آزمایش های دوران بارداری، صفر تا صد آن را بدانید

این نوشتار شما را با دلایل و زمان انجام آزمایش های گوناگون دوران بارداری آشنا می‌ کند. آگاهی از تمامی گزینه ‌ها و نتایج آنها، به شما در انتخاب گزینه صحیح کمک خواهد کرد.

خانم های باردار دوست دارند نوزاد سالمی به دنیا بیاورند. خبر خوب این است ‌که اکثر نوزادان، سالم به دنیا می‌آیند. اما تعداد کمی از نوزادان (حدود ۲ تا ۴ درصد) تحت تاثیر برخی از انواع اختلالات مادرزادیِ خطرناک قرار می‌گیرند.

البته آزمایش های متعددی وجود دارد که می‌توانید در این دوران وضعیت سلامت فرزندتان را بررسی کنید. اگر احتمال بروز مشکلی برای فرزندتان وجود داشته باشد، به وسیله آزمایش‌های غربالگری (screening tests) می‌توان آن‌ها را تشخیص داد، اما این آزمایش ها دقیق نیستند و امکان اشتباه نیز وجود دارد. اگر آزمایش غربالگری، نشانه‌ های وجود خطر را شناسایی کند، مراقب پزشکی تان برای اطمینان بیشتر، انجام آزمایشات تشخیصی را به شما پیشنهاد می‌کند. آزمایشات تشخیصی معمولا برای بررسی مشکلات ژنتیکی نوزاد اجرا می‌شوند تا مشخص کند جنین دچار اختلال مادرزادی است یا نه.

آگاهی از چگونگی انجام این آزمایش‌ها و نتایج آنها می‌تواند به شما کمک کند تا بهترین تصمیم را برای سلامت خود و فرزندتان بگیرید.

آزمایشات بارداری در هفته 10 تا 13

آزمایش CVS (chorionic villus sampling)

هدف از انجام آزمایش CVS چیست؟

این آزمایش توانایی تشخیص ناهنجاری‌های کروموزومی، مثل تریزومی 21 (یا سندروم داون)، تریزومی 18 (یا سندرم ادوارد، در این تریزومی عقب ‌ماندگی‌ های ذهنی و عدم توانایی رشد مورد بررسی قرار می‌گیرد) و اختلال ژنی مثل فیبروز کیستیک (باعث می‌شود که بدن خلط‌ هایی غلیظ و چسبناک تولید کند) را دارد.

آزمایش CVS چگونه اجرا می‌شود؟

در این آزمایش پزشک نمونه‌ کوچکی از سلول‌های جفت که حاوی مواد ژنتیکی جنین است را از رحم مادر خارج می‌کند. این آزمایش به دو روش اجرا می‌گردد: در آزمایش CVS، پزشک برای برداشتن نمونه از بافت جفت، سوزن نازکی را از طریق شکم مادر یا لوله باریکی را از طریق واژن وارد رحم مادر می‌ کند. نمونه به آزمایشگاه فرستاده می‌شود تا کروموزوم‌های موجود در سلول‌ها بررسی ‌شوند. معمولا نتیجه این آزمایش پس از یک یا دو هفته مشخص می‌ شود. پس از انجام این آزمایش، ممکن است مادر دچار گرفتگی شود یا کمی ترشح داشته باشند (در صورتی‌که پس از انجام آزمایش دچار خونریزی شَدید یا تب شدید یا انقباضاتی را احساس کردید، باید به پزشک تان اطلاع دهید.)

آیا خطری وجود دارد؟

بله، اما خطر بسیار اندک است. آزمایش CVS کمتر از 1 در 300 تا 500 نفر باعث سقط جنین می‌شود.

آزمایش غربالگری سه ماهه اول

هدف از انجام آزمایش غربالگری سه ماهه اول چیست؟

این آزمایش به دنبال تشخیص ناهنجاری‌های کروموزومی، مثل تریزومی 21، تریزومی 18 و تریزومی 13 ( این افراد با مشخصات میکروسفالی یا کوچکی سر و آرانین سفالی یا فقدان بخشی از مغز میانی در جلوی هیپوتالاموس و میکروافتالمیا یا کوچکی چشم یا عدم وجود چشم و همچنین دارای گوش های بد شکل و لب شکری هستند) و همین‌طور اختلالات قلبی است.

آزمایش غربالگری سه ماهه اول چگونه اجرا می‌ شود؟

غربالگری سه ماهه اول، تلفیقی از نتایج آزمایش خون و سونوگرافی است. جنینی که به اختلالات کروموزومی، مثل تریزومی 21 (سندروم داون) مبتلا باشد، مایع زیادی را زیر پوست پشت گردن اش نگه می‌دارد. علاوه بر این خون خانمی که فرزندی مبتلا به سندروم داون را حامله است، از مقدار کمتری پلاسما پروتئین A (PAPP-A) و میزان بیشتری هورمون HCG برخوردار است.

پزشک با استفاده از سونوگرافی می‌ تواند اندازه ضخامت مایع زیر پوست پشت گردن جنین را اندازه‌ گیری کند، این اندازه‌ گیری سونوگرافیNT نامیده می ‌شود. در این تصویر برداری پزشک با استفاده از برنامه ‌ای کامپیوتری اندازه NT را با نتایج آزمایش خون و سن شما ترکیب می‌ کند. نتیجه این آزمایش به صورت کسر نشان داده می‌شود: "یک هزارم" به این معناست که فرزندتان 1 در 1000 احتمال دارد به مشکلاتی که این آزمایش در جست و جوی آن بوده است، دچار شود.

