عفونت را تجربه کرده‌اند و 45درصد زنان دو یا بیشتر موارد دچار این عفونت در طول زندگی می‌شوند. عوامل مستعدكننده این عفونت مصرف آنتی‌بیوتیك، شرایط هورمونی خاص، دوران بارداری و بیماری قند است. علائم این بیماری به صورت خارش دستگاه تناسلی تحتانی همراه با ترشحات پنیری شكل می‌باشد . ترشحات غلیظ به همراه تحریك ولو و واژن دیده می‌شود، درمان‌های موضعی و خوراكی باعث بهبود می‌شود.
كیست‌های تخمدان
مسأله دیگر در این سنین كیست‌های تخمدان است كه ممکن است با اختلال پریود یا درد تظاهر کنند و یا با سونوگرافی تشخیص داده شوند. كیست‌های ساده با رشد قسمتی از تخمدان و تجمع مایع داخل آن مشخص می‌شوند، اندازه آنها معمولاً بالای ۳۰میلی‌متر یا ۳ سانتی‌متر است و نباید با فولیكول تخمك كه در زمان تخمك‌گذاری حتی گاه به اندازه ۲۵میلی‌متر می‌رسد، اشتباه شوند.
بیشتر این كیست‌ها خودبه‌خود یا با مصرف قرص‌های پیشگیری از بارداری در خلال شش تا هشت هفته از بین می‌روند و نیاز به پیگیری دو ماه بعد دارند. مسأله دیگر توده‌های تخمدانی است كه در اثر رشد سلول‌های غیرطبیعی ایجاد می‌شوند كه همیشه مترادف سرطان نیستند. این توده‌ها ممكن است خوش‌خیم یا بدخیم باشند.
تفاوت تومورهای خوش‌خیم از بدخیم آن است كه تومورهای بدخیم انتشار می‌یابند، ولی تومورهای خوش‌خیم انتشار نمی‌یابند. و تأثیری در بقای عمر ندارند. حد وسط این تومورها می‌تواند تومورهای مرزی باشند كه در زیر میكروسكوپ توسط آسیب‌شناس تشخیص داده می‌شوند. این تومورها رشد آهسته‌ای دارند و ممكن است خصوصیات انتشاری و عودكننده داشته باشند و بیمار نیاز به جراحی‌های مكرر پیدا کند، ولی در بقا و طول عمر بیمار تأثیری نمی‌گذارند.
درمان توده‌های تخمدانی، جراحی است. توده‌های خوش‌خیم تخمدان ممكن است در خانم‌های جوان كیست درموئید باشد كه از سلول‌های جنینی به وجود می‌آیند و شایع‌ترین توده تخمدانی در زنان جوان است. این توده‌ها از سلول‌هایی كه قرار است به تخمك تبدیل شوند، به وجود می‌آیند و ممكن است داخل آنها بافت‌های مختلف نظیر دندان، مو، چربی و بافت‌های دیگر حتی بافت ریه دیده شود.
این توده‌های تخمدان چون سنگین هستند و ممكن است باعث چرخش پایه تخمدان و علائم اورژانس به صورت پیچش تخمدان یا خونریزی یا پارگی و عفونت شوند، باید تحت جراحی واقع گردند. معمولاً بعد از جراحی بیمار درمان می‌شود وتأثیری در بقای عمر او ایجاد نمی‌كند...
آندومتریوز
بیماری دیگری كه معمولاً در دهه سوم زندگی، یعنی حدود 30 سالگی دیده می‌شود آندومتریوز است. آندومتریوز بیماری خوش‌خیمی است که درآن بافت لایه داخلی رحم (آندومتر) درمحلی خارج از حفره رحمی قرار می‌گیرد. آندومتریوز به دلیل شیوع، علائم پرخطر و ارتباط با ناباروری بالقوه برای تهاجم به اعضا و سیستم‌های مجاور مانند دستگاه گوارش و ادراری از مباحث مهم بیماری‌های زنان به شمار می‌رود. آندومتریوزهای تخمدان، كیست‌های حاوی مایع غلیظ شكلاتی‌رنگ و گاهی سیاهرنگ هستند.
با اینكه آندومتریوز یك پروسه خوش‌خیم است، اما مشخصات مشترك زیادی با بدخیمی دارد. علائم مربوط به آندومتریوز عبارتند از: درد قاعدگی، درد در زمان مقاربت، دشواری در اجابت مزاج. دردی كه در بیمار مبتلا به آندومتریوز دیده می‌شود براساس مدت زمان شروع بیماری متفاوت است.
