تغذیه نوزاد شش ماهه، نیاز قبل از آن

بیشتر مادران به اندازه کافی برای کودک خود شیر دارند و نوزاد تا ۶ ماهگی به هیچ غذا و مایع کمکی نیاز ندارد بنابراین شیر مادر برای آنان کفایت می کند.

دکتر محمدرضا فرسار در گفت وگو با خبرنگار بهداشت و درمان ایسنا افزود: مادر باید در پایان ماه ششم، شروع به دادن غذای تکمیلی به نوزاد خود کند و شیردهی را همچنان ادامه دهد این در حالیست که در گذشته تصور می شد که کودک در صورت خوردن شیرمادر بیش از دو سال، کم هوش می شود اما واقعیات علمی کاملا خلاف این باور است چرا که هرچه کودک به مدت طولانی تری از شیر مادر تغذیه کند بهره هوشی او بالاتر می رود.

معاون امور بهداشتی دانشگاه شهید بهشتی درباره وضعیت کنونی شیردهی مادر به کودک اظهار کرد: درمناطق محروم کشورمان خوشبختانه مشکلی نداریم و مادر، بچه را با شیر خود تغذیه می کند. مشکل در شهرها بویژه کلان شهرهاست.

از سوی دیگر تاجران شیرخشک به منظور افزایش مصرف شیرخشک، تبلیغ می کنند. این تبلیغات متاسفانه فراگیر شده و کاهش اعتماد به نفس مادرها را نسبت به شیردهی در پی داشته به گونه ای که باور«شیرم برای کودکم کافی نیست» در ذهن آنان نهادینه شده است.

فرسار افزود: شیرمادر بر اساس تبلیغات کارخانه های شیرخشک سازی نیاز به غذای کمکی دارد در حالی که ثابت شده است که در صورت عملکرد صحیح مادران، تقریباً همه آنان می توانند کودکانشان را با شیرخود بزرگ کنند بدون آن که شیرشان کم شود.

معاون امور بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی در پاسخ به این پرسش که چه اقداماتی از سوی مادر یا پزشک برای افزایش کیفیت شیردهی به نوزاد باید صورت گیرد، گفت: مادر باید پیش از بارداری برای شیردهی آماده شود.

به عنوان نمونه اگر نوک سینه او فرو رفته است، اقدام به اصلاح آن پیش از بارداری کند البته این کار در دوران بارداری نباید انجام شود چون موجب سقط جنین می شود.

فرسار تاکید کرد: به هنگام بارداری باید مادر را با انجام اقداماتی چون تبیین فواید شیردهی از نظر روحی برای شیردهی آماده کرد. از سوی دیگر، نوزاد بلافاصله پس از تولد باید در تماس پوست به پوست و چشم به چشم با مادر قرار گیرد.

ازهر نوع عمل غیرضروری که باعث کاهش هوشیاری مادر و بچه می شود نیز باید خودداری کرد تا تماس مادر و فرزند به درستی صورت گیرد چرا که این تماس در موفقیت شیردهی بسیار مهم است.

وی اضافه کرد: نخستین تغذیه شیرخوار در یک ساعت اول تولد باید با شیرمادرشروع شود. بر اساس نتایج پژوهش های انجام شده هرچه شروع تغذیه با شیرمادر به لحظه تولد نزدیکتر باشد، تداوم شیردهی راحت تر و عملی تر است. از سوی دیگر در ۶ ماه اول شیردهی، نوزاد باید فقط با شیرمادر تغذیه شود و هیچ غذای کمکی نیاز نیست.

معاون امور بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی ادامه داد: استفاده از غذای کمکی یا خوراندن هر ماده دیگر به کودک در ۶ ماه اول تولد باعث کاهش شیر مادر می شود بنابراین به جز شیر مادر و قطره ویتامین A و D که از روز ۱۵ تولد به کودک خورانده می شود و در صورت لزوم دادن دارو، هیچ خوردنی دیگری نباید تا ۶ ماهگی کامل کودک به او داده شود.

فرسار تاکید کرد: شیردهی باید در هر لحظه از اوقات شب و روز به دلخواه کودک انجام شود و زمان بندی خاصی نیاز نیست، بویژه مکیدن های شبانه در شیرسازی نقش مهمی دارند.

وی درباره شیردهی مادران کارمند اظهار کرد: متناسب با شرایط کاری مادر، محل کار و فردی که از نوزاد نگهداری می کند، شیردهی مادر روش خاص خود را دارد.

