نکات تربیتی کودکان، بهره گیری از معارف الهی
گاهی به نظر می رسد اگر معارف بلند الهی را از همان ابتدا به کودک بیاموزیم راه بهتری را انتخاب کرده ایم.
گاهی به نظر می رسد اگر معارف بلند الهی را از همان ابتدا به کودک بیاموزیم راه بهتری را انتخاب کرده ایم. این شبیه خوراندن گوشت و نخود کوبیده و پر قوت به نوزاد است. همان طور که رشد جسمی و نوع خوراک مرحله ای است، رشد علم و تفکر و اخلاق هم مرحله ای است و نیازمند زمینه ذهنی است. مثلاً برای این که کودکی حرف شنوی را یاد بگیرد، باید مرتباً «حـرف شنیدن» را ببیند تا یاد بگیرد به سخن دیگران توجه کند و اهمیت بدهد. حفظ تشنگی و اشتیاق کودکان، باید ملاک عمل قرار بگیرد، نه سیراب و خسته و خاموش کردن. اگر بخواهیم زودتر به نتیجه برسیم، باید آرام تر حرکت کنیم. کمتر بگوییم و فرصت بدهیم تا خودش ببیند، سؤال کند، به دنبال جواب بگردد و با موضوعات مختلف ارتباط برقرار کند.
کودکان از همه دینی تر، تشنه تر، علاقمند تر، پر سؤال تر و درستکارترند. کافی است اجازه دهیم بازی کند، به درک تفاوت ها و شباهت ها بپردازد، ادب و آداب معمولی زندگی را بیاموزد و از سوی دیگر از آسیب های رفتاری و گفتاری ما بزرگترها در امان بماند. از تحقیر کردن، دعوا کردن، بد و نادان خطاب کردن و دخالت مرتب در گفتار و رفتارش خود را برحذر داریم و گمان نکنیم هر رفتاری که از او سر می زند، اشتباه است و باید غیر از این باشد. بلکه با تماشای نوع رفتار و تفکر او، دنیای کودکی را بشناسیم و درک کنیم. در برنامه هفتگی خردسالان بر موارد زیر برنامه ریزی کنیم:
-بازی: انواع بازیهای آموزشی، تفریحی، حرکتی، گویشی و تربیتی.
-خوراک: تنظیم وعده های غذایی و داشتن لیست غذایی غیر مضر، پرخاصیت و متنوع.
-قرآن و آموزه های دینی: با این هدف که در این کلاس خوش بگذرد. حتی اگر نتواند سوره ای را حفظ کند. آموزش سوره های کوچک و بعضی عبارات کوتاه از میان آیات قرآن، همراه با بازی و گاه ریتم دادن به سوره و گاه پخش کردن با سی دی یا نوار و با روش از کل به جزء. به بچه ها بگوییم بعداً که بزرگتر شدند با معانی جالب سوره ها آشناتر می شوند و در زندگی استفاده می کنند.
خواندن شعر، سرود و قصه های دینی کوتاه، با تصاویر و ادبیات قوی، در مورد اصول دین، امامان، مسائل اخلاقی. صحبت از بازیهای پیامبر، امیرالمؤمنین و حضرت زهرا با بچه ها و شادی های دینی و گذری خلاصه از مناسبت های دینی غمگین با نیمه سیاه کردن پوششها (نه اینکه کاملا سیاه بپوشیم و خود و بچه ها را آزار دهیم).
قصه خوانی یا نمایش عملی و عروسکی با قصه هایی که محتوای آن با آداب زندگی یا تفکر تفکر ارتباط دارد:
آداب و اخلاق فردی و اجتماعی: سلام، مسواک، توصیه به خوردن صبحانه و شیر و گوشت و میوه و اجرای عملی، آموزش همکاری در آوردن و جمع کردن وسایل، آوردن و بردن میز صندلی، پیدا کردن راه هایی برای تمیز ماندن کلاس و مرتب ماندن وسایل و گم نکردن آنها با مشارکت فکری خود بچه ها، احترام و ادب در برابر والدین، نحوه همکاری با خواهر و برادرها، دوستی و مهربانی و سایر مفاهیم پایه از ص ۴۲ کتاب تربیت دینی کودک.