در مراحل اولیه بالینی، زنان مبتلا بیشتر دچار درد دوره‌ای لگنی می‌شوند كه یك یا دو روز قبل از جریان قاعدگی آغاز شده و در انتهای قاعدگی بهبود می‌یابد. درمان برای درد لگنی،درد قاعدگی و درد در هنگام مقاربت، خونریزی غیرطبیعی، كیست‌های تخمدانی و ناباروری مربوط به آندومتریوز، براساس تغییر شكل واضح آناتومی لوله‌ای و تخمدانی است.
دخالت جراحی در یك آندومتریوما (كیست تخمدانی آندومتریوز) با اندازه بزرگ‌تر از 3 سانتی‌متر، تغییر شكل وسیع و واضح آناتومی لگن، درگیری روده یا مثانه، وجود چسبندگی باید اعمال شود. جراحی ممكن است توانایی باروری را در زنان مبتلا به آندومتریوز شدید بهبود بخشد. درمان دارویی به‌طور كلی خط اول درمان در سایر زنان علامت‌دار است.
سرطان گردن رحم
مسأله دیگر در این سنین پیشگیری از سرطان گردن رحم با انجام تست پاپ‌اسمیر است. سرطان دهانه رحم تنها سرطان قابل پیشگیری زنان است که به وسیله تست سلول‌برداری دهانه رحم امکان‌پذیر می‌باشد. این روش باعث شده است در کشورهای پیشرفته که غربالگری این سرطان به‌طور منظم انجام می‌شود، به‌طور چشمگیری مرگ و میر ناشی از آن در طی چندسال اخیر کاسته شود.
متأسفانه سرطان دهانه رحم در کشورهای در حال پیشرفت از جمله کشور ما، به دلیل عدم آگاهی خانم‌ها از انجام آن مرگ و میر قابل توجهی را در بر دارد. در مورد غربالگری منظم سرطان دهانه رحم به وسیله تست پاپ‌اسمیر خصوصاً در دوره فعالیت جنسی، میان سازمان‌های پزشکی اتفاق نظر وجود دارد؛ به‌طوری که غربالگری سالیانه با تست پاپ‌اسمیر و معاینه لگنی در تمامی زنان سن ۲۱ سال به بالا و یا سه سال بعد از شروع فعالیت جنسی توصیه می‌شود.
این تست را می‌توان بعد از دو تا سه بار سالیانه جواب منفی با فواصل طولانی‌تر انجام داد. مشخص شده است که انجام تست پاپ‌اسمیر در سنین بالای ۷۰ سال در زنانی که همواره نتایج تست‌های‌شان طبیعی بوده است، ضرورتی ندارد. انجام این تست در زنانی که قبلاً تحت رحم‌برداری قرار گرفته‌اند ضرورتی ندارد؛ مگر آنکه عمل مذکور برای درمان سرطان دهانه رحم یا مراحل پیش‌سرطانی آن انجام شده باشد.
فیبروم رحمی
فیبروم رحمی (میوم رحمی) شایع‌ترین تومورهای لگنی در رشته زنان است. 75درصد زنان از نظر بافت‌شناسی دچار فیبروم هستند، ولی تنها 20 تا 30 درصد زنان به صورت بالینی فیبروم دارند و اغلب آنها بدون علامتند. با این وجود فیبروم‌ها مهم‌ترین علت جراحی‌ها در رشته زنان است. بیشتر فیبروم‌ها بدون علامت هستند و تنها ممكن است در سونوگرافی اتفاقی از لگن تشخیص داده شوند.
درصورت بدون علامت و کوچک بودن (کمتر از cm6-5) نیاز به اقدام درمانی نیست و باید یک فیبروم بدون علامت با معاینات منظم و سونوگرافی شش ماه یکبار از نظر رشد پیگیری شود. درصورت افزایش رشد قابل ملاحظه نیاز به درمان است. در صورتی که فیبروم باعث خونریزی غیرطبیعی شود، که اکثراً به صورت نزدیک شدن فواصل پریود، پریود طولانی و سنگین می‌باشد یا ایجاد درد و فشار لگنی کند و یا اندازه آن بزرگ باشد، به‌طوری که اندازه رحم حدود حاملگی سه‌ماهه شود، نیاز به تداخل جراحی دارد.
درمان فیبروم‌های علامت‌دار بر حسب سن بیمار و تعداد فرزندان تفاوت می‌کند. معمولاً در زنان جوان متمایل به حفظ باروری از روش‌های محافظه‌کارانه بصورت میومکتومی و برای افراد با سن بالاتر از 40 سال و تعداد کافی فرزند برداشتن رحم توصیه می‌شود.
