تورتیکولی در کودکان از علت تا تشخیص و درمان کجی گردن

تورتیکولی در کودکان، وضعیتی است که با پیچش یا کج شدن سر به یک طرف مشخص می‌شود. در حالی که این عارضه می‌تواند منبع نگرانی برای والدین باشد، درک علل، روش‌های تشخیص و راه‌های درمان آن برای مداخله مناسب و رفع هرگونه مشکل و نگرانی در آینده بسیار مهم است. در این مقاله کجی گردن در کودکان ر از ابعاد مختلف بررسی خواهیم کرد.

بیشتر بخوانید: تورتیکولی چیست؟

تورتیکولی در کودکان چیست؟

تورتیکولی در میان نوزادان نسبتاً شایع است. دختران و پسران به یک اندازه دچار کجی گردن می شوند. ممکن است هنگام تولد یا سه ماه بعد این وضعیت اتفاق بیفتد. تورتیکولی یا تورتیکولیس (Torticollis) یا کج گردنی به معنای پیچ خوردن گردن است. شاید خود شما بعد از یک شب خواب ناراحت وقتی صبح از خواب بیدار می شوید دچار آن شوید. در نوزادان تورتیکولی بخاطر قرار گرفتن نامناسب جنین در رحم یا بخاطر زایمان دشوار اتفاق می افتد. به این حالت کج گردنی نوزادی یا تورتیکولی عضلانی مادرزادی گفته می شود.
شاید دیدن نوزادی با سری انحراف یافته که در چرخاندن گردن مشکل دارد، خیلی ناراحت کننده باشد، ولی بیشتر نوزادان اصلاً دردی از این بیماری حس نمی کنند. و خوشبختانه این مشکل معمولاً با تغییر وضعیت یا نرمش های کششی در منزل کم کم رفع می شود.

تورتیکولی نوزادی

هیچکس نمی داند چرا نوزادان دچار تورتیکولی می شوند. بیشتر پزشکان بر این باورند که این کجی گردن ممکن است به کرامپ جنین داخل رحم یا قرارگیری آنورمال آن (مانند حالتی که باسن بچه به سمت کانال تولد قرار می گیرد) ربط داشته باشد. استفاده از انبرک یا دستگاه های وکیوم برای به دنیا آوردن نوزاد نیز به ایجاد تورتیکولی ربط دارد.
این فاکتورها بر عضله جناغی-چنبری-پستانی (یعنی همان عضله طناب مانندی که در دو طرف گردن از پشت گوش ها تا استخوان ترقوه کشیده شده است) فشار وارد می کنند. فشار اضافه بر یک طرف این عضله موجب تنگ شدن آن شده و کج کردن گردن را برای نوزاد سخت می کند. بعضی از نوزادانی که تورتیکولی دارند، به دیسپلازی رشدی کپل نیز مبتلا می شوند، این حالت موجب قرارگیری آنورمال در رحم یا زایمان دشوار می شود.

پیشنهاد ویژه نی نی بان:  قهوه با مغز چه میکند؟ فِرِش و شاداب

علائم و نشانه ها

بعضی از نوزادانی که تورتیکولی دارند دچار صاف شدن سر (پلاژیوسفالی موضعی) در یک سمت یا هر دو سمت سر می شوند، زیرا بیشتر اوقات سرشان فقط روی یک سمت قرار دارد. یا ممکن است که برجستگی یا برآمدگی کوچکی در قسمت گردن داشته باشند که به گره در عضله کشیده شده شباهت دارد. هر دوی اینها با بهبود تورتیکولی از بین می روند.

نوزادانی که تورتیکولی دارند درست مانند نوزادان دیگر رفتار می کنند بجز وقتی که نوبت به فعالیت های چرخشی می رسد. نوزادی که تورتیکولی دارد ممکن است:

• سرش را به یک جهت بچرخاند (تشخیص آن در بسیاری از نوزادان دشوار است)
• ترجیح می دهد از یک سمت به شما نگاه کند و شما را با چشم هایش دنبال نمی کند.
• سخت تلاش می کند که به سمت شما برگردد و وقتی نمی تواند این کار را بکند عصبانی می شود.
• اگر به او شیر می دهد، معمولاً از یک طرف نمی تواند خوب شیر بخورد (یا فقط یکی از سینه ها را ترجیح می دهد)

علل ابتلا به تورتیکولی در کودکان

کجی گردن در کودکان می‌تواند به دلایل مختلفی بروز پیدا کند. برخی از این عوامل تأثیرگذار محیطی بوده و برخی دیگر به دلیل مشکلات زمینه‌ای و ژنتیکی ایجاد می‌شوند.

