جلوگیری از بلوغ زودرس در دختران

برای جلوگیری از بلوغ زودرس در دختر، توجه به سبک زندگی و عوامل محیطی نقش مهمی دارد. تغذیه سالم با استفاده از مواد غذایی تازه، ارگانیک و بدون هورمون، دوری از غذاهای فرآوری‌شده و کاهش مصرف گوشت‌هایی که با هورمون‌ها پرورش یافته‌اند می‌تواند مؤثر باشد. هم‌چنین، باید از قرار گرفتن کودک در معرض مواد شیمیایی مختل‌کننده هورمونی، مانند BPA موجود در پلاستیک‌ها، فتالات‌ها و برخی محصولات آرایشی یا بهداشتی پرهیز کرد. حفظ وزن سالم، فعالیت بدنی منظم و اجتناب از نگهداری غذا در ظروف پلاستیکی نیز در پیشگیری از بلوغ زودرس مؤثر هستند.

بلوغ زودرس چیست؟

بلوغ زودرس زمانی اتفاق می‌افتد که بدن کودک خیلی زود شروع به تغییر کرده و وارد مرحله بزرگسالی می‌شود. در نتیجه، ممکن است برای کودک بسیار ناراحت‌کننده و گیج‌کننده باشد. به طور معمول، بلوغ در دختران بین سنین ۸ تا ۱۳ سالگی آغاز می‌شود و شامل رشد سریع استخوان‌ها و عضلات، تغییر در شکل و اندازه بدن و رشد توانایی تولید مثلی است. با این وجود، اگر علائم بلوغ در دختری قبل از ۸ سالگی ظاهر شود، این وضعیت را بلوغ زودرس می‌نامیم.

علائم بلوغ زودرس در دختران

علائم بلوغ زودرس با بلوغ طبیعی یکسان است و فقط زمان بروز آن‌ها با هم فرق می‌کند. این علائم شامل موارد زیر هستند:

• رشد سریع قد
• رشد سینه‌ها
• رشد موی ناحیه تناسلی یا زیر بغل
• آغاز اولین قاعدگی
• بروز جوش و آکنه
• بوی بدن (مانند بوی عرق متفاوت)

انواع بلوغ زودرس

قبل از این‌که با نحوه جلوگیری از بلوغ زودرس در دختر آشنا شویم، باید انواع بلوغ زودرس را بشناسیم که به شرح زیر است:

۱. بلوغ زودرس مرکزی

این شایع‌ترین نوع بلوغ زودرس است که در آن، غده هیپوفیز (واقع در مغز) هورمون‌هایی به نام گنادوتروپین‌ها را ترشح می‌کند. این هورمون‌ها نیز به نوبه خود تخمدان‌ها را تحریک کرده تا هورمون جنسی استروژن تولید کنند. استروژن موجب بروز تغییرات بلوغ مانند رشد سینه‌ها می‌شود.

۲. بلوغ زودرس محیطی

این نوع کمتر رایج است و در آن، غده هیپوفیز نقش ندارد. در عوض، دلیل بلوغ، ترشح استروژن ناشی از مشکلاتی در تخمدان‌ها، غدد فوق کلیوی یا غده تیروئید است.

دلایل بلوغ زودرس

ژنتیک یکی از عوامل اصلی بلوغ زودرس است. در واقع، اگر مادری دچار بلوغ زودرس شده باشد، احتمال این‌که دخترش نیز زودتر وارد بلوغ شود، بالا است. به علاوه، غده هیپوفیز در مغز ما هورمون‌هایی ترشح می‌کند که نقش کلیدی در بلوغ دارند. در نتیجه، هرگونه آسیب به مغز به دلیل ضربه، عفونت یا تومور می‌تواند تعادل هورمونی را به‌هم زده و باعث بروز بلوغ زودرس شود. البته تغییرات سبک زندگی و تغذیه نامناسب نیز می‌توانند خطر بلوغ زودرس در دختران را افزایش دهند. دانستن این علل، به پیدا کردن راهکار برای پیشگیری از بلوغ زودرس کمک می‌کند. به همین دلیل، دیگر علل احتمالی شروع زودهنگام بلوغ در دختران که باید آن‌ها را بشناسید، عبارتند از:

• مصرف مرغ و گوشت‌هایی که با هورمون‌ها و آنتی‌بیوتیک‌ها پرورش یافته‌اند.
• وجود تومور یا رشد غیرطبیعی در تخمدان‌ها، غدد فوق کلیوی یا غده هیپوفیز
• قرار گرفتن زودهنگام در معرض مواد مختل‌کننده غدد درون‌ریز مانند بیسفنول موجود در پلاستیک‌ها یا دی‌کلروبنزن موجود در نفتالین‌ها و خوشبوکننده‌های هوا
• قرار گرفتن زودهنگام در معرض استروژن از طریق کرم‌ها، داروها یا مکمل‌های غذایی بدون نسخه
• چاقی

البته لازم است به این نکته نیز اشاره کنیم که در اکثر موارد، هیچ علت مشخصی برای بلوغ زودرس یافت نمی‌شود.

