پریدن نوزاد از خواب علت دارد

سوال مخاطب نی‎‎نی‎‎بان: دخترم ۳ ماهشه و هنگام خواب با حالت ترس ناگهانی از خواب می پره، در طول شبانه روز چند بار تکرار میشه و حتی وقتی که خوابش عمیقه بازم این اتفاق می افته. نمی دونم از چیزی ترسیده یا این حالت ها برای نوزادها پیش میاد؟

پاسخ دکتر فاطمه هدی فلاح،‌ متخصص کودکان:
این حالتی که نوزاد شما دارد در تمام نوزادان طبیعی است و به نام اضطراب جدایی از مادر شناخته شده است و از اواخر 3 ماهگی تا ۱۰ ماهگی هم می تواند ادامه داشته باشد. به همین دلیل شما باید برای کاهش ترس های نوزاد خود همیشه در کنارش باشید،‌ موقع شیر دادن او را در آغوش بگیرید و اجازه دهید تا در آغوش شما بخوابد و زمانی که از خواب می پرد هم با آرامش بغلش کنید تا مطمئن شود که شما در کنارش هستید تا این حالت ها در او کمتر شود. اگر بعد از مدتی این حالت ها و با ترس از خواب بیدار شدن نوزاد شما بیشتر شد باید حتما به متخصص نوزادان مراجعه کنید تا او را معاینه کند.

مهم‌ترین مطالب در این‌باره:
اضطراب جدایی و وابستگی کودکان به مادر یکی از مشکلاتی است که اکثر مادران آن را در کودک خود مشاهده می کنند. در این مقاله علاوه بر توضیح دلیل اضطراب جدایی کودکان، راهکارهایی را پیشنهاد می دهیم که می تواند به کاهش یا درمان اضطراب جدایی در کودکان بسیار کمک کننده باشد.

سن شروع و تعریف اضطراب جدایی
اضطراب جدایی به رنج و دردی گفته می شود که فرزندتان در برخورد با فردی که چهره اش آشنا نیست حس می کند. اضطراب جدایی ممکن است از شش ماهگی آغاز شود اما معمولا وقتی که کودک شش تا نه ماهه است (حدودا هشت ماهگی) بروز می کند. اضطراب جدایی یک مرحله طبیعی رشد است.

دلیل علمی اضطراب جدایی کودکان
اضطراب جدایی به این دلیل رخ می دهد که کودک توانایی تشخیص چهره های آشنا از غریبه را کسب کرده است. در واقع دلیل علمی اضطراب جدایی بخاطر رشد شناختی کودکان و درک آنها از مفهوم بقا یا پایداری شی می باشد.
کودکان در این سن می فهمند که علیرغم عدم حضور یک شی در مقابل چشمان او، آن شی یا فرد می تواند وجود داشته باشد. از این به بعد اگر هر چیزی را (غذا، عروسک و …) از جلوی چشمان کودک بردارید، کودک دوباره آن را از شما درخواست می کند چون می داند که آن شی همچنان وجود دارد.
برای درک این مطلب فیلم کوتاه زیر را ببینید. کودک ۷ ماهه در این فیلم، هنوز مفهوم بقا یا پایداری شی را درک نکرده است و اینگونه می پندارد که عروسک نیست شده است و دیگر وجود ندارد، در نتیجه هنوز اضطراب جدایی از مادر در او وجود ندارد.
فرزندتان در سنی است که برخی آدم ها را می شناسد. او آنها را مرتب می بیند و در حضورشان راحت است. این راحتی در حضور افرادی که او را به ندرت می بیند وجود ندارد. در این موقع اضطراب جدایی نیز ظاهر می شود.
وقتی از اتاق خارج می شوید یا او متوجه می شود که شما در حوزه دیدش نیستید گریه خواهد کرد. او ناگهان متوجه می شود که شما آنجا نیستید. و ترجیح می دهد که شما آنجا باشید.

