تنبلی تخمدان چه عوارضی دارد؟

سندروم تخمدان پلی کیستیک (PCOS) یک بیماری هورمونی است که می‌ تواند باعث نامنظم شدن دوره ‌های عادت ماهیانه یا عدم رخ دادن چرخه عادت ماهیانه شده و بر پوست، هورمون‌ها، باروری و سلامت روانی و عاطفی شما تاثیر بگذارد. به طور کلی زنان در سنین باروری هر ماه یک تخمک از تخمدان‌های خود آزاد می‌کنند. این فرایند مستلزم یک واکنش دقیق و منظم از یک سیستم پیچیده هورمونی است. در زنان مبتلا به تنبلی تخمدان در طی این فرایند، هورمون تستسترون و انسولین بیش از حد تولید می‌شود. این امر باعث متوقف شدن آزاد سازی تخمک از تخمدان‌ها می‌شود؛ اما مانع تولید آنها نمی‌شود. بنابراین تولید تخمک در تخمدان‌های شما همچنان ادامه پیدا می‌کند. به همین دلیل وضعیتی به نام تخمدان پلی کیستیک (وجود تعداد زیادی کیست در تخمدان شما) ایجاد می‌شود.
هدف از درمان این وضعیت، مدیریت و کاهش علائم یائسگی و پیامدهای ناشی از سندروم تخمدان پلی کیستیک یا تنبلی تخمدان است. از لحاظ علمی ثابت نشده است که صرفاً مصرف دارو به تنهایی، بهتر از تغییرات سبک زندگی سالم (ورزش کردن و کاهش وزن) باشد.

چه کسانی مبتلا به سندروم تخمدان پلی کیستیک می ‌شوند؟
تنبلی تخمدان می‌ تواند در سن بلوغ یا حتی در اوایل دهه بیست سالگی به وجود بیاید. این وضعیت شایع‌ترین بیماری هورمونی است که زنان را در سن باروری تحت تاثیر قرار می‌دهد. از هر ۱۰۰ زنی که در سنین باروری قرار دارند، حدود ۸ تا ۱۳ مورد به این مشکل مبتلا می‌شوند. بسیاری از زنان مبتلا به تخمدان پلی کیستیک تا زمانی که دچار مشکل در باروری نشده‌اند، متوجه نمی‌شوند که دچار تنبلی تخمدان شده‌اند.

علت تنبلی تخمدان
علت سندروم تخمدان پلی کیستیک هنوز مشخص نشده است اما ممکن است تا حدی ارثی باشد. اگر یکی از بستگان شما (مادر، عمه، خاله یا خواهرها) مبتلا به سندروم تخمدان پلی کیستیک باشند، ممکن است خطر ابتلا به آن در شما افزایش پیدا کند.
علائم تنبلی تخمدان مربوط به افزایش سطوح هورمون‌ها -عمدتاً هورمون‌های تستوسترون و انسولین- می‌باشند.
تستوسترون هورمونی است که در همه زنان توسط تخمدان‌ها تولید می‌شود. سطح هورمون تستوسترون در زنان مبتلا به سندروم تخمدان پلی کیستیک به طور قابل توجهی بالاتر از حد طبیعی است و این وضعیت با بسیاری از علائم تنبلی تخمدان همراه است.
انسولین هورمونی است که سطح گلوکز (نوعی قند) در خون شما را تنظیم و کنترل می‌کند. اگر دچار سندروم تخمدان پلی کیستیک هستید ممکن است بدن شما به انسولین پاسخ ندهد (این وضعیت، مقاومت به انسولین نامیده می‌شود) بنابراین سطح گلوکز خون شما بالاتر می‌رود و بدن برای جلوگیری از بالا رفتن سطح گلوکز، انسولین بیشتری تولید می‌کند. مقادیر بالای انسولین می‌تواند منجر به افزایش وزن، دوره‌های عادت ماهیانه نامنظم، مشکلات باروری و بالا رفتن سطح هورمون تستسترون شود.

