کاهش وزن پس از زایمان، برنامه تغذیه‌ای موثر

سوال
با سلام و خسته نباشید:اینجانب 35 ساله، به وزن 70 کیلوگرم و قد 160 میباشم. تاریخ 26 آبان 91 زایمان سزارین کردم الان به کودکم شیر میدهم (غذای کمکی هم میدهم) قبل از زایمان 60 کیلو بودم.اصلا طاقت گرسنگی ندارم، اگر غذایم دیر شود سرگیجه میگیرم. کم خونی هم دارم.و همچنین بعد از زایمان مفاصلم درد میکند.خواهشمند است برنامه ای تغذیه ای مفید برای اینجانب صادر کنید که علاوه بر کاهش وزن برای استخوان و کم خونی نیز مفید باشد.با تشکر .

جواب
با سلام
کاربر گرامی، محدوده وزن سلامت برای شما ۴۷ الی ۶۴ کیلوگرم است. شما بیان نکردید که بعد از زایمان چقدر ورن کم کردید و به ۷۰ کیلوگرم رسیده اید. همین که به کودکتان مرتب شیر بدهید، سبب کاهش وزن در شما خواهد شد. توصیه اولیه به شما این است که حتما در پی درمان کم خونی خود باشید. در صورتی که پزشک برای شما مکمل آهن تجویز کرده، باید به دقت آن را مصرف کنید. بهتر است با منبع ویتامین سی مثل آب پرتقال قرص را مصرف کنید. بهترین زمان مصرف قرص قبل از خواب است. ۲ ساعت قبل و بعد از غذا خوردن، چای نخورید. مصرف غذاهای با آهن بالا توصیه می شود مثل: گوشت قرمز، گوشت سفید، ماهی و حبوبات.برای دریافت کلسیم به اندازه کافی شما باید روزانه ۳ واحد لبنیات مصرف کنید. هر واحد لبنیات مساوی با یک لیوان شیر یا یک لیوان ماست یا دو لیوان دوغ یا به اندازه یک قوطی کبریت پنیر است. مثلا اگر در صبحانه خود یک قوطی کبریت پنیر، همراه با نهار دو لیوان دوغ و در میان وعده بعد از ظهر، یک لیوان شیر مصرف کنید، سه واحد لبنیات خود را مصرف نموده اید.زمان شیردهی، زمان مناسبی برای گرفتن رژیم های غذایی سخت نیست چون سبب می شود مزه شیر مادر بد شده و نوزاد شیر مادر را نخورد. شیر دادن مرتب به نوزاد سبب کاهش وزن شما خواهد شد. علاوه بر این سعی کنید ورزش ها و تمرینات بعد از زایمان را فرا بگیرید که سبب کوچک شدن شکم و کاهش وزن شما می شود.
شیردهی دورانی خاطره انگیز برای مادراست. سختی ها و شیرینی هایش همه در ذهن مادر به خوبی نقش می بندد. مادر و کودک عاشق و نیازمند یکدیگرند و مادر فداکارانه آنچه در روح و جسمش دارد به کودک می بخشد و برای آنکه بتواند با سلامت کامل و خاطره ای خوش این دوران را به پایان برساند ، باید بداند که چگونه نیازهایش را تامین کند.
پژوهش های انجام شده در ۳۰ سال اخیر نشان داده ، بهترین و کامل ترین غذا برای کودک تا سن ۶ ماهگی فقط شیر مادر است . چون شیر مادر از شیرهای دیگر مغذی تر است.کودک شما هنوز به ۶ ماهگی نرسیده است. آیا بر اساس توصیه پزشک تغذیه تکمیلی اورا شروع کرده اید؟ در صورتی که پزشک توصیه به تغذیه تکمیلی نکرده، نباید به کودک جز شیر مادر چیزی بدهید چون دستگاه گوارش کودک هنوز تکامل نیافته است.
در دوران بارداری، جنین بسیاری از ذخائر بدن مادر را مصرف می کند و اگر مادر در دوران شیردهی تغذیه نامناسبی داشته باشد، به مرور خصوصاً با زایمانهای مکرر قوایش تحلیل می رود ، استخوانهایش پوک می شود ، ریزش مو پیدا می کند و گاهی ازترس اینکه این عوارض پیش آید آنقدر پرخوری می کند که وزنش بالا رفته و بازگشت به وزن پیش از بارداری بسیار مشکل خواهد شد. پس بسیار اهمیت دارد مادر دقیقاً بداند چه میزان انرژی و مواد مغذی نیاز دارد.
