داروهای درمان نازایی، مفید برای لقاح آزمایشگاهی
لقاح آزمایشگاهی، نوعی تکنولوژی کمک باروری است که طی آن سیستم تولیدمثل زنانه به‌طور مصنوعی تحریک به تخمک‌گذاری می‌شود.
لقاح آزمایشگاهی، نوعی تکنولوژی کمک باروری است که طی آن سیستم تولیدمثل زنانه به‌طور مصنوعی تحریک به تخمک‌گذاری می‌شود. این تخمک‌ها جدا شده، در آزمایشگاه بارور و تخمک بارور در رحم زن قرار داده می‌شود. این یک روند چند مرحله‌ای است که نیاز به کنترل دقیق با استفاده از دارو دارد. ۴ گروه داروهای اصلی در لقاح آزمایشگاهی برای اعمال زیر تجویز می‌شوند: کند کردن تحریک هیپوفیز، بیش تحریکی کنترل شده تخمدان، القای تخمک‌گذاری و حمایت از فاز لوتئال. در این مقاله، کند کننده‌های تحریک هیپوفیز و داروهای مورد استفاده در بیش تحریکی کنترل شده تخمدان مورد بررسی قرار می‌گیرند.
در ابتدا روند لقاح آزمایشگاهی، برای زنانی تعبیه شد که لوله‌های فالوپ آنها بدون عملکرد هستند؛ اما در حال حاضر برای درمان زنانی مورد استفاده قرار می‌گیرد که تکنیک‌های ایجاد باروری ناموفق بوده یا زنانی که ناباروری آنها مرتبط با عوامل مردانه، اندومتریوز، عوامل ایمونولوژیک یا ناباروری بدون علت مشخص است. اولین انتقال موفق جنین پس از یک لقاح آزمایشگاهی، توسط استپتوئه و ادوارد در ۱۹۷۶ میلادی ثبت شد. هر چند که بارداری ایجاد شده، نابجا بود. پس از آن در ۱۹۷۸ میلادی، اولین بارداری حاصل از لقاح آزمایشگاهی با موفقیت انجام شد و به مرور، شمار مراکز لقاح آزمایشگاهی در دنیا بیشتر و بیشتر شد.
کند کردن فعالیت هیپوفیز
در دهه 1980 میلادی، اضافه کردن آگونیست‌های GnRH برای تحریک تخمدان و تکمیل چرخه شکل‌گیری تخمک قبل از شروع درمان گونادوتروپینی موجب افزایش شانس بارداری در هر سیکل باروری شد. این روش طی سال‌ها با اضافه شدن رژیم‌های دارویی جدید و نیز تکنیک‌های بازیابی شمار زیاد تخمک، تکمیل شد. آگونیست‌های GnRH و جدیدتر از آنها، آنتاگونیست‌های GnRH، برای القای کند کردن فعالیت هیپوفیز تجویز می‌شوند. یک رژیم آگونیست‌های GnRH ممکن است طولانی‌مدت (2 هفته)، کوتاه‌مدت (8 تا 10روز) یا بسیار کوتاه‌مدت (3 روزه) باشد.
بیش تحریکی کنترل شده تخمدان
داروهای مختلفی برای تحریک بیش از حد و کنترل شده تخمدان تجویز می‌شوند. این داروها عبارتند از کلومیفن، آنالوگ‌های GnRH، منوتروپین‌ها، اوروفولیتروپین، FSH به شدت تخلیص شده و FSH نوترکیب انسانی.
۱) کلومیفن: این دارو مخلوط راسمیک ایزومرهای ژئومتریک انکلومیفن و زوکلومیفن است که به گیرنده‌های استروژن متصل شده و با افزایش گونادوتروپین‌های خروجی هیپوفیز، موجب القای تخمک‌گذاری می‌شود. کلومیفن، گیرنده‌های استروژن را طولانی‌تر از خود استروژن اشغال کرده و در نتیجه موجب کاهش تعداد گیرنده‌های در دسترس می‌شود. بنابراین؛ سطوح استروژن کاهش می‌یابد. متعاقب آن، فیدبک منفی استروژن روی آزادسازی GnRH مهار می‌شود که موجب افزایش سطوح در گردش LH و FSH می‌شوند. LH و FSH، تخمدان‌ها را تحریک کرده و به تخمک‌گذاری، بلوغ فولیکول‌های تخمدان و تکامل و عمل کورپوس لوتئوم منتهی می‌شوند. کلومیفن که به سرعت از دستگاه گوارش جذب می‌شود، به‌طور یکبار در روز ۵۰ میلی‌گرم برای مدت ۵ روز با دوز آغازین در روز پنجم قاعدگی تجویز می‌شود. این رژیم ممکن است بیش از ۲ دوره تکرار شود که فاصله آنها ۳۰ روزه باشد. اگر بیمار به اولین دوره درمانی جواب نداد، دوز دارو را می‌توان تا ۱۰۰ میلی‌گرم افزایش داد.