تورتیکولی عضلانی مادرزادی (CMT)

یکی از علل اصلی تورتیکولی در کودکان، تورتیکولی عضلانی مادرزادی (CMT) است. این وضعیت معمولاً به دلیل کوتاه شدن یا سفت شدن عضله استرنوکلیدوماستوئید، عضله‌ای که در گردن قرار دارد، ایجاد می‌شود. این مشکل می‌تواند در طول رشد جنین یا در نتیجه قرار گرفتن در رحم رخ دهد.

تورتیکولی موضعی

تورتیکولی موضعی اغلب با وضعیت قرار گرفتن کودک در هنگام خواب یا در رحم همراه است. فضای محدود یا موقعیت ثابت به روشی خاص می‌تواند منجر به رشد نامتقارن عضلات گردن و در نتیجه تورتیکولی شود.

آسیب یا ضربه

در برخی موارد، تورتیکولی می‌تواند نتیجه صدمات یا تروما در هنگام زایمان باشد. زایمان اجباری یا دشوار ممکن است به کشیدگی یا آسیب عضله گردن کمک کند و منجر به ایجاد کجی گردن در کودکان شود.

ناهنجاری در ستون فقرات یا گردن

مسائل ساختاری، مانند ناهنجاری‌های ستون فقرات یا گردن نیز می‌تواند به تورتیکولی کمک کند. این ناهنجاری‌ها ممکن است روی تراز ستون فقرات تأثیر بگذارد و منجر به عدم تعادل در عملکرد عضلات گردن شود.

مشکلات چشم یا بینایی

گاهی اوقات تورتیکولی می‌تواند پاسخی به مشکلات چشمی یا بینایی باشد. کودکان ممکن است سر خود را کج کنند تا با بی نظمی‌های بینایی سازگار شوند و سعی کنند واضح‌تر ببینند. پرداختن به مشکلات زمینه‌ای بینایی گاهی اوقات می‌تواند تورتیکولی را بهبود بخشد.

علل عصبی

در حالی که این علت کمتر شایع است، عوامل عصبی می‌توانند به ایجاد تورتیکولی در کودکان کمک کنند. شرایطی که بر سیستم عصبی تأثیر می‌گذارد مانند تومورها یا ناهنجاری‌ها، ممکن است کنترل عضلات را مختل کرده و منجر به ایجاد تورتیکولی شود.

استعداد ژنتیکی

برخی از کودکان ممکن است استعداد ژنتیکی به تورتیکولی داشته باشند. اگر سابقه خانوادگی این بیماری وجود داشت باشد، برای والدین و پزشکان مهم است که مراقب علائم اولیه باشند.

مطالب پیشنهادی: علت کجی گردن نوزاد، جدی بگیرید

روش های تشخیص

اگر فکر می کنید که فرزندتان دچار تورتیکولی است، از پزشک خود بخواهید که او را کاملاً معاینه فیزیکی کند و ببیند که نوزادتان چقدر می تواند سرش را بچرخاند. اگر تشخیص پزشک این بود که او تورتیکولی دارد، به شما نرمش های کششی گردن یاد می دهد تا در منزل با نوزادتان تمرین کنید. این تمرین ها به شل کردن عضله جناغی-چنبری-پستانی (SCM) و تقویت عضله ضعیف تر سمت مخالف کمک می کنند. بدین ترتیب کم کم نوزاد شما می تواند گردنش را صاف کند.

پیشنهاد ویژه نی نی بان:  فواید یائسگی، پیش به سوی زندگی بهتر

راه های درمان کجی گردن در کودکان

خوشبختانه راه‌های مختلفی برای درمان تورتیکولی در کودکان وجود دارد که می‌تواند نگرانی والدین در این زمینه را کاهش دهد. تجویز روش‌های درمان بر اساس شدت و علل ایجاد این عارضه می‌تواند متفاوت باشد. در ادامه برخی از رویکردهای رایج در این زمینه را بررسی خواهیم کرد.

فیزیوتراپی

فیزیوتراپی اغلب اولین و مؤثرترین درمان غیرتهاجمی کجی گردن در کودکان است. درمانگران با والدین کار می‌کنند تا تمرینات کششی و ماساژهای ملایم را برای کمک به بهبود انعطاف پذیری و قدرت عضلات نشان دهند. ثبات در این تمرینات برای دستیابی به نتایج مثبت بسیار مهم است.

تمرینات کششی در خانه

علاوه بر جلسات فیزیوتراپی حرفه‌ای، اغلب به والدین توصیه می‌شود که تمرینات کششی را در خانه با کودک خود انجام دهند. این تمرینات متناسب با شرایط خاص کودک طراحی شده‌اند و به منظور بهبود تدریجی دامنه حرکتی و اصلاح عدم تعادل عضلانی هستند.