* انرژی :
مادر برای تهیه شیر 500 کالری انرژی اضافه بر نیاز بدنش لازم دارد. به عبارتی اگر پیش از بار داری 2000 کالری انرژی در روز نیاز او را تامین می کرده، در شیردهی 2500 کالری انرژی لازم دارد. علاوه بر این 500 کالری مقداری انرژی هم از چربی های ذخیره شده در دوران بارداری تامین می شود که این مساله باعث می شود، اگر مادر براساس مقادیر خواسته شده در این دوران، غذا مصرف کند به مرور هر ماه نیم کیلو لاغر می شود ( چاقی دوران بارداری بر طرف خواهد شد). براساس میزان انرژی لازم در دوران شیردهی ، غذاهای تامین کننده آن داده می شوند.
* پروتئین :
در دوران شیردهی نیاز مادر به پروتئین فقط 15گرم اضافه می شود. ازاین رو کل پروتئین مورد نیاز حدود 65 تا70 گرم در روز است . این میزان پروتئین با مصرف 3 لیوان شیر در روز، 1عدد تخم مرغ و 180 تا 300 گرم گوشت و حبوبات تامین می شود.
* املاح :
بهترین املاح کلسیم و آهن هستند که اگر مادر مشکل کم خونی داشته باشد و یا در معرض کم خونی باشد مصرف قرص فرو سولفات ضروری است (تحت نظر پزشک). برای تامین کلسیم مادر باید در روز 3 تا 4 لیوان شیرکم چربی و سبزیجات برگ سبز مثل اسفناج ، نعناع ،جعفری ، کرفس و کلم و نیز بادام و بادام زمینی مصرف کند.پس خیلی خوب است که مادر شیرده هفته ای یک بار خورش کرفس بخورد و هرروز چند عدد بادام و بادام زمینی میل کند.
بهتر است مادرانی که کم خونی دارند، هفته ای یک بار جگر بخورند ودر طول روز حتماً ۱عدد تخم مرغ و مقداری گوشت قرمز میل کنند. گردو نیز برای این مادران مفید است.
* ویتامین ها :
برای تامین ویتامین های لازم ، مادر حتماً به ۵ تا ۶ لیوان سبزیجات تازه بصورت سالاد، سبزی خوردن و یا پخته شده در غذا نیاز دارد و بایستی هر روز ۴ تا ۵ عدد میوه مصرف کند.
* چربی ها :
در شیرمادر یک سری چربی های غیر اشباع موجود است که در غدد پستان ساخته نمی شوند و باید از طریق غذا تامین شوند. پس بهتر است مادر هفته ای یک بار ماهی مصرف کند و از روغن زیتون در سالادش استفاده کند.
* آب :
مادر در روز به ۶ تا ۸ لیوان آب یا آب میوه نیازدارد.تحقیقات اخیر نشان داده کودکانی که با شیر مادر تغذیه شده اند، کمتر از کودکانی که با شیر گاو تغذیه شده اند، به بیماری دیابت نوجوانی( یا دیابت وابسته به انسولین) و بیماریMS مبتلا می شوند و این خبر اهمیت شیر مادر را نشان می دهد.
* مواد غذایی غیر مجاز برای مادران شیرده
۱) دم کرده های گیاهی : گاهی دم کرده های گیاهی مثل چای نعناع و گل گاو زبان موجب بروز اثرات جانبی مثل تهوع و استفراغ در مادر می شود و ترکیبات این نوشیدنی ها وارد شیر شده و امکان دارد همین اثرات در نوزاد هم بروز کند.
2) کافئین: کافئین وارد شیر مادر شده و موجب تحریک پذیری نوزاد می شود. بنابراین توصیه می شود مادر شیرده کمتر از 2 لیوان در روز قهوه و کوکا مصرف کنند ، شکلات و کاکائو هم دارای تئوبرومید است که مانند کافئین محرک است و بهتر است مصرفش محدود شود.
۳) قند مصنوعی :اثر قندهای بدون کالری و محصولات شیرین وبدون قند بر نوزاد نامشخص است. پس بهتر است مصرف این مواد در شیردهی محدود شود.
4) ادویه جات زیاد :مصرف زیاد ادویه طعم شیرمادر را عوض می کند که بهتر است در شیردهی کمتر ادویه مصرف شود.