۲) آنالوگ‌های GnRH: این آنالوگ‌ها شامل گونادوتروپین یائسگی انسانی (منوتروپین)، اوروفولیتروپین، FSH به شدت تخلیص شده، rh-FSH و FSH با دستکاری ژنتیکی است. این داروها تولید فولیکول تخمدان را در زنان بدون نارسایی اولیه تخمدان تحریک کرده و موجب رشد فولیکولی و بلوغ آن می‌شوند.
۳) منوتروپین‌ها: منوتروپین‌ها مخلوطی از FSH و LH تخلیص شده از ادرار اهداکنندگان یائسه هستند. منوتروپین‌ها به صورت رپرونکس (Repronex) یا منوپور (Menopur) موجودند. هر دوی آنها به صورت تزریق‌های زیرجلدی شامل ۷۵ واحد بین‌المللی از هر کدام از FSH و LH در هر ویال است. رپرونکس را می‌توان به صورت داخل عضلانی نیز تجویز کرد. رپرونکس طی یک روند ۲۴ مرحله‌ای تخلیص به دست می‌آید. روش استخراج منوپور از این هم پیچیده‌تر است. دوز آغازین منوپور، ۲۲۵ واحد بین‌المللی در روز و پس از ۵ روز، تعدیل دوز دارو تا حداکثر ۱۵۰ واحد بین‌المللی است. رپرونکس را می‌توان در دوز ۲۲۵ واحد بین‌المللی آغاز کرد و تعدیل دوز ۷۵ تا ۱۵۰ واحد بین‌المللی هر ۲ روز می‌تواند اعمال شود.
۴) اوروفولیتروپین: این دارو نسل دوم آنالوگ‌های GnRH، شامل FSH انسانی به شدت تخلیص شده و حداقل مقدار LH است. این دارو همراه با hCG برای القای تخمک‌گذاری در زنانی که قبلا مهار هیپوفیز را داشته‌اند تجویز می‌شود. برند موجود در بازار این دارو، براول (Bravelle) نام دارد که دوز توصیه شده آن ۲۲۵ واحد بین‌المللی در روز برای مدت ۵ روز است. تعدیل دوز ممکن است هر ۲ روز یکبار انجام شود.
۵) FSH شدیدا تخلیص شده: این دارو، نسل سوم و مقدار FSH آن بیش از اوروتروپین است. را ه تجویز آن بیشتر زیر جلدی و در القای تخمک‌گذاری و بارداری اثربخش‌تر از فولیتروپین است.
۶) rh-FSH: این داروی نسل چهارم، از طریق تکنولوژی DNA نوترکیب تولید می‌شود. rh-FSH، عاری از LH است. شکل موجود در بازار آن Gonal-f RFF، یک پودر لیوفیلیزه است که برای تزریق زیرجلدی تجویز می‌شود. هر ویال تک دوز Gonal-f RFF شامل ۸۲ واحد بین‌المللی (۶ میکروگرم) فولیتروپین آلفاست. Gonal-f RFF را باید با دوز ۲۲۵ تا ۳۰۰ واحد بین‌المللی روزانه برای مدت ۵ روز شروع کرد.
در ابتدا روند لقاح آزمایشگاهی، برای زنانی تعبیه شد که لوله‌های فالوپ آنها بدون عملکرد هستند؛ اما در حال حاضر برای درمان زنانی مورد استفاده قرار می‌گیرد که تکنیک‌های ایجاد باروری ناموفق بوده یا زنانی که ناباروری آنها مرتبط با عوامل مردانه، اندومتریوز، عوامل ایمونولوژیک یا ناباروری بدون علت مشخص است. اولین انتقال موفق جنین پس از یک لقاح آزمایشگاهی، توسط استپتوئه و ادوارد در ۱۹۷۶ میلادی ثبت شد. هر چند که بارداری ایجاد شده، نابجا بود. پس از آن در ۱۹۷۸ میلادی، اولین بارداری حاصل از لقاح آزمایشگاهی با موفقیت انجام شد و به مرور، شمار مراکز لقاح آزمایشگاهی در دنیا بیشتر و بیشتر شد.
کند کردن فعالیت هیپوفیز
در دهه 1980 میلادی، اضافه کردن آگونیست‌های GnRH برای تحریک تخمدان و تکمیل چرخه شکل‌گیری تخمک قبل از شروع درمان گونادوتروپینی موجب افزایش شانس بارداری در هر سیکل باروری شد. این روش طی سال‌ها با اضافه شدن رژیم‌های دارویی جدید و نیز تکنیک‌های بازیابی شمار زیاد تخمک، تکمیل شد. آگونیست‌های GnRH و جدیدتر از آنها، آنتاگونیست‌های GnRH، برای القای کند کردن فعالیت هیپوفیز تجویز می‌شوند. یک رژیم آگونیست‌های GnRH ممکن است طولانی‌مدت (2 هفته)، کوتاه‌مدت (8 تا 10روز) یا بسیار کوتاه‌مدت (3 روزه) باشد.