علائم تنبلی تخمدان چیست؟
علائم سندروم تخمدان پلی کیستیک در زنان مختلف متفاوت است. برخی از زنان علائم بسیار کم یا خفیفی دارند؛ در حالی که برخی دیگر دامنه گسترده‌ای از علائم را با شدت زیاد تجربه می‌کنند.
زنان مبتلا به سندروم تخمدان پلی کیستیک ممکن است علائم زیر را تجربه کنند:
چرخه عادت ماهیانه نامنظم - ممکن است به دلیل کاهش تخمک گذاری یا عدم تخمک گذاری (آزادسازی یک تخمک) عادت ماهیانه کمتر اتفاق بیفتد یا بسیار سریع و با فاصله زمانی کم رخ بدهد.
آمنوره (عدم رخ دادن عادت ماهیانه)- برخی از زنان مبتلا به تنبلی تخمدان در برخی موارد، سال‌ها دچار عادت ماهیانه نمی‌شوند.
رشد بیش از حد موهای صورت یا بدن ( یا هر دو)
آکنه
ریزش موی سر
کاهش باروری ( مشکل در باردار شدن)- این مشکل مربوط به تخمک گذاری کم، تخمک گذاری مداوم یا عدم تخمک گذاری است.
تغییرات خلقی- از جمله افسردگی و اضطراب
چاقی و اضافه وزن
آپنه خواب
لازم نیست تمام این علائم را داشته باشید تا مشخص شود که دچار سندروم تخمدان پلی کیستیک هستید.

عوارض سندروم تخمدان پلی کیستیک چیست؟
تنبلی تخمدان می‌تواند احتمال ابتلای شما به مشکلات پزشکی در ادامه زندگی را افزایش دهد. بنابراین شما به معاینات منظم پزشکی احتیاج دارید. حتی اگر برخی از علائم سندروم تخمدان پلی کیستیک پس از یائسگی کمتر شوند، احتمال اینکه در این سن بسیاری از مشکلات دراز مدت مربوط به تنبلی تخمدان ظاهر شوند بسیار زیاد است.
دیابت نوع دو ( و مقاومت به انسولین)
مشکلی که بیشتر زنان مبتلا به سندروم تخمدان پلی کیستیک در پردازش انسولین دارند، می‌تواند با افزایش سن بدتر شود. حدود ۵۰ درصد از زنان مبتلا به تنبلی تخمدان در دوره یائسگی خود به دیابت نوع ۲ مبتلا می‌شوند. به همین دلیل پیروی از یک رژیم غذایی سالم و داشتن برنامه ورزشی منظم مدت‌ها قبل از سن یائسگی بسیار مهم است.
فشار خون بالا
زنان مبتلا به سندروم تخمدان پلی کیستیک اغلب فشار خون بالایی دارند که می‌تواند منجر به مشکلات قلبی شود و باید تحت درمان قرار بگیرد. درباره اینکه بررسی خطرات قلبی عروقی و چکاپ فشار خون منظم خود را در چه سنی آغاز کنید، از پزشک خود سوال بپرسید.
چرت زدن در طول روز
سندروم تخمدان پلی کیستیک می‌تواند منجر به خستگی و خواب آلودگی در طول روز شود و با خروپف در طول خواب همراه است.
هایپرپلازی اندومتریال
هایپرپلازی آندومتریال زمانی اتفاق می‌افتد که آندومتر (پوشش دیواره رحم) بیش از حد ضخیم شود. از آنجا که تنبلی تخمدان به معنای تخمک گذاری کمتر است؛ پریودهای شما بسیار کمتر خواهند شد که این امر منجر به ضخیم‌تر شدن لایه پوشش داخلی رحم شما می‌شود. ضخیم شدن پوشش دیواره رحم می‌تواند خطر ابتلا به رشد سلول‌های غیر طبیعی که مستعد تبدیل شدن به سلول‌های سرطانی هستند را افزایش دهد. اگرچه این امر به طور خاص ثابت نشده است.
افسردگی و مشکلات روحی
زنان مبتلا به سندروم تخمدان پلی کیستیک بیشتر از سایر زنان در معرض خطر مشکلات سلامت روانی مانند اعتماد به نفس کم، عزت نفس پایین، اضطراب و افسردگی قرار دارند. ممکن است علت آن ترکیبی از تاثیرات هورمونی و علائم سندروم تخمدان پلی کیستیک باشد.

