تغییرات هورمونی زنان، یک خبر خوب!

نوسانات هورمونی در برخی از زنان موجب به وجود آمدن مشکلات عدیده ای می شود. بعضی از زنان نسبت به نوسانات هورمونی حساس‌تر از بقیه هستند. برای خیلی از زنان مشکلات و مسائل اضطرابی برای اولین بار طی دوره‌ های تغییرات هورمونی اتفاق می‌افتد. برای سایر زنان، تغییرات هورمونی فقط علائم سابق اضطراب را تشدید می‌کند. اضطراب یکی از متداول ‌ترین علائم و نشانه‌های سندرم پیش از قاعدگی، پس از زایمان و پیش از یائسگی است. این اضطراب می‌تواند شکل حملات وحشت، نگرانی، عرق کردن، ترس شدید، اضطراب همراه با افسردگی یا سایر علائم ناراحت‌کننده به خود بگیرد.

دوره‌های تغییرات هورمونی که می‌تواند موجب تشدید یا تحریک اضطراب شود:

بلوغ - دختران در سالهایی که قدرت باروری را آغاز می‌کنند دچار تغییرات هورمونی می‌شوند.

چرخه‌های قاعدگی - معمولاً دختران و زنان یک هفته قبل از عادت ماهیانه خود تغییرات هورمونی را تجربه می‌کنند.

پس از زایمان - کاهش شدید برخی هورمون‌ها پس از زایمان می‌تواند موجب پدید آمدن علائم شدید جسمی و احساس افسردگی یا اضطراب موقت در برخی زنان شود.

پیش از یائسگی - این دوره‌ای است که بدن به یائسگی نزدیک می‌شود. ممکن است از دو تا ده سال طول بکشد. در طول این زمان، با نوسانات هورمونی چرخه قاعدگی نامنظم شده و باعث می‌شود برخی از زنان علائم شبه‌ قاعدگی را تجربه کنند. بسیاری از زنان در این دوره حملات وحشت را برای اولین بار تجربه می‌کنند. علائم دیگر مثل بی‌خوابی، گُرگرفتگی، تپش قلب و تعرق هم متداول است.

در یائسگی با استفاده از جراحی نیز ممکن است فرد علائم پیش از یائسگی را تجربه کند، حتی اگر قبل از جراحی این علائم را تجربه نکرده باشد. علائم ممکن است ادامه‌ دار شود و به‌ خاطر کاهش شدید و ناگهانی برخی هورمون‌ها درنتیجه بیرون آوردن رحم (هیسترکتومی) اتفاق می‌افتد. در موقعیت‌هایی غیر از جراحی، یائسگی، پس از اینکه به‌ مدت دوازده ماه متوالی عادت ‌ماهیانه نشوند اتفاق می‌افتد که فقط یک روز طول می‌‌کشد. خیلی از خانم ها گزارش می‌کنند که بخاطر تثبیت هورمون‌ها، بعد از یائسگی از نظر جسمی و فکری احساس بسیار بهتری پیدا کرده‌ اند.

تغییرات هورمونی واکنش مقابله یا فرار را تحریک می‌کند

بخاطر این واقعیت که تغییرات هورمونی موجب استرس فیزیکی و روانی می‌شود، واکنش مقابله یا فرار را در ما تحریک می‌کند. واکنش مقابله یا فرار، واکنش ذاتی بدن به خطر است. وقتی متوجه می‌شویم که تحت استرس هستیم، بدن ما جریانی از کورتیزول، آدرنالین و سایر موادشیمیایی مغزی را برای آماده کردن ما برای جنگیدن یا فرار از خطر آزاد می‌کند.واکنش مقابله یا فرار بر تغییرات روانی که مربوط به اضطراب می‌دانیم، مثل تپش قلب، افزایش فشارخون، عرق کردن، فشار عضلانی، کاهش تمرکز ذهنی، افزایش احساسات و بسیاری علائم دیگر را تحریک می‌کند.

اینها همان حواس جسمی است که بسیاری از زنان وقتی سطح هورمون بدنشان دچار نوسان می‌شود، تجربه می‌کنند. به‌عبارت دیگر، بیشتر علائمی که زنان طی زمان‌های تغییرات هورمونی تجربه می‌کنند، واقعاً واکنش های مقابله یا فرار هستند. بااینکه این حواس جسمی خطرناک نیستند اما می‌توانند بسیار شدید و آزاردهنده باشند. مکانیزم واکنش مقابله یا فرار ممکن است با تغییرات هورمونی مختلف در بدن که از زمان بلوغ تا یائسگی اتفاق می‌افتد، بیش از حد حساس می‌شوند. به‌ عبارت دیگر، بدن ما کاملاً برای این واکنش آماده است. چیزی که در حالت عادی علائم را تحریک نمی‌کند، الان باعث ایجاد علائم شده و مداوم در چرخه‌های مختلف تکرار می‌شود.