تغییر موقعیت سر هنگام خواب

برای نوزادان مبتلا به تورتیکولی مربوط به وضعیت قرار گرفتن سر، تشویق به تغییر موقعیت‌های مختلف سر در طول خواب و زمان بازی می‌تواند مفید باشد. تکنیک‌های تغییر موقعیت، مانند تغییر سمت تخت یا جهت میز، می‌تواند به جلوگیری از عدم تقارن بیشتر عضلات کمک کند.

دستگاه های ارتوتیک یا ارتز

در برخی موارد، پزشکان ممکن است دستگاه‌های ارتز مانند یقه یا بریس‌های سر را برای حمایت از گردن کودک و تشویق به تراز شدن مناسب آن توصیه کنند. این دستگاه‌ها معمولاً تحت هدایت و نظارت حرفه‌ای استفاده می‌شوند.

تزریق بوتاکس

تزریق بوتاکس ممکن است برای درمان تورتیکولی در کودکان که به درمان‌های دیگر پاسخ نداده‌اند، در نظر گرفته شود. بوتاکس می‌تواند به طور موقت ماهیچه‌های بیش فعال را شل کند و فیزیوتراپی و کشش مؤثرتر را ممکن کند.

مداخله جراحی

در موارد نادری که درمان‌های غیر تهاجمی بری بهبود وضعیت کجی گردن در کودکان کافی نیست، مداخله جراحی ممکن است در نظر گرفته شود. گزینه‌های جراحی ممکن است شامل روش‌های رهاسازی عضلات سفت شده یا افزایش طول آن‌ها باشد. تصمیمات جراحی بر اساس شدت و شرایط کلی کودک مبتلا گرفته می‌شود و خطرات و فواید آن باید به دقت ارزیابی شود.

آموزش و پشتیبانی والدین

آموزش والدین درباره عارضه تورتیکولی و مشارکت آنها در روند درمان برای موفقیت بسیار مهم است. ارائه حمایت و راهنمایی درباره تمرینات و مراقبت‌های مورد نیاز، والدین را قادر می‌سازد تا فعالانه در برنامه درمانی فرزندشان شرکت کنند.

مطالب پیشنهادی: بیماری تورتیکولی در نوزادان، چیست و چه علائمی دارد؟

سؤالات متداول

در چه سنی تورتیکولی در کودکان تشخیص داده می‌شود؟

تورتیکولی اغلب در نوزادان شناسایی می‌شود و علائم قابل توجهی را در چند ماه اول زندگی به همراه خواهد داشت. تشخیص زودهنگام و مداخله، برای نتایج موفقیت آمیز درمان بسیار مهم است.

آیا کجی گردن در کودکان خود به خود برطرف می شود؟

در برخی موارد خفیف، تورتیکولی ممکن است با گذشت زمان بهبود یابد به خصوص اگر به موقع مورد توجه قرار گیرد. با این حال، ارزیابی و مداخله حرفه‌ای برای جلوگیری از عوارض احتمالی و اطمینان از درمان مناسب توصیه می‌شود.

آیا تورتیکولی درمان نشده عواقب طولانی مدتی دارد؟

تورتیکولی درمان نشده می‌تواند منجر به عدم تعادل عضلانی مداوم، عدم تقارن صورت و تأخیر در رشد بالقوه کودک شود. مداخله زودهنگام برای به حداقل رساندن خطر عواقب طولانی مدت بسیار مهم است.

آیا تورتیکولی پس از درمان موفقیت آمیز در کودکان بزرگتر دوباره عود می کند؟

اگرچه این اتفاق نادر است، اما مواردی وجود دارد که تورتیکولی ممکن است دوباره ظاهر شود. پیگیری‌های منظم با پزشک و نظارت مستمر می‌تواند به شناسایی و رسیدگی سریع به هرگونه علائم عودکننده کمک کند.

بیشتر بخوانید: چرخش گردن نوزاد، باید به هردو سمت باشه؟

کلام آخر

درک علل و راه‌های درمان تورتیکولی در کودکان برای شناسایی و مداخله به موقع ضروری است. تشخیص زودهنگام می‌تواند منجر به درمان‌های مؤثری شود که ممکن است شامل فیزیوتراپی، تمرینات کششی یا در برخی موارد مداخله جراحی باشد. والدین باید در صورت مشاهده علائم تورتیکولی در فرزندان خود با متخصصان مشورت کرده تا از مراقبت و حمایت مناسب برای رشد مطلوب کودک خود اطمینان حاصل کنند. معاینات منظم کودکان نقش مهمی در نظارت بر رشد کودک و رسیدگی سریع به هرگونه نگرانی از جمله کجی گردن در آن‌ها ایفا می‌کند.