اضطراب جدایی، نشانه مثبتی از سلامت رشد
اضطراب جدایی در واقع نشانه مثبتی از سلامت رشد است. اضطراب جدایی نشانه آن است که فرزندتان از نظر عاطفی به شما وابسته است. اما تحمل این اضطراب ممکن است برای شما و فرزندتان سخت باشد. هر وقت از اتاق خارج می شوید او گریه می کند.
اگر او در مهد کودک باشد هر وقت از آغوشتان جدا می شود گریه می کند.
هنگامی که اضطراب جدایی در اوج است فرزندتان تنها ماندن را به شدت حس می کند. او نمی داند که شما بر خواهید گشت، حتی اگر فقط به اتاقی دیگر رفته باشید. از دید او شما رفته اید، و شاید برای همیشه رفته باشید.
شما شاهرگ حیاتی او و منبع تغذیه، آسایش، سر پناه، و ایمنی اش هستید. اگر او بدون شما بماند ممکن است هر اتفاقی برای او بیفتد. پس وقتی که شما از او دور هستید او وحشت می کند.

با کودک خود بازی دالی موشه و قایم باشک انجام دهید
دو بازی جذاب و دوست داشتنی دالی موشه و قایم باشک، بهترین روش برای کاهش و یا درمان اضطراب جدایی در کودکان است.
کودکان در این دو بازی نبود مادر را به طور موقت تجربه می کنند و به تدریج می اموزند که علیرغم اینکه مادر در مقابل دیده گان او نیست، اما همیشه و هر وقت که او (کودک) بخواهد بر میگیردد. کودک با این بازی ها یاد می گیرد که مادر حواسش به او است و نمی گذارد چیزی امنیت او را تهدید کند.
در نتیجه شما اضطراب جدایی را کمتر در کودک خود شاهد خواهید بود.
بهترین راه برای پیشگیری از اضطراب جدایی این است که مدت زمانی از فرزندتان دور هستید را تا حد امکان به حداقل برسانید. تا دو سالگی او این مرحله را پشت سر می گذارد و می فهمد که شما همیشه بر خواهید گشت.
تا آن موقع هر بار که مجبورید ترکش کنید با صدایی گرم و آرام به او یاد آوری کنید: «من بعداً بر می گردم. من همیشه بر می گردم. مامان و بابا همیشه بر می گردند.»
هنگامی که فردی نانشناس به فرزندتان نزدیک می شود اضطراب جدایی و ترس از افراد ناشناس به صوت گریه بروز می کند. حتی وقتی که کودکتان در آغوش شما آرام است اگر غریبه ای با او حرف بزند یا زیاد به او نزدیک شود ممکن است موجب ترساندن و گریه ی او شود.
مهمانی اداری یا تجدید دیدار خانوادگی زمان مناسبی برای بغل به بغل چرخاندن او نیست. کودکتان را در آغوش نگاه دارید با صدای آهسته و آرامش بخش به او اطمینان دهید که شما در کنارش هستید و او در جای امنی قرار دارد.

کودک را در محیط های ناراحت کننده قرار ندهید
اگر بی قراری می کند او را از مردم دور نگه دارید. این کار به او کمک می کند. آرام شود و دوباره احساس اطمینان کند. در این زمان همیشه در کنارش باشید. و به یاد داشته باشید تا دو سالگی او این اضطراب را پشت سر خواهد گذاشت.
برای اینکه کودک شما اضطراب جدایی را کمتر تجربه کند، در صورت امکان فرزندتان را در موقعیت های ناراحت کننده قرار ندهید.
اگر دوست ندارد به آغوش پدر بزرگ برود، او را مجبور به آن کار نکنید. به جای آن، او را در آغوش خود نگه دارید، نزدیک خودتان، و به پدر بزرگ یاد آوری کنید که در آینده خیلی وقت خواهد داشت تا با نوه اش بازی کند.
فقط افراد بسیار آشنا و آدم هایی که فرزندتان هر روز آن ها را می بیند اجازه دارند که در غیاب شما به او نزدیک شوند یا او را در آغوش بگیرند. این بدان معنی است که مادر بزرگ و پدر بزرگ و دیگر اعضای دوست داشتنی خانواده یا دوستان هم ممکن است باعث برانگیخته شدن اضطراب جدایی شوند.
در برخی موارد شدید، حتی پدر کودک هم اگر هر روز در کنار او نباشد می تواند موجب اضطراب جدایی شود.