كیست های تخمدان
در مورد كیست‌های تخمدان در سنین ۳۰ تا ۵۰ سالگی هم باید گفت، كیست‌های مركب در این سنین بیشتر از سنین نوجوانی و قبل از ۳۰ سالگی دیده می‌شوند.كیست‌های مركب یا كمپلكس با حضور تیغه یا سپتوم در داخل كیست از نظر سونوگرافیك مشخص می‌شوند كه آنها را به حفرات متعدد تقسیم می‌کند؛ به‌طوری كه كیست چند حفره‌ای ایجاد می‌شود.
داخل این حفره‌ها از نظر سونوگرافیك ممكن است جوانه یا توده‌هایی رؤیت شود. ضخامت دیواره كیست‌های مركب بیشتر است و این كیست‌ها ممكن است همراه با سرطان باشند. علاوه بر سونوگرافی معمولی، سونوگرافی داپلر در كیست‌های مركب می‌تواند عروق بیشتری را نشان دهد كه احتمال سرطان را بیشتر مطرح می‌کند.
اندازه‌گیری بعضی از نشانه‌های شیمیایی به نام تومورماركرها كه از همه مهم‌تر CA۱۲۵ است، می‌تواند در تشخیص و احتمال سرطانی بودن كیست‌های مركب كمك‌كننده باشد، اما این نشانه شیمیایی در شرایط دیگر، خصوصاً قبل از یائسگی و بعضی دیگر از بیماری‌های زنان مثل آندومتریوز یا فیبروم رحمی ممكن است افزایش یابد. با انجام معاینات لگنی شش ماه یكبار می‌توان به هرگونه بزرگی تخمدان در خانم‌ها پی برد.
درد سینه
مسأله دیگر در این سنین ماستودینی یا درد سینه در سنین 30 تا 50 سالگی است كه به دلیل تغییرات فیبروكیستیك سینه ایجاد می‌شود و ناشی از حساسیت گیرنده‌های سینه به هورمون‌های تخمدان در سنین 50-30 سالگی است. درد معمولاً دوطرفه و پراكنده است و قبل از شروع پریود به اوج خود می‌رسد و در حقیقت پریودی برای سینه است كه اكثراً باعث نگرانی خانم‌ها می‌شود و در سونوگرافی علائم فیبرو كیستیك دیده می‌شود.
یائسگی
یكی از مشكلات عمده زنان در سنین ۴۰-۵۰ سالگی تغییرات مربوط به یائسگی است . سن متوسط یائسگی ۴۴-۴۸ سالگی است كه یكی دو سال قبل از تثبیت یائسگی (قطع عادت ماهیانه به مدت یكسال) تغییراتی در این دوران ایجاد می‌شود. این تغییرات شامل اختلال عادت ماهیانه است كه ابتدا فواصل آن نزدیك می‌شود و سپس در فاصله‌های دیرتر پیش می‌آید.
در این دوران ممكن است علائم گرگرفتگی، اضطراب و بی‌خوابی حادث شود كه با مشاوره پزشكی قابل كنترل است. به هرحال هرگونه خونریزی غیرطبیعی به صورت عادت‌های طولانی و سنگین، خونریزی‌های بین عادت ماهیانه وخونریزی‌های بعد از مقاربت باید مورد توجه واقع شود و با انجام سونوگرافی وكولپوسكوپی (بررسی دهانه رحم با میكرسكوپ سه‌بعدی) و نمونه‌برداری از مخاط گردن رحم و رحم به صورت كورتاژ تشخیصی مورد بررسی قرار گیرد.
بعد از یائسگی
علاوه بر مشكلات این دوران كه علائم خشكی واژن، مشكلات ادراری و مشكلات روحی روانی است، با درمان‌های هورمونال و یا آرام‌بخش‌ها قابل كنترل می‌باشد، گاهی مشكلات دیگر مثلاً لكه‌بینی‌هایی در اثر خشكی مخاط واژن و رحم ایجاد می‌شود كه نیاز به بررسی جهت رد مشكلات ناشی از سرطان رحم و گردن رحم و یا تخمدان دارد. به‌طوری كه 20درصد خونریزی‌های بعد از یائسگی می‌تواند دلیل بر بیماری‌های بدخیم باشد؛به همین جهت باید گردن رحم هم مورد بررسی قرار گیرد.
انجام تست پاپ‌اسمیر تا 70 سالگی توصیه می‌شود. در صورت غیرطبیعی بودن پاپ‌اسمیر با ظاهر غیرطبیعی گردن رحم نیاز به كولپوسكوپی است. علاوه بر این در موارد خونریزی‌های غیرطبیعی باید سونوگرافی واژینال جهت بررسی ضخامت رحم و بررسی وضعیت تخمدان‌ها انجام شود و نهایتاً نمونه‌برداری رحمی به صورت كورتاژ انجام گیرد.
