روش مراقبت از نوزاد در هفته اول تولد

شما بالاخره تازه واردِ دوست‌داشتنی خود را در آغوش کشیده‌اید! در این مقاله، اتفاقاتی که عموما در هفته اول بعد از تولد نوزاد رخ می‌دهد، ذکر شده است.

رشد کودک

مسلما دیدن فرزند برای پدر و مادر همیشه جذابیت دارد اما برخی از مادران با دیدن چهره نوزاد بعد از تولد کمی متعجب می‌شوند. آنها انتظار دارند مثل سریال‌ها و فیلم‌های تلویزیونی، یک نوزاد تپل، تمیز با پوست صورتی رنگ را در مشاهده کنند. اما واقعیت کمی متفاوت است. پوست نوزاد دارای چین و چروک زیاد است زیرا او 9 ماه گذشته را در مایع آمنیوتیک سپری کرده است. همچنین پوست او آغشته به ماده مومی سفید مایل به زرد به نام ورنیکس کازئورا است به خصوص اگر نوزاد نارس به دنیا آمده باشد. ممکن است بدن او پوشیده از موهایی ریز به نام کرک جنینی باشد که ظرف چند هفته آینده ناپدید خواهد شد. سرِ نوزاد اغلب کمی غیر متقارن و حتی خربزه‌ای شکل است زیرا او از مجرای زایمان برای تولد عبور کرده است. این مساله نیز به مرور حل می‌شود. از آنجا که نوزاد تا چند روز قبل در فضای تنگ رحم شما بدن خود را جمع می‌کرده هنوز نمی‌تواند دست‌ها و پاهای خود را باز کند. دست‌ها و پاهای او به مرور و تا حدود 6 ماهگی به حالت طبیعی می‌رسند. اگر می‌بینید که پای فرزند شما پرانتزی است نگران نباشید. پاهای اغلب کودکان در زمان تولد پرانتزی است و به مرور زمان اصلاح می‌شود. چیزهای دیگری نیز وجود دارد: مثلا نقطه‌های سفید روی پوست، اندام جنسی و سینه‌های متورم.

آزمایشات بدو تولد

تست آپگار بلافاصله بعد از تولد و تکرار آن ۵ دقیقه بعد از تولد برای سنجش تنفس، ضربان قلب، تون عضلانی، واکنش‌های عصبی (رفلاکس‌ها) و رنگ پوست نوزاد انجام می‌شود. نمره اکثر نوزادان بین ۷ تا ۱۰ است. قد، وزن، دور سر و دمای بدن نوزاد نیز در بدو تولد اندازه‌گیری می‌شود. شنوایی‌سنجی و بینایی‌سنجی نیز انجام می‌شود. همچنین ۴۸ ساعت تا ۵ روز پس از تولد نیز آزمایش غربالگری نوزادان برای بررسی برخی نارسایی‌ها تجویز می‌شود.

بدن نوزاد و ویژگی‌های او در هفته اول

- نوزاد شما در هفه اول کمی بی‌حال به نظر می‌رسد اما بهتر است بدانید او از خیلی چیزها آگاه است: نوزاد صدای شما را می‌شناسد، تا فاصله 25 سانتی‌متری را می‌تواند ببیند و حتی می‌تواند بوی شما را بشناسد. اگر صورت خود را نزدیک صورت نوزاد کرده و زبان خود را بیرون بیاورید ممکن است با تعجب ببینید که او هم این کار را تقلید می‌کند.

- نوزاد در زمان تولد رفلکس‌ها (واکنش‌هایی) از خود نشان می‌دهد که در شش ماهگی ناپدید می‌شود: اگر شما انگشت خود را در کف دست او قرار دهید انگشت شما را می‌گیرد. اگر کنار لب او را نوازش کنید سر خود را برگردانده و دهان خود را برای غذا باز می‌کند. این یک راه مناسب برای فهمیدن گرسنگی نوزاد در 8 هفته اول پس از تولد است.

- تعجب نکنید اگر کودک شما 7 تا 10 درصد وزن خود را در هفته اول از دست بدهد به خصوص اگر از سینه به او شیر می‌دهید. اما او تا 10 روز آینده مجددا افزایش وزن را تجربه خواهد کرد.

زردی نوزاد

زردی عارضه‌ای است که در آن رنگ پوست نوزاد و رنگ سفیده چشم او به سمت زرد متمایل می‌شود. زمانی که انگشت خود را روی بینی یا سینه کودکی که زردی دارد فشار دهید این تغییر رنگ را به خوبی مشاهده می‌کنید. اگر پوست کودک شما تیره است زردی بدن او در سفیده چشم یا در لثه‌ها معلوم می‌شود. زردی معمولا از روز دوم و سوم بعد از تولد آغاز می‌گردد. این زمانی است که نوزاد تازه از بیمارستان مرخص شده بنابراین باید کاملا مراقب زردی او باشید. در اغلب موارد، این بیماری بعد از حدود ۲ هفته خود به خود ناپدید می‌شود. اما چه چیزی باعث زردی می‌شود؟ در بدن نوزاد سلول‌های قرمز خون بیش از نیاز او وجود دارد و با توجه به آنکه کبد نابالغ نوزاد هنوز نمی‌تواند با آنها به خوبی روبرو شود، یک رنگدانه زرد که بیلی‌روبین نام دارد در خون ساخته می‌شود. بیشتر مقدار بیلی‌روبین از ادرار کودک دفع می‌گردد بیش از نیمی از نوزادان در ۲ هفته اول تولد دچار زردی می‌شوند. نوزادان زودرس و سایر نوزادانی که دچار بیماری‌های ژنتیک هستند بیشتر در معرض زردی قرار دارند.

