علت سقط مکرر جنین چیست؟
سقط مکرر یک تجربه بسیار دردناک چه برای پزشک و چه برای بیمار است که با شیوع ۳% یکی از شایع ترین عوارض حاملگی است.
سقط مکرر یک تجربه بسیار دردناک چه برای پزشک و چه برای بیمار است که با شیوع ۳% یکی از شایع ترین عوارض حاملگی است. سقط مکرر به صورت ۳ بار یا بیشتر از دست دادن محصول حاملگی به طور پیاپی، در سه ماهه اول بارداری تعریف می‌شود.
انواع سقط مکرر
اولیه: در این حالت هیچ‌گاه بارداری موفقیت‌آمیز روی نداده است.
ثانویه: در این حالت پس از یک تولد زنده سقط‌های مکرر روی میدهد.
دلایل سقط مکرر
از جمله مشکلاتی که منجر به سقط مکرر در خانم‌ها می‌شود می‌توان به دلایل زیر اشاره کرد:
اختلالات ساختمانی رحم
مشکلات هورمونی
اختلالات کرموزومی
سندرم تخمدان پلی‌کیستیک
بیماری‌های خودایمنی
اختلالات همراه با افزایش انعقاد پذیری
شایع‌ترین علت سقط منفرد دلایل ژنتیکی می‌باشد، در حالی‌که شایع‌ترین دلیل سقط مکرر دلایل ایمونولوژیک محسوب می‌شود. معمولا سقط‌های ژنتیکی در سنین پایین‌تر حاملگی، در زمانی که طول جنین کمتر از 30 میلی‌متر است اتفاق می‌افتد اما سقط‌های ایمونولوژیک در حاملگی‌های بالای 10 هفته بیشتر دیده می‌شود. نگاهی به مراحل لانه‌گزینی جنین نشان میدهد که در تمامی مراحل، سیستم ایمنی در پذیرش جنین توسط مادر نقش مهمی دارد. به عنوان مثال، در مرحله تهاجم اندومتر توسط سلول‌های جفتی، فاکتورهای رشد و بعضی عوامل التهابی و ایمنی در تهاجم، لانه‌گزینی و تکامل جفت اولیه دخالت دارند. همان‌طورکه گفته شد، اختلالات ایمونولوژیک شایع‌ترین و مهم‌ترین علت سقط مکرر می‌باشد. مهم‌ترین دلیل ایمونولوژیک، سندرم آنتی‌فسفولیپید می‌باشد. به همین دلیل، کالج آمریکایی زنان و زایمان (ACOG)، اندازه‌گیری آنتی‌بادی ضد فسفولیپید در بیماران سقط مکرر را الزامی دانسته است؛ این آزمایش باید هر 6 هفته یک بار تکرار شود. حدود 10 تا 20 درصد سقط‌ها به دلیل آنتی‌بادی و در مراحل کمتر از 10 هفتگی جنین اتفاق می‌افتد. سندرم آنتی‌فسفولیپید با علائم کلینیکی خاصی خود را نشان میدهد
همچون مسمومیت بارداری، ریتم غیر طبیعی قلب جنین، از بین رفتن جنینِ به ظاهر نرمال پس از 10 هفته بدون علت مشخص و یا زایمان زودرس قبل از 34 هفته با افزایش فشار خون و نارسائی جفت. گاهی این سندرم در زمینۀ بیماری لوپوس ایجاد می‌شود که توجه به آن بسیار مهم است. بعضی مطالعات نشان میدهد که افزایش آنتی‌بادی ضد هسته حتی بدون علائم ایمونولوژیک با افزایش سقط همراه است ولی بسیاری از مطالعات به حضور این آنتی‌بادی در میان افراد نرمال اذعان داشته و نقش این آنتی‌بادی را در ایجاد سقط مکرر کم‌رنگ می‌دانند. آنتی‌بادی‌های ضد تیروئید نقش مهمی در بروز سقط مکرر داشته و شیوع سقط مکرر در حضور این آنتی بادی‌ها در مقایسه با گروه کنترل به طور معنی‌داری بالاتر بوده است. پاتوفیزیولوژی سقط در این بیماران، نامشخص و بدون ارتباط با عملکرد تیروئید می‌باشد و بیشتر به وجود یک اختلال ایمنی در بدن مربوط می‌شود. سیستم ایمنی بدن در زمان لانه‌گزینی به طور سریالی وارد عمل می‌شود. یکی از دلایل سقط مکرر دلایل ایمنی می‌باشد. در واقع این مشکل زمانی اتفاق می‌افتد که پاسخ ایمنی طبیعی بدن به ژن‌های جنین و جفت، غیرطبیعی باشد. این مشکل منجر به اختلال در ایجاد