سرطان تخمدان نیز در سنین بعد از یائسگی یعنی 50 سال به بالا شایع‌تر است، به همین جهت تمام خانم‌های یائسه تا آخر عمر باید شش ماه یكبار تحت معاینه لگنی واقع شوند و در صورت بروز علائم شكمی به صورت درد زیر شكم و یا علائم گوارشی به مسأله تخمدان‌ها جهت بررسی و سونوگرافی دقت شود. خانم‌هایی كه دو فامیل درجه یك مبتلا به سرطان سینه، تخمدان، رحم و روده داشته باشند، باید شش ماه یكبار تحت معاینه واژینال، سونوگرافی واژینال و اندازه‌گیری نشانه شیمیایی CA125 واقع شوند.
مسئله دیگر توجه به سینه جهت تشخیص زودرس سرطان سینه است كه خصوصاً در سنین بالای 50 سالگی شایع‌تر است. خانم‌ها به‌طور كلی از سن 30 سالگی و خصوصاً بعد از 50 سالگی هر ماه سینه را توسط خودشان مورد معاینه قرار دهند و جهت معاینات پزشكی شش ماه یكبار از پزشكان بخواهند كه سینه هم مورد معاینه واقع شود.
نهایتاً ماموگرافی از سینه كه از 40 سالگی به بعد در فواصل دو سال یكبار و از 50 سالگی به بعد در مراحل سالیانه انجام دهند. در خانم‌های دارای سابقه خانوادگی سرطان سینه، تخمدان و رحم و روده در دو فامیل درجه یك، صلاح است كه ماموگرافی اولیه در سنین زودتر 30 تا 35 سالگی شروع شود.
همچنین جهت تشخیص زودرس سرطان ریه از 50 سال به بعد رادیوگرافی ریه سالیانه باید انجام شود و جهت تشخیص زودرس سرطان روده بزرگ آزمایش مدفوع از نظر وجود خون مخفی سالیانه یا كولونوسكوپی به فواصل انجام گیرد. در خانم‌های یائسه صلاح است پنج سال یكبار تراكم استخوانی اندازه‌گیری شود تا در صورت علائم كمبود تحت درمان خاص واقع گردند.
جهت پیشگیری از پوكی استخوان، ورزش به مدت نیم ساعت سه بار در هفته و مصرف روزانه كلسیم حداقل 1000 میلی گرم و تركیبات ویتامین D توصیه می‌شود.
اگر چه تزریق واكسن در صورت عدم ازدواج تا ۴۵ سالگی نیز می‌تواند مؤثر باشد، ولی هرچه در سنین پایین‌تر، حدود ۱۲ سالگی تزریق شود، واكنش بدن برای ایجاد آنتی‌بادی ضد آن بیشتر و در نتیجه تأثیر آن در پیشگیری افزون‌تر خواهد بود.
اختلالات هورمونال قبل از۳۰ سالگی
مسأله دیگر در سنین قبل از 30 سالگی مسأله اختلالات هورمونال به صورت اختلال پریودماهیانه است كه در 20 درصد از دختر خانم‌ها به دلیل تخمدان‌های پلی‌كیستیك دیده می‌شود. مسأله عمدتاً ژنتیكی است، ولی عدم تحرك و استفاده از رژیم‌های غذایی ناسالم و غذاهای آماده و چرب و افزایش وزن به تشدید آن كمك می‌کند.
این موارد همواره با انجام سونوگرافی از رحم و تخمدان‌ها و اندازه‌گیری هورمون‌ها در زمان خاصی از سیكل تشخیص داده می‌شود و با استفاده از برنامه ورزشی روزانه، جلوگیری از افزایش وزن، رعایت رژیم‌های غذایی سالم و بالاخره استفاده از هورمون‌هایی كه ضرری برای بدن ندارند، می‌توان آن را كنترل نمود.
عفونت‌های لگنی
عفونت‌های لگنی كه در حقیقت عفونت‌های دستگاه تناسلی داخلی است، در اثر انتقال میكروارگانیسم‌ها از قسمت‌های تحتانی دستگاه تناسلی به‌طور صعودی و انتقال آن به رحم ولوله‌های رحمی ایجاد می‌شود. این عفونت‌ها عمدتاً در اثر مقاربت انتقال می‌یابند و عوامل میكروبی ایجادكننده عمدتاً‌گونوره و كلامیدیا می‌باشند.
علائم این بیماری تب به همراه درد لگنی، درد زیر شكم در محل لوله‌ها و تخمدان‌هاست كه ممكن است در درجات خفیف تا شدید تفاوت کند. گاهی ممکن است عفونت‌های لگنی علائم خاصی ایجاد نکنند. تأخیر در درمان می‌تواند باعث بسته شدن لوله‌ها و نازایی شود. درمان باید علیه این عوامل صورت بگیرد.