واکنش‌های مقابله یا فرار به خودی خود بی ‌ضرر هستند اما وقتی افکارمان ذهن منطقیمان را توجیه می‌کنند که این علائم ترس‌آور و خطرناک هستند، یک چرخه اضطراب ایجاد می‌شود.

اضطراب از چیزی بیش از واکنش‌های مقابله یا فرار تشکیل شده است. افکار بی‌حاصل نقش مهمی در خلق و ایجاد اضطرابی که تجربه می‌کنیم، بازی می‌کند. افکار ما واکنش‌های مقابله یا فرار را به اضطراب تبدیل می‌کند و یک چرخه خود به‌ خودی ایجاد می‌شود. خیلی زود متوجه می‌شویم که به‌خاطر این اضطراب رفتارهامان را محدود می‌کنیم. وقتی فرد تحت استرس است، احساسات و مسائل حل ‌نشده به ذهن او می‌آید. از آنجاکه تغییرات هورمونی یک عامل استرس ‌زای مهم است، می‌تواند کشمکش‌های درونی ایجاد کرده و در بسیاری از جنبه‌های زندگیمان ایجاد تردید کند. ناگهان متوحه می‌شویم که صحبت‌های منفی که با خود داریم خیلی راحت در طول زمان‌هایی که کمتر استرس‌ زا هستند، به پس ‌زمینه زندگیمان منتقل شده ‌اند.

طی دوره‌های تغییرات هورمونی، درمورد تغییر نقش خودمان هم دچار تردید می‌شویم (مثلاً تبدیل شدن از یک دختر به زن، مادر شدن، تبدیل شدن به یک زن میان‌ سال) که این مسئله به کشمکش‌های درونی ما می‌افزاید. وقتی نتوانیم کشمکش‌های درونی خود را حل و فصل کنیم، یک زمینه مساعد برای بروز اضطراب در ما ایجاد می‌شود. درکنار واکنش‌های مقابله یا فرار، جای تعجب نیست که افکار بی‌حاصل در چرخه‌های اضطراب ایجاد شود.

اگر اضطراب ناشی از تغییرات هورمونی بر شما اثر کند، چه باید بکنید؟

یک خبر خوب برایتان داریم! همان ابزارهایی که برای غلبه بر اضطراب به دلایل دیگر استفاده می‌کنید، برای غلبه بر اضطراب ناشی از تغییرات هورمونی هم کاربرد دارند. تحقیقات نشان می‌دهد که تکنیک‌های رفتاری-شناختی که به شما کمک می‌کند افکار و رفتارهای بی‌حاصل را تغییر دهید، تغییرات سبک زندگی، تکنیک‌های ریلکسیشن و تمدد اعصاب و راهکارهای غذایی به زنان برای کنار آمدن با تغییرات هورمونی کمک می‌کند.

این نوع راهکارها نه تنها به زنان کمک می‌کند دوباره حس کنترل زندگی خود را به دست آورند، بلکه سلامت احساسی و جسمی خود را نیز بهبود بخشند. در زیر به چند نکته در این زمینه اشاره می‌کنیم:

- به کاهش استرس قابل پیش‌گیری در زندگی خود که واکنش مقابله یا فرار را تحریک می‌کند تمرکز کنید. رژیم‌گرفتن‌های سخت را کنار بگذارید، ساعت خوابتان را به هشت تا نه ساعت برسانید، مرتب ورزش کنید، از خوردن وعده‌ های غذایی غفلت نکنید، بی‌دلیل آشفته و عصبانی نشوید، و مصرف محرک‌هایی مثل کافئین را کنار بگذارید.

- بدن برای استرس مداوم طراحی نشده است. وقتی بدنتان با استرس فراوان بمباران شود، توانایی ما برای کنار آمدن با آن پایین می‌آید چون افزایش هورمون‌های استرس‌ زا باعث روشن بودن دکمه واکنش مقابله یا فرار می‌شود.

- یاد بگیرید که چطور به بدنتان یاد بدهید واکنش متفاوتی به استرس داشته باشد تا بتوانید وقتی واکنش مقابله یا فرار تحریک می‌شود، اتوماتیک ‌وار دکمه زنگ خطر را خاموش کنید. تکنیک‌های ریلکسیشن مثل تنفس عمیق، یوگا، مدیتیشن و ریلکسیشن عضلات به شما برای رسیدن به این هدف کمک می‌کند.

- از این مهمتر، یاد بگیرید نحوه تفکرتان را تغییر دهید. افکار ما همان چیزی است که واکنش مقابله یا فرار بی ضرر را به یک چرخه پرضرر از اضطراب تبدیل می‌کند. یادتان باشد، همانطور که افکارمان کلید ایجاد اضطراب را در دست دارد، کلید از بین بردن آن را هم شامل میشود.