آنتی‌بادی‌های بلاک‌کننده در مادر شده و منجر به از دست رفتن جنین می‌شود. بعضی از مطالعات نشان‌گر اهمیت یکسان بودن ژن‌های گلبول‌های سفید (که در رد پیوند دخالت دارد) در بروز سقط و اشکال در لانه‌گزینی می‌باشد. بعضی مطالعات نیز به طور اختصاصی حاکی از ارتباط این ژن‌ها با سقط مکرر و ارتباط با ناباروری و شکست در IVF دارد. همچنین اهمیت آن در وزن زمان تولد نوزادانی که حاملگی موفقی را گذرانده‌اند در مطالعات نشان داده شده است. از اختلالات هورمونی که به سقط مکرر منجر می‌شوند می‌توان به اختلالات و ضعف تخمدان، دیابت و بیماری‌های تیروئیدی اشاره کرد. تداوم بارداری در خلال 2 ماه اول بارداری وابسته به تولید پروژسترون از تخمدان است که اگر به مقدار کافی تولید نشوند، سلول‌های جفتی رشد کافی نخواهند داشت و به سقط خود به خود منجر می‌شود. علت سقط در دیابت ممکن است اختلال در جریان خون رحمی باشد. کم‌کاری تیروئید، بیماری هورمونی دیگری است که باعث سقط مکرر می‌شود و به دلیل تأثیر روی تخمک‌گذاری و اختلال عملکرد تخمدان‌ها ایجاد می‌شود.
تشخیص و درمان سقط مکرر
در مجموع در بیشتر بیماران پس از ۲ تا ۳ بار سقط پیاپی باید ارزیابی‌های لازم صورت گیرد. برای ارزیابی سقط مکرر، علاوه بر گرفتن شرح حال و انجام معاینه بالینی، از آزمون‌های زیر استفاده می‌شود:
بررسی کروموزوم والدین
بررسی آنتی‌بادی‌های مؤثر در سقط مکرر
بررسی ترومبوفیلیا
ارزیابی حفره رحم (با تصویربرداری از رحم و لوله‌های رحم)
بررسی کروموزومی محصول حاملگی
بررسی فلوسیتومتری خون
در بررسی آناتومیک رحم با انجام عکس رنگی رحم می‌توان به اشکالاتی در ساختمان رحم پی برد که اکثرا با انجام هیستروسکوپی (آندوسکوپی رحم) قابل تشخیص و درمان است. از جمله ناراحتی‌های قابل تشخیص با این روش می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
چسبندگی‌های داخل رحمی و دیواره وسط رحم
پولیپ یا فیبروم داخل رحمی
سپتوم رحم
ناهنجاری‌های شریان رحمی
نارسایی دهانه رحم
لیومیوم‌ها
آدنومیوز
درمان در بیماران سقط مکرر با علت ایمونولوژیک شامل هپارین، آسپیرین، ویتامین D، ایمینوگلوبولین تزریقی و یا ترکیبی از این درمان‌ها می‌باشد. هپارین علاوه بر اثر آنتی‌کوآگولانت که با مهار تبدیل پروترومبین به ترومبین و افزایش آنتی‌ترومبین 3 اعمال می‌کند اثرات ایمونولوژیک داشته و مانند IL-3 عمل می‌کند و باعث افزایش تهاجم و افزایش تبدیل سیتو تروفوبلاست به سن سشیو تروفوبلاست می‌شود. باعث کاهش IF-,TNF,IL-2,complement می‌شود. ویتامین D نیز اثرات ایمونومدولاتور داشته و مثل اینترلوکین IF-,TNF,IL-2 می‌شود. تزریق ایمونوگلوبولین وریدی (IVIG) باعث کاهش اتصال سلول‌های T به گیرنده‌های FC و ماتریکس خارج سلولی همچون کلاژن، الاستین و فیبرونکتین شده و باعث تعادل TH-1/TH2 می‌شود که منجر به کاهش فعالیت سلول‌های NK می‌شود. از آن جایی‌که سلول‌های NK گیرنده کورتون دارند، پردنیزولون می تواند باعث کنترل این سلول‌ها شود. مطالعات کوچک نشان داد که استفاده از ایمینوگلوبولین تزریقی باعث کاهش سقط مکرر وکاهش پره اکلامپسی و IUGR می‌شود. اما پژوهش‌گران در مطالعات بالینی خود، تفاوت چندانی در نتیجه بارداری در درمان با ایمینوگلوبولین ندیده‌اند.