به عنوان نمونه مادر کودکانی که به مهد کودک برده می شوند، باید از مرخصی شیردهی برای این کار استفاده کنند. اگر محل کار مادر به منزل نزدیک است، او می تواند در خانه به کودک خود شیر بدهد.

فرسار در ادامه گفت: در صورت دور بودن محل کار از منزل، مادر باید شیرخود را بدوشد و نگهداری کند تا به نوزاد داده شود البته شیر دوشیده شده را نباید با شیشه و پستانک به کودک داد چرا که صرفنظر از احتمال آلودگی این وسایل، شیشه و پستانک ممکن است باعث ایجاد اختلالاتی در تداوم شیردهی شود.

این در حالیست که به گمان برخی افراد، پستانک نیاز وغریزه کودک را برای مکیدن ارضا می کند اما نیاز شیرخوار به نوعی از مکیدن است که با سینه مادر تحقق می یابد.

وی افزود: علم پزشکی نیز ثابت کرده است که دادن پستانک به نوزاد اشتباهی بزرگ است و به ضرر مادر وکودک و به سود تجار شیرخشک است چرا که پس از تجارت اسلحه، مواد مخدر، لوازم آرایشی، مایکروسافت، شیر و غذای کودک در مقام بعدی قرار دارد.

فرسار درباره میزان ارتباط مکیده شدن پستان مادر ومیزان شیر او گفت: هرچه قدر مکیدن کمتر باشد شیردهی کاهش می یابد. مکیدن شیشه وپستانک نیز موجب کاهش دو برابری شیرمادر می شود.

معاون امور بهداشتی دانشگاه شهید بهشتی در زمینه شایع ترین مشکل کودکان اظهار کرد: سوء تغذیه بیشترین مشکل در کودکان است. در جهان دو الگوی سوء تغذیه وجود دارد؛ در کشورهای جهان سوم الگوی سوء تغذیه کم وزنی و کم رشدی و در کشورهای توسعه یافته الگوی سوءتغذیه پروزنی و چاقی است.

وی در ادامه گفت: در ایران هردو الگو دیده می شود بنابراین لازم است که همه مردم به تغذیه سالم توجه کنند. همچنین تبدیل شدن مساله پایش رشد و رسم منحنی رشد به یک فرهنگ در جامعه ما بسیار مهم است. به عنوان نمونه در حال حاضر واکسیناسیون دربین مردم به یک فرهنگ تبدیل شده است.

فرسار ادامه داد: پایش رشد و منحنی رشد بچه به تشخیص میزان کافی بودن تغذیه کودک کمک می کند اما متاسفانه در ایران مادران از طرف اطرافیان در زمینه چگونگی تغذیه کودک خود تحت فشار قرار می گیرند و در این شرایط برخی اقدامات نادرست را انجام می دهند.

وی درباره کارکرد منحنی رشد اظهار کرد: منحنی رشد به پزشک کمک می کند تا انحرافات از رشد طبیعی را بررسی کند، به موقع تشخیص دهد و علت آن را مشخص کند تا درصورت وجود مشکل یا بیماری به موقع برای درمان آن وارد عمل شود.

در این مرحله مشکل با حداقل مداخله قابل حل است. اما اگر بیماری و یا مشکل نوزاد دیر تشخیص داده شود، تیمی از متخصصان اطفال، تغذیه، روان شناس بالینی و مددکار اجتماعی برای حل مشکل او لازم است.

معاون امور بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی درباره علت کاهش رشد کودکان در سال های اخیر گفت: نوع تغذیه اهمیت زیادی دارد بنابراین نوزاد ازبدو تولد باید درست تغذیه شود.

خوراندن غذای کمکی به او در زمان لازم باید صورت گیرد، علاوه بر آن مواد مختلف و اجزای گوناگون درشت مغذی و ریزمغذی به اندازه کافی به بچه داده شود. همچنین نوزاد باید به اندازه کافی تحرک داشته باشد و ورزش کند تا قد و وزن متعادلی پیدا کند.

فرسار در پایان با بیان اینکه متاسفانه در سال های اخیر درباره مکمل های غذایی دارای ترکیبات تجاری و غیرعلمی تبلیغات زیادی صورت می گیرد، اظهار کرد: مزه این مکمل ها را خوب و شیرین تهیه می کنند تا کودک براحتی آنها را بخورد. در حالی که مواد مورد نیاز برای او مانند قطره آهن و مولتی ویتامین خوشمزه نیستند البته در این زمینه نیز فرهنگ سازی نیاز است.