عوارض احتمالی بلوغ زودرس

بلوغ زودرس ممکن است مشکلات جسمی و روانی ایجاد کند؛ هرچند که در بسیاری از کودکان منجر به مشکلات جدی و بلندمدت نمی‌شود. برخی از این عوارض عبارتند از:

• کوتاه‌تر شدن قد نهایی (زیرا رشد سریع اتفاق می‌افتد، ولی زود متوقف می‌شود‌.‌)
• کاهش اعتماد به نفس
• استرس و اضطراب

به علاوه، تحقیقات نشان داده‌اند که بلوغ زودرس در دختران می‌تواند خطر ابتلا به سرطان پستان را در بزرگسالی به طور قابل توجهی افزایش دهد.

نحوه جلوگیری از بلوغ زودرس در دختر

تا این‌جا گفتیم که پیشگیری از بلوغ زودرس در دختران تا حدودی به علت آن بستگی دارد‌. به عنوان مثال، اگر بلوغ زودرس به دلایل ژنتیکی باشد، نمی‌توان از آن جلوگیری کرد، اما می‌توانید با رعایت برخی نکات، احتمال بروز آن به دلایل محیطی را کاهش دهید:

• کودک خود را از منابع خارجی استروژن مانند داروها و مکمل‌های غذایی دور نگه دارید.
• او را به حفظ وزن سالم و سبک زندگی فعال تشویق کنید.
• از محصولات ارگانیک و مرغ و گوشت‌های بدون هورمون برای تغذیه کودک استفاده کنید.
• مصرف غذاهای تازه را به جای غذاهای فرآوری‌شده و بسته‌بندی‌شده افزایش دهید. (زیرا این نوع غذاها معمولاً حاوی مواد شیمیایی مانند فتالات هستند.)
• از نگهداری غذا در ظروف پلاستیکی یا بسته‌بندی‌های پلاستیکی خودداری کنید.

صحبت با دخترتان درباره قاعدگی

بلوغ می‌تواند برای دختران بسیار استرس‌زا باشد، به ویژه اگر آمادگی ذهنی برای آن نداشته باشند. با این حال، لزومی ندارد که صحبت درباره قاعدگی را برای خود سخت کنید. فقط کافی است با صداقت و به زبانی ساده برای دخترتان توضیح دهید که بلوغ چیست. زمان مشخصی هم برای صحبت درباره قاعدگی وجود ندارد. در واقع، هرچه زودتر دخترتان را آماده کنید، بهتر است. مخصوصاً اگر جلوگیری از بلوغ زودرس به دلیل ارثی بودن آن ممکن نباشد.
هر فرصتی را برای آغاز گفتگو غنیمت بشمارید. مثلاً وقتی کودک برای اولین بار نوار بهداشتی را در خانه، فروشگاه یا یک تبلیغ تلویزیونی می‌بیند، همان موقع درباره قاعدگی با او صحبت کنید. حتی اگر خودش سوالی نپرسید، شما باید خودتان بحث را آغاز کنید و برایش توضیح دهید که قاعدگی چیست، چگونه و چرا رخ می‌دهد و چه انتظاراتی باید داشته باشد.

درمان بلوغ زودرس

درمان بلوغ زودرس نیز به علت بروز آن بستگی دارد و کودکانی که علائم بلوغ زودرس را نشان می‌دهند، معمولاً باید درمان شوند. به عبارت دیگر، درمان‌های مختلفی برای متوقف کردن یا کند کردن روند بلوغ زودرس وجود دارد که بسته به علت، متفاوت هستند. متوقف کردن بلوغ زودرس به جلوگیری از کوتاه ماندن قد در کودکان کمک می‌کند. با این حال، پیش از شروع درمان، کودک شما باید چند آزمایش انجام دهد:

• آزمایش خون برای بررسی سطح هورمون‌ها
• تصویربرداری اشعه ایکس برای ارزیابی رشد استخوان‌ها
• سونوگرافی برای بررسی وجود کیست‌های تخمدانی
• MRI مغز برای بررسی وجود مشکلاتی مانند تومور

پس از بررسی نتایج، پزشک ممکن است داروهایی را برای توقف یا کند کردن بلوغ تجویز کند. رایج‌ترین روش، درمان هورمونی با دارویی به نام LHRH آنالوگ‌ها (هورمون‌های مصنوعی) است که ترشح هورمون‌های جنسی را که موجب بلوغ می‌شوند، متوقف می‌کند. در موارد نادر نیز که علت بلوغ زودرس وجود تومور است، ممکن است نیاز به جراحی باشد.

جمع‌بندی

برای جمع‌بندی، می‌توان گفت پیشگیری از بلوغ زودرس در دختران تا حد زیادی با ایجاد یک سبک زندگی سالم و دوری از عوامل محیطی مضر امکان‌پذیر است. تغذیه متعادل و طبیعی، پرهیز از مواد شیمیایی مختل‌کننده هورمونی، حفظ وزن مناسب و کاهش استرس‌های روزمره از مهم‌ترین اقدامات پیشگیرانه هستند. با افزایش آگاهی والدین و مراقبت از سلامت جسم و روان کودک از سنین پایین، می‌توانید از بروز زودهنگام تغییرات بلوغ جلوگیری کنید و زمینه‌ رشد طبیعی و سالم را برای فرزندتان فراهم بیاورید.

به کلینیک نی نی بان سر بزنید.