پرورش تفکر- برای این فرایند لازم است که بتوانیم: سؤال ایجاد کنیم، در مورد سؤالات فکر کنند، مقایسه کنند، حرف بزنند و توان بیانشان تقویت شود، خود را ابراز کنند و از دیدگاه ها و علائق خود بگویند، زشت و زیبا و بد و خوب را بشناسند و تفاوت قائل شوند: در تمیزی دست و صورت و لباس، در نوع حرف زدن، نظم و ترتیب رختخواب، جا کتابی، جا جورابی، دعوا کردن یا خواهش کردن و صبرکردن. شناخت و فهم تئوری تمایزهای رفتاری و ظاهری برای این سنین کافی است و اجرای بهتر آن مربوط به سالهای بعد و نوجوانی است، اما برای اجرا نباید رفتارهای بد را نمایش داد. تشخیص تفاوت ها و شباهت ها با اشیا و مفاهیمی مثل: ترس و شجاعت، داشتن و نداشتن.
قوانین: نگذاریم حرف هم را قطع کنند یا به جای دیگران یا بی نوبت صحبت کنند و مجال صحبت و تفکر بدهیم و گفتگوی منضبط جمعی راه بیندازیم، قانون ها و قاعده هایی هر چند کوچک را مراعات کنیم و استمرار داشته باشیم تا قانونمدی ذهنی ایجاد شود.
-خلاقیت ها و فعالیتهای هنری: کاردستی خلاق، نقاشی خلاق، سفال، دوخت با نخ و پارچه یا کاموا و مقوا و فوم، کار با کاشی های رنگی آماده یا درست شده توسط مقواهای مربع شکل یا سفالهای مربع شکل دست ساز و رنگ شده، ساخت شمع، درست کردن غذا و … (در این سنین آموزش نقاشی بر اساس نقاشی خلاق است، نه آموزش طراحی و سبک های تصویرگری)
-اردو: پارک- مسجد- خرید، شناخت مشاغل، دیداراز موزه جانوران، باغ گیاهان و گلها، جمع کردن سنگ، برگ، تکه چوب، صدف.
-ابراز محبت زیاد با در آغوش گرفتن، نوازش و بوسیدن و گفت و شنودهای عاطفی.
-پرورش حواس با رنگ ها، طعم ها و صداها و لمس اشیا و … و تمرین های حسی -حرکتی برای هماهنگی دست ها، هماهنگی پاها و «دست و پا» و «دست و چشم» یا تقویت حواس: بینایی (تمرین های مختلف از جمله شناخت رنگ ها)- شنوایی (این صدای چیست؟)- بویایی و چشایی میوه ها و خوراکی ها و لامسه (از توی کیسه چه چیزهایی را تشخیص می دهد؟)
کودکان از همه دینی تر، تشنه تر، علاقمند تر، پر سؤال تر و درستکارترند. کافی است اجازه دهیم بازی کند، به درک تفاوت ها و شباهت ها بپردازد، ادب و آداب معمولی زندگی را بیاموزد و از سوی دیگر از آسیب های رفتاری و گفتاری ما بزرگترها در امان بماند. از تحقیر کردن، دعوا کردن، بد و نادان خطاب کردن و دخالت مرتب در گفتار و رفتارش خود را برحذر داریم و گمان نکنیم هر رفتاری که از او سر می زند، اشتباه است و باید غیر از این باشد. بلکه با تماشای نوع رفتار و تفکر او، دنیای کودکی را بشناسیم و درک کنیم. در برنامه هفتگی خردسالان بر موارد زیر برنامه ریزی کنیم:
-بازی: انواع بازیهای آموزشی، تفریحی، حرکتی، گویشی و تربیتی.
-خوراک: تنظیم وعده های غذایی و داشتن لیست غذایی غیر مضر، پرخاصیت و متنوع.
-قرآن و آموزه های دینی: با این هدف که در این کلاس خوش بگذرد. حتی اگر نتواند سوره ای را حفظ کند. آموزش سوره های کوچک و بعضی عبارات کوتاه از میان آیات قرآن، همراه با بازی و گاه ریتم دادن به سوره و گاه پخش کردن با سی دی یا نوار و با روش از کل به جزء. به بچه ها بگوییم بعداً که بزرگتر شدند با معانی جالب سوره ها آشناتر می شوند و در زندگی استفاده می کنند.