اغلب موارد زردی نوزاد بی‌خطر بوده و نیازمند درمان خاصی نیست. ممکن است پزشک با استفاده از آزمایش خون میزان بیلی‌روبین خون را بررسی نماید. در موارد معمولی، از شیوه فتوتراپی (نوردرمانی) استفاده می‌شود گه در آن نوزاد به صورت برهنه مقابل نورهای خاص آبی قرار می‌گیرد تا بیلی‌روبین خون او تجزیه شود. این کار را می‌توان در بیمارستان یا در منزل و از طریق دستگاه پرتابل انجام داد. فراموش نکنید علاوه بر فتوتراپی حتما باید به اندازه کافی به بچه شیر داده شده هر گونه تغییرات ظاهری کودک تحت کنترل باشد. پزشک از شما می‌خواهد بیش از قبل به کودک شیر بدهید تا فرایند دفع بیلی‌روبین از ادرار برای کودک آسانتر شود. هدف آن است که میزان بیلی‌روبین کم شود تا از تشکیل سطوح سمی در مغز جلوگیری به عمل آید. با انجام مراقبت‌های لازم ریسک ابتلا به بیماری‌های مغز و سایر اختلالات تقریبا به صفر می‌رسد.

تغییرات زندگی والدین

اکنون رویای شما به واقعیت پیوسته و کودک نزد شما و در منزل‌تان است. او منتظر ابراز عشق، علاقه و توجه والدین است. بدون شک، در دوران بارداری مطالب زیادی در مورد بچه‌داری و مراقبت از فرزند خوانده‌اید. اما سعی نکنید همه آموخته‌های خود را یکباره در مورد کودک اجرا کنید. با گذشت زمان چیزهایی را فرا می‌گیرید که با هیچ کتابی نمی‌توان آنها را آموزش داد. به مرور، هم کودک با شما انس می‌گیرد و هم دلبستگی شما به او افزایش می‌یابد. مثل تمامی روابط ماندگار دیگر، این یکی نیز به زمان نیاز دارد. اگر از سینه خودتان به بچه شیر می‌دهید، سینه‌های شما حداقل تا مدتی به حالت قبل از بارداری بر نمی‌گردد. برای اینکه این موضوع شما را آزار ندهد باید به این فکر کنید که چقدر شیر شما برای نوزاد مفید است. ضمنا باید سوتین‌های شیردهی با سایز مناسب بپوشید.

روز اول پس از تولد

حدود 1 ساعت پس از تولد نوزاد، مادر می‌تواند تماس پوست به پوست با نوزاد خود را تجربه نمایید که به ایجاد حس تعلق میان او و فرزند کمک می‌کند. اگر هنوز عشق شدید به فرزند خود را احساس نمی‌کنید جای نگرانی نیست؛ گاهی برای ایجاد این حس در وجود شما، هفته‌ها یا ماه‌ها زمان نیاز است. یک ساعت پس از تولد از شما خواسته می‌شود که از سینه خود به بچه شیر بدهید و هر زمان که احساس گرسنگی می‌کند این کار را تکرار نمایید. در ابتدا برای شما مشکل است بدانید دقیقا چه زمانی بچه گرسنه است، اما به زودی متوجه خواهید شد گریه‌های نوزاد دقیقا برای چه موضوعی است. به عنوان یک قاعده سرانگشتی، در هفته‌های اول، حدودا هر 3 ساعت یکبار و در کل حدود 8 مرتبه در شبانه‌روز شیردهی به نوزاد باید انجام شود.

حضور در خانه به همراه نوزاد

وقتی که با کوچولوی خود وارد خانه می‌شوید برای شما بسیار هیجان‌انگیز است اما در عین حال ممکن است کمی دلهره داشته باشید. این احساسات دوگانه در هفته اول، کاملا نرمال محسوب می‌شوند. وقتی که یک هفته سپری می‌گردد و شما وارد مرحله جدیدی از زندگی می‌شوید بهتر است زیاد سخت نگیرید: نیازی نیست برای حضور مهمانان خیلی خود را اذیت کنید و نیازی نیست 24 ساعت شبانه روز بچه را در آغوش خود نگهدارید. بهتر است وقتی که خوابیده او را زمین بگذارید! هر زمان که نوزاد خواب است شما هم استراحت کنید زیرا حدود 8 تا 12 هفته آینده خواب کامل و پیوسته نخواهید داشت! نوزاد در هفته‌های اول پس از تولد حدود 18 ساعت در شبانه‌روز می‌خوابد اما به دلیل آنکه گاهی شب‌ها از خواب بیدار می‌شود شما تصور می‌کنید خواب او کمتر از این مقدار باشد. اگر هنوز به خود اطمینان کافی ندارید، برای حمام کردن نوزاد عجله نکنید. در هفته اول فقط کافی است سر و پای نوزاد را بشویید. می‌توانید برای حمام کردن نوزاد در دفعه‌های اول از افراد با تجربه‌تر کمک بگیرید. فراموش نکنید که حالا باید زمانی را به خود و فرزندتان اختصاص دهید. اغلب پس از تولد نوزاد، تعداد زیادی مهمان به خانه می‌آیند، مرتب زنگ در به صدا در می‌آید، تماس‌های زیادی با شما گرفته می‌شود و پیامک‌های تبریک زیادی دریافت می‌کنید. مراقب باشید اینها شما را از نوزادتان غافل نکند.