چون آزمایش‌های بارداری به دنبال اطلاعاتی درباره سلامت شما و فرزندتان هستند، ممکن است باعث نگرانی و استرس تان نیز بشوند. یعنی زمانی ‌که از بارداری خود خوشحال و خندان هستید، ممکن است دریافت نتایج ناراحت‌ کننده، اضطراب زیادی به شما وارد کند. در چنین شرایطی مشورت با متخصص زنان و زایمان، مشاور ژنتیکی یا مددکار اجتماعی می ‌تواند به والدینی که احتمال دارد فرزندشان با اختلالات مادرزادی به دنیا بیاید، کمک بسزایی ‌کند. این افراد می ‌توانند برای جمع‌ آوری اطلاعات ضروری درباره مشکل فرزند تان کمک کنند و شما را با عواقب انتخاب‌ های پیش‌ رو، آشنا سازند. علاوه بر این می‌ توانید با خانواده‌هایی که با مشکلی مشابه برخورد کرده‌اند، ملاقات کنید و از تجربیات آنها استفاده کنید.

آزمایشات بارداری هفته ۱۱ تا ۱۳

غربالگری multiple marker

هدف از انجام این آزمایش چیست؟

این آزمایش به دنبال تشخیص اختلالات کروموزومی، مثل تریزومی ۲۱، تریزومی ۱۸ و تریزومی ۱۳ و اختلال در سیستم عصبی است.

چگونه اجرا می‌شود؟

برای این آزمایش غربالگری، پزشک نمونه خونی از شما می‌ گیرد، سپس میزان سه یا چهار ماده در خون شما مورد بررسی قرار می گیرد که اگر بیشتر یا کمتر از حد انتظار باشد، می ‌تواند باعث اختلال مادر زادی مثل سندروم داون، تریزومی ۱۸ یا اختلال در سیستم عصبی شود. روند کار معمولا به این صورت است که نمونه خون به آزمایشگاهی فرستاده می ‌شود که در این آزمایشگاه میزان این مواد اندازه ‌گیری ‌شود:

- AFP (پروتئینی که در کبد جنین ساخته می ‌شود)

- estriol(نوعی از استروژن)

- HCG (پروتئینی که توسط جفت ساخته می‌شود)

- inhibin A (یک نوع هورمون)

در نهایت نیز این آزمایش براساس میزان مواد موجود در خون شما احتمال وقوع سندرم داون، تریزومی ۱۸ یا اختلال در سیستم عصبی را گزارش می‌دهد.

آیا خطری وجود دارد؟ خیر

آزمایشات بارداری هفته ۱۵ تا ۲۰

غربالگری یکپارچه کامل Fully integrated screening

هدف از انجام این آزمایش چیست؟

تشخیص ناهنجاری‌های کروموزومی‌، مثل تریزومی ۲۱، تریزومی ۱۸ و تریزومی ۱۳ و اختلال سیستم عصبی.

چگونه این آزمایش اجرا می‌شود؟

این آزمایش، ترکیب غربالگری سه ماهه اول و آزمایش خون چهار ماده quad screen (آزمایش خون) است و می‌تواند ۹۰ تا ۹۵ درصد سندرم داون را تشخیص دهد. نتایج غربالگری سه ماهه اول و آزمایش خون چهارتایی از طریق برنامه‌ ای کامپیوتری با هم تجزیه و تحلیل می‌ شود.

آیا خطری وجود دارد؟ خیر

آزمایش آمنیوسنتز

هدف از انجام آزمایش آمنیوسنتز چیست؟

تشخیص ناهنجاری‌های کروموزومی مثل تریزومی ۲۱، تریزومی ۱۸، تریزومی ۱۳ و اختلال یک ژن مثل کیستیک فیبروز.

آزمایش آمنیوسنتز چگونه اجرا می‌شود؟

برای اجرای آزمایش آمنیوسنتز، از سونوگرافی استفاده می ‌شود و پزشک سوزنی را از طریق شکم مادر وارد رحم و کیسه مایع آمنیوتیک می ‌کند ( برخی از سلول‌های پوست فرزندتان داخل مایع آمنیوتیک وجود دارد و این سلول‌ها شامل کروموزوم و ژن‌های فرزندتان است ). سپس پزشک نمونه ‌ای از مایع آمنیوتیک را گرفته و برای تجزیه و تحلیل به آزمایشگاه می ‌فرستد.

طی آزمایش آمنیوسنتز، ممکن است بانوان مقداری فشار یا گرفتگی را در ناحیه‌ ای که مایع از آن محل گرفته می شود، احساس کنند. احتمال دارد خانم‌ های باردار پس از انجام این آزمایش دچار گرفتگی، لکه خون یا ترشح مایع آمنیوتیک شوند (درصورتی‌که دچار خونریزی یا ترشح مایع یا تب شدید، باید سریعا مراقب پزشکی خود را مطلع کنید).

آیا خطری وجود دارد؟

خطر سقط جنین کمتر از ۱ در ۳۰۰ تا ۵۰۰ مشابه CVS است.

آزمایشات بارداری هفته ۱۸ تا ۲۰

اولتراساند ساختمان بدنی anatomy ultrasound

هدف از انجام این آزمایش چیست؟

تشخیص اختلال سیستم عصبی و دیگر اختلالات ساختاری مغز، قلب و دیواره شکم.

چگونه اجرا می‌شود؟

با قرار دادن مبدل (قسمتی از دستگاه سونوگرافی که روی شکم شما کشیده می‌شود) روی شکم، آزمایش سونوگرافی اجرا می‌شود. تصویر برداری ساختار بدنی، تمامی اعضای بدن را قابل رویت کرده و تصاویر هر گونه اختلال سیستم عصبی و ساختاری مغز، قلب و دیواره شکم را مورد بررسی قرار می‌ دهد.