بحث‌های زیادی در مورد اثربخشی ایمینوگلوبولین تزریقی در بهبود موفقیت پس از انتقال جنین در بیمارانی که IVFهای ناموفق داشته‌اند، وجود دارد. در بررسی سیستماتیک و متاآنالیز انجام شده در سال 2006، در خصوص اثربخشی ایمینوگلوبولین تزریقی در بیماران مبتلا به شکست مکرر در IVFنشان داده استفاده از این روش درمانی به طور مشخصی با افزایش میزان حاملگی پس از انتقال جنین همراه است.
تغذیه و سقط مکرر
امروزه محققان غیر از موارد اشاره شده، روی یکی دیگر از دلایل ناشناخته سقط مکرر یعنی تغذیه تمرکز کرده‌اند. پیش از این، بررسی‌ها نشان داده بود چاقی یا لاغری مفرط تأثیری منفی بر باروری و تخمک‌گذاری دارد و حتی می‌توانند در صورت بارداری خانم سبب سقط جنین شوند. این موضوع به ویژه زمانی که اندیس توده بدنی پایین‌تر از ۵/۱۸ یا بالاتر از ۳۰ باشد بیشتر می‌شود. اما بیش از وزن آنچه اهمیت می‌یابد چربی‌های دور شکم است و از آنجا که کنترل قندخون را تحت تأثیر قرار میدهد می‌تواند سبب سقط جنین شود. جالب است بدانید داشتن وزن بالا بر تخمدان آندومتر و رحم هم تأثیر می‌گذارد و هر میزان اضافه وزن بالاتر برود کیفیت تخمک پایین‌تر آمده و رشد جنین را تحت تأثیر قرار میدهد. سقط جنین در این خانم‌ها بسیار دیده می‌شود و فرقی نمی‌کند که این خانم‌ها طبیعی باردار شده باشند یا به روش مصنوعی. به همین دلیل است که طبق قوانین جنین، خانم‌هایی که مایل به بارداری با روش مصنوعی‌اند ابتدا باید وزن خود را در صورت داشتن اضافه وزن کاهش دهند. سقط مکرر می‌تواند بر بارداری‌های بعدی هم تأثیر منفی بگذارد. به عنوان مثال، تحقیقات
نشان داده زنانی که دچار سقط مکرر می‌شوند، کمبود ویتامین B۹ یا اسیدفولیک دارند. حتی برخی از آن‌ها حاصل پلی مورفیسم ژنتیکی هستند که از جذب ویتامین B۹ جلوگیری کرده و اگر تغذیه آن‌ها حاوی مقدار کمی اسیدفولیک باشد، کمبود آن می‌تواند اثر مضری بر جنین بگذارد. همین دسته از زنان در صورتی که به طور مرتب ویتامین‌های گروه B را مصرف کنند از سقط پیشگیری خواهند کرد و در صورتی که طی دوران بارداری و قبل از آن اسیدفولیک مصرف کنند، سقط جنین ۵۷ درصد کاهش خواهد یافت. برخی بیماری‌ها نظیر بیماری سلیاک (عدم تحمل گلوتن) می‌تواند یکی از دلایل سقط جنین باشد. این بیماری گرچه شایع است اما در برخی موارد تشخیص داده نمی‌شود و در نتیجه بدون درمان باقی می‌ماند. از جمله نشانه‌های ابتلا به این بیماری، اسهال شدید و لاغری است. این ناراحتی می‌تواند بر تخمک‌گذاری نیز تأثیر گذاشته و عامل ناباروری یا سقط جنین باشد. خانم‌هایی که مبتلا به این ناراحتی هستند با دریافت رژیم بدون گلوتن می‌توانند از بروز سقط پیشگیری کنند. از جمله مواد غذایی دیگری که گاهی احتمال سقط را افزایش میدهد، مصرف قهوه است. جالب است بدانید احتمال سقط در صورتی که میزان مصرف کافئین
در روز از ۲۵۰ میلی‌گرم یا دو فنجان قهوه بالاتر برود به شدت افزایش می‌یابد. نکته دیگر اینکه باید متوجه مصرف کافئین پنهان هم بود. این کافئین در چای، برخی سوداها و شکلات وجود دارد. لازم به ذکر نیست که بگوییم مصرف نوشیدنی‌های الکلی تا چه حد مضر است زیرا این موضوعی است که به اثبات رسیده و تاکنون در مورد آن بسیار بحث شده است.
برای ارسال نظر کلیک کنید
▼