عفونت‌ها و افزایش ترشحات زنانگی
مسأله دیگر در این سنین عفونت‌ها و افزایش ترشحات زنانگی است كه شایع‌ترین علت مراجعه خانم‌ها به كلینیك‌های تخصصی زنان می‌باشد. البته این مسأله تا سنین یائسگی ممكن است یكی از مشكلات خانم‌ها باشد، ولی در سنین پایین‌تر و در سال‌های اولیه زناشویی به دلیل عدم مقاومت بدن در مقابل عوامل باكتریال بیشتر دیده می‌شود.
ساده‌ترین فرم این عفونت‌ها، عفونت قسمت‌های تحتانی دستگاه تناسلی یا واژینیت‌ها هستند كه به صورت افزایش ترشحات واژینال و گهگاه علائم خارش و سوزش این ناحیه تظاهر می‌کنند. شایع‌ترین عفونت‌های واژن واژینوزباكتریال است كه در اثر عامل میكروبی به نام گاردنلاواژینالیس ایجاد می‌شود. تشخیص واژینوزباكتریال با وجود ترشحات با بوی ماهی به ویژه بعد از مقاربت یا دوش واژینال داده می‌شود، در معاینه ترشحات خاكستری‌رنگ در دیواره واژن وجود دارد.
عفونت دیگر واژینال تریكومونازیس است كه معمولاً از طریق مقاربت انتقال می‌یابد، در 70درصد موارد از مردان به زنان منتقل می‌شود. این عفونت گاهی همراه با واژینوزباكتریال است و در حدود 60درصد موارد این همراهی وجود دارد. علائم آن وجود ترشحات زیاد بدبوست كه باعث تحریك دستگاه تناسلی خارجی نیز می‌شود.
واژینیت مونیلیایی یا قارچی نوع دیگر از عفونت‌های دستگاه تناسلی تحتانی است؛ به‌طوری كه 75درصد زنان در طول زندگی حداقل یك بار این عفونت را تجربه کرده‌اند و 45درصد زنان دو یا بیشتر موارد دچار این عفونت در طول زندگی می‌شوند. عوامل مستعدكننده این عفونت مصرف آنتی‌بیوتیك، شرایط هورمونی خاص، دوران بارداری و بیماری قند است. علائم این بیماری به صورت خارش دستگاه تناسلی تحتانی همراه با ترشحات پنیری شكل می‌باشد . ترشحات غلیظ به همراه تحریك ولو و واژن دیده می‌شود، درمان‌های موضعی و خوراكی باعث بهبود می‌شود.
كیست‌های تخمدان
مسأله دیگر در این سنین كیست‌های تخمدان است كه ممکن است با اختلال پریود یا درد تظاهر کنند و یا با سونوگرافی تشخیص داده شوند. كیست‌های ساده با رشد قسمتی از تخمدان و تجمع مایع داخل آن مشخص می‌شوند، اندازه آنها معمولاً بالای ۳۰میلی‌متر یا ۳ سانتی‌متر است و نباید با فولیكول تخمك كه در زمان تخمك‌گذاری حتی گاه به اندازه ۲۵میلی‌متر می‌رسد، اشتباه شوند.
بیشتر این كیست‌ها خودبه‌خود یا با مصرف قرص‌های پیشگیری از بارداری در خلال شش تا هشت هفته از بین می‌روند و نیاز به پیگیری دو ماه بعد دارند. مسأله دیگر توده‌های تخمدانی است كه در اثر رشد سلول‌های غیرطبیعی ایجاد می‌شوند كه همیشه مترادف سرطان نیستند. این توده‌ها ممكن است خوش‌خیم یا بدخیم باشند.
تفاوت تومورهای خوش‌خیم از بدخیم آن است كه تومورهای بدخیم انتشار می‌یابند، ولی تومورهای خوش‌خیم انتشار نمی‌یابند. و تأثیری در بقای عمر ندارند. حد وسط این تومورها می‌تواند تومورهای مرزی باشند كه در زیر میكروسكوپ توسط آسیب‌شناس تشخیص داده می‌شوند. این تومورها رشد آهسته‌ای دارند و ممكن است خصوصیات انتشاری و عودكننده داشته باشند و بیمار نیاز به جراحی‌های مكرر پیدا کند، ولی در بقا و طول عمر بیمار تأثیری نمی‌گذارند.