بیش تحریکی کنترل شده تخمدان
داروهای مختلفی برای تحریک بیش از حد و کنترل شده تخمدان تجویز می‌شوند. این داروها عبارتند از کلومیفن، آنالوگ‌های GnRH، منوتروپین‌ها، اوروفولیتروپین، FSH به شدت تخلیص شده و FSH نوترکیب انسانی.
۱) کلومیفن: این دارو مخلوط راسمیک ایزومرهای ژئومتریک انکلومیفن و زوکلومیفن است که به گیرنده‌های استروژن متصل شده و با افزایش گونادوتروپین‌های خروجی هیپوفیز، موجب القای تخمک‌گذاری می‌شود. کلومیفن، گیرنده‌های استروژن را طولانی‌تر از خود استروژن اشغال کرده و در نتیجه موجب کاهش تعداد گیرنده‌های در دسترس می‌شود. بنابراین؛ سطوح استروژن کاهش می‌یابد. متعاقب آن، فیدبک منفی استروژن روی آزادسازی GnRH مهار می‌شود که موجب افزایش سطوح در گردش LH و FSH می‌شوند. LH و FSH، تخمدان‌ها را تحریک کرده و به تخمک‌گذاری، بلوغ فولیکول‌های تخمدان و تکامل و عمل کورپوس لوتئوم منتهی می‌شوند. کلومیفن که به سرعت از دستگاه گوارش جذب می‌شود، به‌طور یکبار در روز ۵۰ میلی‌گرم برای مدت ۵ روز با دوز آغازین در روز پنجم قاعدگی تجویز می‌شود. این رژیم ممکن است بیش از ۲ دوره تکرار شود که فاصله آنها ۳۰ روزه باشد. اگر بیمار به اولین دوره درمانی جواب نداد، دوز دارو را می‌توان تا ۱۰۰ میلی‌گرم افزایش داد.
۲) آنالوگ‌های GnRH: این آنالوگ‌ها شامل گونادوتروپین یائسگی انسانی (منوتروپین)، اوروفولیتروپین، FSH به شدت تخلیص شده، rh-FSH و FSH با دستکاری ژنتیکی است. این داروها تولید فولیکول تخمدان را در زنان بدون نارسایی اولیه تخمدان تحریک کرده و موجب رشد فولیکولی و بلوغ آن می‌شوند.
۳) منوتروپین‌ها: منوتروپین‌ها مخلوطی از FSH و LH تخلیص شده از ادرار اهداکنندگان یائسه هستند. منوتروپین‌ها به صورت رپرونکس (Repronex) یا منوپور (Menopur) موجودند. هر دوی آنها به صورت تزریق‌های زیرجلدی شامل ۷۵ واحد بین‌المللی از هر کدام از FSH و LH در هر ویال است. رپرونکس را می‌توان به صورت داخل عضلانی نیز تجویز کرد. رپرونکس طی یک روند ۲۴ مرحله‌ای تخلیص به دست می‌آید. روش استخراج منوپور از این هم پیچیده‌تر است. دوز آغازین منوپور، ۲۲۵ واحد بین‌المللی در روز و پس از ۵ روز، تعدیل دوز دارو تا حداکثر ۱۵۰ واحد بین‌المللی است. رپرونکس را می‌توان در دوز ۲۲۵ واحد بین‌المللی آغاز کرد و تعدیل دوز ۷۵ تا ۱۵۰ واحد بین‌المللی هر ۲ روز می‌تواند اعمال شود.
۴) اوروفولیتروپین: این دارو نسل دوم آنالوگ‌های GnRH، شامل FSH انسانی به شدت تخلیص شده و حداقل مقدار LH است. این دارو همراه با hCG برای القای تخمک‌گذاری در زنانی که قبلا مهار هیپوفیز را داشته‌اند تجویز می‌شود. برند موجود در بازار این دارو، براول (Bravelle) نام دارد که دوز توصیه شده آن ۲۲۵ واحد بین‌المللی در روز برای مدت ۵ روز است. تعدیل دوز ممکن است هر ۲ روز یکبار انجام شود.
۵) FSH شدیدا تخلیص شده: این دارو، نسل سوم و مقدار FSH آن بیش از اوروتروپین است. را ه تجویز آن بیشتر زیر جلدی و در القای تخمک‌گذاری و بارداری اثربخش‌تر از فولیتروپین است.
۶) rh-FSH: این داروی نسل چهارم، از طریق تکنولوژی DNA نوترکیب تولید می‌شود. rh-FSH، عاری از LH است. شکل موجود در بازار آن Gonal-f RFF، یک پودر لیوفیلیزه است که برای تزریق زیرجلدی تجویز می‌شود. هر ویال تک دوز Gonal-f RFF شامل ۸۲ واحد بین‌المللی (۶ میکروگرم) فولیتروپین آلفاست. Gonal-f RFF را باید با دوز ۲۲۵ تا ۳۰۰ واحد بین‌المللی روزانه برای مدت ۵ روز شروع کرد.
منبع:
شفا آنلاین
برای ارسال نظر کلیک کنید
▼