چرا کودکان اضطراب جدایی از مادر را تجربه می کنند؟
بچه ها به دلایل مختلفی این اضطراب را تجربه می کنند اما به طور اساسی آن ها به این باور اعتقاد دارند که زندگی آنها بستگی به این دارد که مراقب شان نزدیک شان باشد. همچنین آن ها کوچک تر از آن هستند که مفهوم زمان را بفهمند.
چه اینکه آن ها را چند دقیقه در اتاق یا گهواره اش تنها بگذارید چه چندین ساعت بیرون باشید برای آن ها یکسان است.
بنابراین به جای اینکه یواشکی جیم شوید، که برای کودک اینطور به نظر برسد که برای همیشه ترکش کرده اید، حتما با او خداحافظی کنید اما کوتاه و ساده این کار را انجام دهید.
سعی کنید کاری را که می خواهید انجام دهید به طور موقت، زمان دیگری برایش بگذارید.
میرندا گود من ویلسون استاد یار دانشگاهی در فلوریدا می گوید: «اضطراب می تواند نشانه ای از بهبود استقلال و خود مختاری در کودک باشد.». «آن ها در آن شرایط اعتقاد خاص خودشان را دارند و معتقدند نباید مادر آن جا را ترک کند و می خواهند شرایط را کنترل کنند.»

نشانه های اضطراب جدایی از مادر چیست؟
ارین بوید استاد یار دانشگاهی در پنسیلوانیا در زمینه رشد انسان می گوید «اضطراب جدایی معمولا در ۸ تا ۱۸ ماهگی قابل پیشگیری است.» «نشانه های اضطراب جدایی معمولا زمانی که مراقب کودک در حال ترک کردن یا جدا شدن از کودک است خودش را نشان می دهد.»
بچه ها ممکن است به مادر بچسبند، بد خلقی کنند یا به بقیه ی مراقبان دیگر اصرار کنند که نگذارند والدین شان آن ها را ترک کند. چه زمانی که می خواهند سر کار بروند یا ماموریت دارند.
همچنین کودک می تواند نشانه های ترس و بی قراری را زمانی که والدین شان در اتاقی دیگر هستند، زمانی که آن ها را تنها در تخت شان می گذارید یا زمانی که در مهد کودک می گذارید این نشانه ها را نشان دهند. این بی قراری ها زمانی بدتر می شود که مراقب آن ها دور از دید آن ها است. دکتر بوید می گوید: «این اضطراب باعث می شود کودک به والدین یا مراقب اش نزدیک باشد که منبع عشق و امنیت آن ها است.»

آیا همه ی بچه ها با اضطراب جدایی از مادر بزرگ می شوند؟
با بزرگتر شدن کودک اضطراب جدایی از مادر کاهش می یابد. اما بنا به دلایلی ممکن است احساسات متشابهی در کودک برای دوره های کوتاهی برگردد. دکتر بوید می گوید: «وقتی بچه های ۵ ساله یا پیش دبستانی مریض می شوند یا استرس دارند این اضطراب را دوباره تجربه می کنند».
برای مثال اغلب بچه های دو ساله ای که برای مدتی در مهد کودک بوده اند وقتی والدین شان آن ها را ترک می کند خوب هستند و مشکلی ندارند. اما زمانی که مریض می شوند یا زمانی که تحت استرس باشند اینکه زمان ترک والدین شان بخواهد به آن ها بچسبند چیز عجیبی نیست.
البته این رفتار طبیعی است و بخشی از رشد کودک است و در طول زمان بر طرف می شود. هر کودکی منحصر به فرد است و هیچ چارچوب زمانی دقیقی برای اینکه کی این نشانه بروز می یابند و کی ناپدید می شوند وجود ندارد.
ممکن است این نشانه ها چندین ماه طول بکشد تا اضطراب کودک بر طرف شود بنابراین برای برگشت این نشانه ها آماده باشید به خصوص زمانی که تغییرات خاصی مثل مسافرت، بیماری یا جا به جایی در خانواده تان پیش آمده است.

چطور از اضطراب جدایی راحت شویم؟
اگر چه شنیدن صدای گریه کودک ممکن است سخت باشد اما به یاد داشته باشید که اضطراب جدایی از مادر جنبه ی مثبتی نیز دارد. که این دلبستگی سالم باعث نزدیکی کودک و مراقب اش می شود. سعی کنید هنگام ترک کردن او با او صحبت کنید.
به او بگویید که دوستش دارید و بگذارید بداند که بر می گردید. اگر این روش به کار آمد، هنگام غیبت تان به او اسباب بازی مورد علاقه اش را بدهید تا آرام بماند. برقراری نظم و روتین می تواند به بچه ها کمک کند احساس کنترل بر شرایط روزانه داشته باشند.
به او بگویید «بعدا او را خواهید دید» یا هنگام خداحافظی به او دست بدهید که نشانه ای از این باشد که برمی گردید.