درمان توده‌های تخمدانی، جراحی است. توده‌های خوش‌خیم تخمدان ممكن است در خانم‌های جوان كیست درموئید باشد كه از سلول‌های جنینی به وجود می‌آیند و شایع‌ترین توده تخمدانی در زنان جوان است. این توده‌ها از سلول‌هایی كه قرار است به تخمك تبدیل شوند، به وجود می‌آیند و ممكن است داخل آنها بافت‌های مختلف نظیر دندان، مو، چربی و بافت‌های دیگر حتی بافت ریه دیده شود.
این توده‌های تخمدان چون سنگین هستند و ممكن است باعث چرخش پایه تخمدان و علائم اورژانس به صورت پیچش تخمدان یا خونریزی یا پارگی و عفونت شوند، باید تحت جراحی واقع گردند. معمولاً بعد از جراحی بیمار درمان می‌شود وتأثیری در بقای عمر او ایجاد نمی‌كند...
آندومتریوز
بیماری دیگری كه معمولاً در دهه سوم زندگی، یعنی حدود 30 سالگی دیده می‌شود آندومتریوز است. آندومتریوز بیماری خوش‌خیمی است که درآن بافت لایه داخلی رحم (آندومتر) درمحلی خارج از حفره رحمی قرار می‌گیرد. آندومتریوز به دلیل شیوع، علائم پرخطر و ارتباط با ناباروری بالقوه برای تهاجم به اعضا و سیستم‌های مجاور مانند دستگاه گوارش و ادراری از مباحث مهم بیماری‌های زنان به شمار می‌رود. آندومتریوزهای تخمدان، كیست‌های حاوی مایع غلیظ شكلاتی‌رنگ و گاهی سیاهرنگ هستند.
با اینكه آندومتریوز یك پروسه خوش‌خیم است، اما مشخصات مشترك زیادی با بدخیمی دارد. علائم مربوط به آندومتریوز عبارتند از: درد قاعدگی، درد در زمان مقاربت، دشواری در اجابت مزاج. دردی كه در بیمار مبتلا به آندومتریوز دیده می‌شود براساس مدت زمان شروع بیماری متفاوت است.
در مراحل اولیه بالینی، زنان مبتلا بیشتر دچار درد دوره‌ای لگنی می‌شوند كه یك یا دو روز قبل از جریان قاعدگی آغاز شده و در انتهای قاعدگی بهبود می‌یابد. درمان برای درد لگنی،درد قاعدگی و درد در هنگام مقاربت، خونریزی غیرطبیعی، كیست‌های تخمدانی و ناباروری مربوط به آندومتریوز، براساس تغییر شكل واضح آناتومی لوله‌ای و تخمدانی است.
دخالت جراحی در یك آندومتریوما (كیست تخمدانی آندومتریوز) با اندازه بزرگ‌تر از 3 سانتی‌متر، تغییر شكل وسیع و واضح آناتومی لگن، درگیری روده یا مثانه، وجود چسبندگی باید اعمال شود. جراحی ممكن است توانایی باروری را در زنان مبتلا به آندومتریوز شدید بهبود بخشد. درمان دارویی به‌طور كلی خط اول درمان در سایر زنان علامت‌دار است.
سرطان گردن رحم
مسأله دیگر در این سنین پیشگیری از سرطان گردن رحم با انجام تست پاپ‌اسمیر است. سرطان دهانه رحم تنها سرطان قابل پیشگیری زنان است که به وسیله تست سلول‌برداری دهانه رحم امکان‌پذیر می‌باشد. این روش باعث شده است در کشورهای پیشرفته که غربالگری این سرطان به‌طور منظم انجام می‌شود، به‌طور چشمگیری مرگ و میر ناشی از آن در طی چندسال اخیر کاسته شود.
متأسفانه سرطان دهانه رحم در کشورهای در حال پیشرفت از جمله کشور ما، به دلیل عدم آگاهی خانم‌ها از انجام آن مرگ و میر قابل توجهی را در بر دارد. در مورد غربالگری منظم سرطان دهانه رحم به وسیله تست پاپ‌اسمیر خصوصاً در دوره فعالیت جنسی، میان سازمان‌های پزشکی اتفاق نظر وجود دارد؛ به‌طوری که غربالگری سالیانه با تست پاپ‌اسمیر و معاینه لگنی در تمامی زنان سن ۲۱ سال به بالا و یا سه سال بعد از شروع فعالیت جنسی توصیه می‌شود.
این تست را می‌توان بعد از دو تا سه بار سالیانه جواب منفی با فواصل طولانی‌تر انجام داد. مشخص شده است که انجام تست پاپ‌اسمیر در سنین بالای ۷۰ سال در زنانی که همواره نتایج تست‌های‌شان طبیعی بوده است، ضرورتی ندارد. انجام این تست در زنانی که قبلاً تحت رحم‌برداری قرار گرفته‌اند ضرورتی ندارد؛ مگر آنکه عمل مذکور برای درمان سرطان دهانه رحم یا مراحل پیش‌سرطانی آن انجام شده باشد.