تشخیص
آزمایش راحتی برای سندروم تخمدان پلی کیستیک وجود ندارد. بنابراین پزشک شما به بررسی علائم، سابقه پزشکی و معاینه جسمانی شما برای تشخیص آن احتیاج دارد.
اگر پزشک مشکوک باشد که شما مبتلا به تنبلی تخمدان هستید، شما را برای انجام آزمایش‌هایی جهت تایید فرضیه خود و رد کردن احتمال وجود سایر مشکلات پزشکی ارجاع می‌دهد. این آزمایش‌ها ممکن است شامل آزمایش‌های خون برای بررسی سطوح تستوسترون و سایر هورمون‌ها، پرولاکتین، هورمون تحریک تیروئید (TSH) و کلسترول، آزمایش‌های عملکرد کبد و سایر آزمایش‌های لازم باشد.
برای تشخیص سندروم تخمدان پلی کیستیک به دو مورد از ۳ سه مورد زیر احتیاج است:
عدم رخ دادن عادت ماهیانه یا صرفاً داشتن عادت ماهیانه نامنظم
موی صورت و بدن بیش از حد، آکنه یا سطوح بالای تستوسترون
سونوگرافی سندروم تخمدان پلی کیستیک (تنها در صورتی که هشت سال یا بیشتر عادت ماهیانه داشته‌اید) اگر جوانتر از این باشید، پزشک از شما درخواست سونوگرافی نخواهد کرد.
اگر دو معیار اول را داشته باشید احتیاجی به اسکن سونوگرافی نخواهد بود.