خواندن شعر، سرود و قصه های دینی کوتاه، با تصاویر و ادبیات قوی، در مورد اصول دین، امامان، مسائل اخلاقی. صحبت از بازیهای پیامبر، امیرالمؤمنین و حضرت زهرا با بچه ها و شادی های دینی و گذری خلاصه از مناسبت های دینی غمگین با نیمه سیاه کردن پوششها (نه اینکه کاملا سیاه بپوشیم و خود و بچه ها را آزار دهیم).
قصه خوانی یا نمایش عملی و عروسکی با قصه هایی که محتوای آن با آداب زندگی یا تفکر تفکر ارتباط دارد:
آداب و اخلاق فردی و اجتماعی: سلام، مسواک، توصیه به خوردن صبحانه و شیر و گوشت و میوه و اجرای عملی، آموزش همکاری در آوردن و جمع کردن وسایل، آوردن و بردن میز صندلی، پیدا کردن راه هایی برای تمیز ماندن کلاس و مرتب ماندن وسایل و گم نکردن آنها با مشارکت فکری خود بچه ها، احترام و ادب در برابر والدین، نحوه همکاری با خواهر و برادرها، دوستی و مهربانی و سایر مفاهیم پایه از ص ۴۲ کتاب تربیت دینی کودک.
پرورش تفکر- برای این فرایند لازم است که بتوانیم: سؤال ایجاد کنیم، در مورد سؤالات فکر کنند، مقایسه کنند، حرف بزنند و توان بیانشان تقویت شود، خود را ابراز کنند و از دیدگاه ها و علائق خود بگویند، زشت و زیبا و بد و خوب را بشناسند و تفاوت قائل شوند: در تمیزی دست و صورت و لباس، در نوع حرف زدن، نظم و ترتیب رختخواب، جا کتابی، جا جورابی، دعوا کردن یا خواهش کردن و صبرکردن. شناخت و فهم تئوری تمایزهای رفتاری و ظاهری برای این سنین کافی است و اجرای بهتر آن مربوط به سالهای بعد و نوجوانی است، اما برای اجرا نباید رفتارهای بد را نمایش داد. تشخیص تفاوت ها و شباهت ها با اشیا و مفاهیمی مثل: ترس و شجاعت، داشتن و نداشتن.
قوانین: نگذاریم حرف هم را قطع کنند یا به جای دیگران یا بی نوبت صحبت کنند و مجال صحبت و تفکر بدهیم و گفتگوی منضبط جمعی راه بیندازیم، قانون ها و قاعده هایی هر چند کوچک را مراعات کنیم و استمرار داشته باشیم تا قانونمدی ذهنی ایجاد شود.
-خلاقیت ها و فعالیتهای هنری: کاردستی خلاق، نقاشی خلاق، سفال، دوخت با نخ و پارچه یا کاموا و مقوا و فوم، کار با کاشی های رنگی آماده یا درست شده توسط مقواهای مربع شکل یا سفالهای مربع شکل دست ساز و رنگ شده، ساخت شمع، درست کردن غذا و … (در این سنین آموزش نقاشی بر اساس نقاشی خلاق است، نه آموزش طراحی و سبک های تصویرگری)
-اردو: پارک- مسجد- خرید، شناخت مشاغل، دیداراز موزه جانوران، باغ گیاهان و گلها، جمع کردن سنگ، برگ، تکه چوب، صدف.
-ابراز محبت زیاد با در آغوش گرفتن، نوازش و بوسیدن و گفت و شنودهای عاطفی.
-پرورش حواس با رنگ ها، طعم ها و صداها و لمس اشیا و … و تمرین های حسی -حرکتی برای هماهنگی دست ها، هماهنگی پاها و «دست و پا» و «دست و چشم» یا تقویت حواس: بینایی (تمرین های مختلف از جمله شناخت رنگ ها)- شنوایی (این صدای چیست؟)- بویایی و چشایی میوه ها و خوراکی ها و لامسه (از توی کیسه چه چیزهایی را تشخیص می دهد؟)
منبع:
مادر بانو