فیبروم رحمی
فیبروم رحمی (میوم رحمی) شایع‌ترین تومورهای لگنی در رشته زنان است. 75درصد زنان از نظر بافت‌شناسی دچار فیبروم هستند، ولی تنها 20 تا 30 درصد زنان به صورت بالینی فیبروم دارند و اغلب آنها بدون علامتند. با این وجود فیبروم‌ها مهم‌ترین علت جراحی‌ها در رشته زنان است. بیشتر فیبروم‌ها بدون علامت هستند و تنها ممكن است در سونوگرافی اتفاقی از لگن تشخیص داده شوند.
درصورت بدون علامت و کوچک بودن (کمتر از cm6-5) نیاز به اقدام درمانی نیست و باید یک فیبروم بدون علامت با معاینات منظم و سونوگرافی شش ماه یکبار از نظر رشد پیگیری شود. درصورت افزایش رشد قابل ملاحظه نیاز به درمان است. در صورتی که فیبروم باعث خونریزی غیرطبیعی شود، که اکثراً به صورت نزدیک شدن فواصل پریود، پریود طولانی و سنگین می‌باشد یا ایجاد درد و فشار لگنی کند و یا اندازه آن بزرگ باشد، به‌طوری که اندازه رحم حدود حاملگی سه‌ماهه شود، نیاز به تداخل جراحی دارد.
درمان فیبروم‌های علامت‌دار بر حسب سن بیمار و تعداد فرزندان تفاوت می‌کند. معمولاً در زنان جوان متمایل به حفظ باروری از روش‌های محافظه‌کارانه بصورت میومکتومی و برای افراد با سن بالاتر از 40 سال و تعداد کافی فرزند برداشتن رحم توصیه می‌شود.
كیست های تخمدان
در مورد كیست‌های تخمدان در سنین ۳۰ تا ۵۰ سالگی هم باید گفت، كیست‌های مركب در این سنین بیشتر از سنین نوجوانی و قبل از ۳۰ سالگی دیده می‌شوند.كیست‌های مركب یا كمپلكس با حضور تیغه یا سپتوم در داخل كیست از نظر سونوگرافیك مشخص می‌شوند كه آنها را به حفرات متعدد تقسیم می‌کند؛ به‌طوری كه كیست چند حفره‌ای ایجاد می‌شود.
داخل این حفره‌ها از نظر سونوگرافیك ممكن است جوانه یا توده‌هایی رؤیت شود. ضخامت دیواره كیست‌های مركب بیشتر است و این كیست‌ها ممكن است همراه با سرطان باشند. علاوه بر سونوگرافی معمولی، سونوگرافی داپلر در كیست‌های مركب می‌تواند عروق بیشتری را نشان دهد كه احتمال سرطان را بیشتر مطرح می‌کند.
اندازه‌گیری بعضی از نشانه‌های شیمیایی به نام تومورماركرها كه از همه مهم‌تر CA۱۲۵ است، می‌تواند در تشخیص و احتمال سرطانی بودن كیست‌های مركب كمك‌كننده باشد، اما این نشانه شیمیایی در شرایط دیگر، خصوصاً قبل از یائسگی و بعضی دیگر از بیماری‌های زنان مثل آندومتریوز یا فیبروم رحمی ممكن است افزایش یابد. با انجام معاینات لگنی شش ماه یكبار می‌توان به هرگونه بزرگی تخمدان در خانم‌ها پی برد.
درد سینه
مسأله دیگر در این سنین ماستودینی یا درد سینه در سنین 30 تا 50 سالگی است كه به دلیل تغییرات فیبروكیستیك سینه ایجاد می‌شود و ناشی از حساسیت گیرنده‌های سینه به هورمون‌های تخمدان در سنین 50-30 سالگی است. درد معمولاً دوطرفه و پراكنده است و قبل از شروع پریود به اوج خود می‌رسد و در حقیقت پریودی برای سینه است كه اكثراً باعث نگرانی خانم‌ها می‌شود و در سونوگرافی علائم فیبرو كیستیك دیده می‌شود.
یائسگی
یكی از مشكلات عمده زنان در سنین ۴۰-۵۰ سالگی تغییرات مربوط به یائسگی است . سن متوسط یائسگی ۴۴-۴۸ سالگی است كه یكی دو سال قبل از تثبیت یائسگی (قطع عادت ماهیانه به مدت یكسال) تغییراتی در این دوران ایجاد می‌شود. این تغییرات شامل اختلال عادت ماهیانه است كه ابتدا فواصل آن نزدیك می‌شود و سپس در فاصله‌های دیرتر پیش می‌آید.