درمان تنبلی تخمدان
نکته اصلی در درمان سندروم تخمدان پلی کیستیک، یادگیری کارهایی است که می‌توانید برای کمک به خود انجام دهید. پزشک و تیم درمانی سندروم تخمدان پلی کیستیک، منبع خوبی از اطلاعات هستند.
رژیم غذایی
تغییرات سبک زندگی- به عنوان مثال داشتن یک رژیم غذایی سالم و متعادل و وارد کردن فعالیت جسمانی منظم به برنامه روزانه خود می‌تواند از بسیاری جهات تاثیر مثبتی بر سلامتی شما داشته باشد. داشتن سبک زندگی سالم در زنانی که مبتلا به سندروم تخمدان پلی کیستیک هستند می‌تواند باعث بهبود علائم شود. خصوصاً اگر دارای اضافه وزن هستید، داشتن یک سبک زندگی سالم در کاهش وزن به شما کمک می‌کند.
همچنین بسیاری از زنان مبتلا به سندروم تخمدان پلی کیستیک دچار مقاومت به انسولین هستند به این معنا که بدن آنها به شکل موثر از هورمون انسولین استفاده نمی‌کند. هورمون انسولین که توسط لوزالمعده تولید می‌شود، بدن را قادر به پردازش گلوکز یا قند حاصل از مواد غذایی برای تولید انرژی می‌کند. این هورمون همچنین به کنترل قند خون کمک می‌کند. ممکن است پزشک برای کاهش قند خون، رژیم غذایی کم شکر و دارای کربوهیدرات‌های ساده را توصیه کند.
یک رژیم غذایی ایده آل شامل غذاهای متنوع از گروه‌های مختلف غذایی- کربوهیدرات‌های سالم مانند سبزیجات و میوه‌ها، گوشت‌های بدون چربی مانند مرغ و ماهی و غلات حاوی فیبر بالا می‌باشد. پزشکان توصیه می‌کنند در رژیم غذایی خود روی غذاهایی تمرکز کنید که قند و چربی کمتر و شاخص گلیسمیک پایین‌تری دارند. شاخص گلیسمیک پایین باعث می‌شود بدن انسولین را به آرامی و به شکل پیوسته آزاد کند و باعث می‌شود بدن به جای ذخیره انرژی به صورت چربی، از انرژی مواد غذایی استفاده کند. همچنین غذاهای حاوی فیبر بالا به کنترل میزان قند خون کمک می‌کنند.
از آنجا که کربوهیدرات‌ها به قند تجزیه می‌شوند، محدود کردن مصرف آنها برای شما مفید خواهد بود. سعی کنید از مصرف کربوهیدرات‌های تصفیه شده که در مواد غذایی فرآوری شده به ویژه آرد سفید، برنج، سیب‌زمینی و شکر وجود دارند، خودداری کنید. همچنین از مصرف نوشیدنی‌های شیرین مانند نوشابه و آب میوه صنعتی اجتناب کنید.
ورزش کردن
۳ ساعت ورزش کردن در هفته برای بهبود حساسیت بدن نسبت به انسولین در زنان مبتلا به سندروم تخمدان پلی کیستیک کافی است؛ به خصوص اگر تاکنون سبک زندگی غیرفعال داشته‌اید. ورزش می‌تواند در کاهش وزن بیشتر به شما کمک کند اما مهمتر از همه می‌تواند. باعث از بین رفتن چربی‌های اطراف شکم شود که به طور مستقیم در مقاومت بدن نسبت به انسولین تاثیر دارند و باعث علائم سندروم تخمدان پلی کیستیک می‌شوند. حتی اگر هیچ وزنی از دست ندهید، باز هم ورزش کردن مزایای بسیاری برای شما خواهد داشت.
کاهش وزن
حتی لازم نیست برای تجربه مزایای کاهش وزن، وزن زیادی کم کنید. مطالعات نشان داده‌اند در صورت داشتن اضافه وزن، کاهش تنها ۵ تا ۱۰ درصد از وزن بدن می‌تواند مزایای زیر را برای شما به ارمغان بیاورد:
بازیابی تولید طبیعی هورمون- این امر می‌تواند به تنظیم دوره‌های عادت ماهیانه و بهبود باروری کمک کند.
بهبود روحیه
کاهش علائمی مانند:
رشد موهای صورت و بدن
ریزش موی سر
آکنه
کاهش وزن همچنین می‌تواند خطر ابتلا به دیابت نوع ۲ و بیماری‌های قلبی عروقی را کاهش دهد. کاهش وزن همچنین می‌تواند به کاهش سطح قند خون شما، بهبود نحوه پردازش انسولین توسط بدن، رساندن هورمون‌ها به سطح طبیعی خود و افزایش احتمال باروری کمک کند.
داروها
چندین دارو وجود دارند که برای مدیریت علائم مختلف سندروم تخمدان پلی کیستیک ازجمله آکنه، رشد بیش از حد مو، مشکلات مربوط به چرخه‌های عادت ماهیانه و مشکلات باروری از آنها استفاده می‌شود. ممکن است برخی داروها به بهبود بیشتر از یک عارضه کمک کنند. تنبلی تخمدان، افراد مختلف را به شکل متفاوتی تحت تاثیر قرار می‌دهد و پزشک شما سعی می‌کند بهترین دارو را برای برطرف کردن نیازهای خاص شما را انتخاب کند.
داروهای مناسب برای درمان سندروم تخمدان پلی کیستیک شامل موارد زیر می‌باشند:
قرص ضد بارداری خوراکی- این قرص‌ها اغلب برای پیشگیری از بارداری تجویز می‌شوند اما برای تنظیم چرخه عادت ماهیانه، کاهش رشد موهای زائد اضافه، ایجاد آکنه و جلوگیری از ضخیم شدن بیش از حد پوشش دیواره رحم نیز به کار می‌روند.
داروهایی برای مسدود کردن هورمون‌هایی مانند تستوسترون ( به عنوان مثال اسپیرونولاکتون)- این داروها ممکن است برای کاهش رشد موهای زائد یا ریزش موی سر نیز استفاده شوند.
داروهای ایجاد کننده حساسیت به انسولین- این داروها اغلب به افرادی که دچار مقاومت نسبت به انسولین هستند کمک می‌کنند و ممکن است برای تنظیم چرخه قاعدگی، بهبود تخمک گذاری و باروری و همچنین جلوگیری از پیشرفت دیابت مفید باشند. این داروها ممکن است برای کاهش وزن نیز موثر باشند.
داروهای ناباروری- اگر مشکل ناباروری وجود داشته باشد ممکن است کلومیفن سیترات ( که با نام تجاری کلومید به فروش می‌رسد) یا مهارکننده‌های آروماتاز، به صورت خوراکی تجویز شوند تا باعث چرخه آزاد سازی تخمک ( تخمک گذاری) شوند.
پزشک عمومی و متخصص شما می‌تواند درباره درمان‌های احتمالی با شما صحبت کرده و درباره بهترین روش درمانی مناسب برای شما تصمیم بگیرد. گاهی اوقات بهتر است رشد بیش از حد موهای زائد، هم به صورت درمان دارویی و هم با استفاده از الکترولیز یا لیزر درمانی تحت درمان قرار بگیرد. پزشک شما می‌تواند درباره اینکه کدام یک درمان مناسب‌تری هستند به شما مشاوره بدهد.