در این دوران ممكن است علائم گرگرفتگی، اضطراب و بی‌خوابی حادث شود كه با مشاوره پزشكی قابل كنترل است. به هرحال هرگونه خونریزی غیرطبیعی به صورت عادت‌های طولانی و سنگین، خونریزی‌های بین عادت ماهیانه وخونریزی‌های بعد از مقاربت باید مورد توجه واقع شود و با انجام سونوگرافی وكولپوسكوپی (بررسی دهانه رحم با میكرسكوپ سه‌بعدی) و نمونه‌برداری از مخاط گردن رحم و رحم به صورت كورتاژ تشخیصی مورد بررسی قرار گیرد.
بعد از یائسگی
علاوه بر مشكلات این دوران كه علائم خشكی واژن، مشكلات ادراری و مشكلات روحی روانی است، با درمان‌های هورمونال و یا آرام‌بخش‌ها قابل كنترل می‌باشد، گاهی مشكلات دیگر مثلاً لكه‌بینی‌هایی در اثر خشكی مخاط واژن و رحم ایجاد می‌شود كه نیاز به بررسی جهت رد مشكلات ناشی از سرطان رحم و گردن رحم و یا تخمدان دارد. به‌طوری كه 20درصد خونریزی‌های بعد از یائسگی می‌تواند دلیل بر بیماری‌های بدخیم باشد؛به همین جهت باید گردن رحم هم مورد بررسی قرار گیرد.
انجام تست پاپ‌اسمیر تا 70 سالگی توصیه می‌شود. در صورت غیرطبیعی بودن پاپ‌اسمیر با ظاهر غیرطبیعی گردن رحم نیاز به كولپوسكوپی است. علاوه بر این در موارد خونریزی‌های غیرطبیعی باید سونوگرافی واژینال جهت بررسی ضخامت رحم و بررسی وضعیت تخمدان‌ها انجام شود و نهایتاً نمونه‌برداری رحمی به صورت كورتاژ انجام گیرد.
سرطان تخمدان نیز در سنین بعد از یائسگی یعنی 50 سال به بالا شایع‌تر است، به همین جهت تمام خانم‌های یائسه تا آخر عمر باید شش ماه یكبار تحت معاینه لگنی واقع شوند و در صورت بروز علائم شكمی به صورت درد زیر شكم و یا علائم گوارشی به مسأله تخمدان‌ها جهت بررسی و سونوگرافی دقت شود. خانم‌هایی كه دو فامیل درجه یك مبتلا به سرطان سینه، تخمدان، رحم و روده داشته باشند، باید شش ماه یكبار تحت معاینه واژینال، سونوگرافی واژینال و اندازه‌گیری نشانه شیمیایی CA125 واقع شوند.
مسئله دیگر توجه به سینه جهت تشخیص زودرس سرطان سینه است كه خصوصاً در سنین بالای 50 سالگی شایع‌تر است. خانم‌ها به‌طور كلی از سن 30 سالگی و خصوصاً بعد از 50 سالگی هر ماه سینه را توسط خودشان مورد معاینه قرار دهند و جهت معاینات پزشكی شش ماه یكبار از پزشكان بخواهند كه سینه هم مورد معاینه واقع شود.
نهایتاً ماموگرافی از سینه كه از 40 سالگی به بعد در فواصل دو سال یكبار و از 50 سالگی به بعد در مراحل سالیانه انجام دهند. در خانم‌های دارای سابقه خانوادگی سرطان سینه، تخمدان و رحم و روده در دو فامیل درجه یك، صلاح است كه ماموگرافی اولیه در سنین زودتر 30 تا 35 سالگی شروع شود.
همچنین جهت تشخیص زودرس سرطان ریه از 50 سال به بعد رادیوگرافی ریه سالیانه باید انجام شود و جهت تشخیص زودرس سرطان روده بزرگ آزمایش مدفوع از نظر وجود خون مخفی سالیانه یا كولونوسكوپی به فواصل انجام گیرد. در خانم‌های یائسه صلاح است پنج سال یكبار تراكم استخوانی اندازه‌گیری شود تا در صورت علائم كمبود تحت درمان خاص واقع گردند.
جهت پیشگیری از پوكی استخوان، ورزش به مدت نیم ساعت سه بار در هفته و مصرف روزانه كلسیم حداقل 1000 میلی گرم و تركیبات ویتامین D توصیه می‌شود.
منبع:
زندگی آنلاین
برای ارسال نظر کلیک کنید
▼