بیماری قلبی کودکان، علل ایجاد

بدلیل پیچیدگی های که در تکامل سیستم قلب و عروق وجود دارد در دوران جنینی بیماریهای مادرزادی قلب شایع تر است ، اگرچه امروزه اکثر بیماری های مادرزادی قلب قابل درمان هستند ولی باز هم این بیماری ها مرگ و میر بالایی در کودکان دارند.

علت بیماری های مادرزادی قلب در کودکان:
تشکیل قلب دربدن جنین بین هفته دوم تا دهم بارداری اتفاق می افتد. به دلیل اینکه تشکیل قلب جنین مراحل بسیار پیچیده ای دارد بنابراین بیماری های مادرزادی قلب بسیار شایع هستند و علیرغم پیشرفت های چشمگیر در درمان این بیماری ها هنوز هم متاسفانه بیشترین میزان مرگ و میر را در بین بیماری های مادرزادی دارا می باشد.
بیماری های مادرزادی قلب علل متعددی دارند . در هشت درصد موارد علت این بیماری ها فقط ژنتیکی است و در دو درصد موارد علت بیماری فقط محیطی می باشد و دردیگر موارد علل آن ژنتیکی- محیطی یا چند عاملی است . در اغلب موارد عملأ علت دقیق بیماری را نمی توان مشخص کرد.
علت بیماریهای مادرزادی قلب در کودکان :
الف- علل مادرزادی
ب- علل جنینی
ج- علل ژنتیکی و اختلالات کروموزومی
علل مادری شامل :
- بیماری های مادر باردار از قبیل دیابت ، فشار خون بالا ،اختلالات تیروئید ،فنیل کتون اوری و لوپوس
- عفونت های مادر باردار مثل سرخچه، اوریون و سرخک
- مصرف بعضی از داروها مانند داروهای ضد تشنج ، لیتیوم و وارفارین
- تابش اشعه ایکس در ده هفته اول بارداری به مادر
- مصرف الکل توسط مادر

علل جنینی بیماری های مادر زادی قلبی :
هیدروپس ، بیماریهای خارج قلبی جنین مثل فتق دیافراگماتیک ، ترنر ، سندرم داون
علل ژنتیکی و اختللات کروموزومی : سابقه بیماری مادرزادی قلب در والدین و یا خواهر وبرادر
سندرم مارفان ، سندرم نونان ، دی جورج
انواع بیماریهای مادرزادی قلب:
بیماریهای مادرزادی قلب از دوران جنینی وجود دارند ولی در اغلب موارد در جنین مشکلی را ایجاد نمی کنند ولی بعد از تولد ممکن است در دوره نوزادی ، شیرخواری ، کودکی ، جوانی و یا بزرگسالی علایم بالینی و یا مشکلات خود را نشان دهند . بیماری های مادرزادی قلب بر حسب محل درگیری قلب بسیار متنوع می باشد .

بطور کلی بیماریهای مادرزادی قلبی به چند گروه تقسیم می شود :
۱- بیماری های که در انها بدلیل ارتباط بین بطنی جریان خون ریوی افزایش می یابد. که در این نوع بیماری بر حسب نوع و شدت بیماری مشکلات بالینی آن ممکن است بصورت نارسائی قلبی ،عدم وزن گیری مناسب ،عفونت مکرر تنفسی و یا تنها بصورت صدای غیر طبیعی قلبی باشد .
۲- بیماری های که درآنها کبودی علامت عمده می باشد .در این گروه از بیماریها جریان خون ریوی کاهش می یابد. بیماری ممکن است بصورت تنگی شدید دریچه ریوی و سوراخ بین بطنی ، عدم تشکیل دریچه ریوی,و… باشد کبودی در این نوع از بیماریها ممکن است از بدو تولد یا ماهها بعد از تولد دیده شود.
۳- گروه سوم از بیماریهای مادرزادی قلبی بیماریهای هستنند که در آنها یکی از دریچه های قلبی آ ئورت یا دریچه ریوی یا رگ آئورت تنگی داشته باشد .در این نوع ازبیماریها اغلب کبودی وجود ندارد.
۴- گروه دیگر از بیماریهای مادرزادی قلبی بیماریهای کمپلکس است که اغلب باعث میشود چند اختلال قلبی بطور همزمان در بیمار به وجود آید. مثل عدم تشکیل دریچه سه لتی ، سوراخ بین بطنی و تنگی شدید دریچه ریوی که بطور همزمان در یک بیمار وجود داشته باشد.

بسیاری از نوزادانی که بیماری مادرزادی قلبی دارند ممکن است هیچگونه علامت بالینی در روزهای اول بعد از تولد نداشته باشند و فقط در معاینه قلب نوزاد پزشک متوجه این مشکل شود . به همین دلیل در اغلب زایشگاه ها و بیمارستان ها قبل از ترخیص تمام نوزادان توسط پزشک ویزیت می شوند.
بعضی از شیرخواران مبتلا به بیماری مادرزادی قلب در روزهای اول بعد از تولد دچار کبودی می شوند که در اغلب موارد با افزایش سن بیمار شدت کبودی بیشتر میشود . بعضی از کبودیها که در انتهای دست یا پاهای شیرخوار (در حد کم )است به دلیل سرما خوردگی میتواند باشد و معمولا نگران کننده نمی باشد . یکی دیگر از علایم بیماری مادرزادی قلب در شیرخواران تنگی نفس یا افزایش تعداد تنفس می باشد که معمولا در زمان تغذیه تعداد تنفس بازهم افزایش پیدا می کند .
خستگی زودرس یکی دیگر از علایم بیماری مادرزادی قلب می باشد که اغلب شیرخوار موقع شیر خوردن خیلی زود خسته میشود به شیر خوردن ادامه نمیدهد و بعلت خستگی به خواب می رود و چون سیر نشده بدلیل گرسنگی خیلی زود از خواب بیدار می شود و همین مسئله باعث اختلال خواب شیر خوار شده و ممکن است با بیماریهای دیگر از جمله دل درد شیرخواری اشتباه گرفته شود.
اختلال در وزن گیری یکی دیگر از علامت های بیماریهای مادرزادی قلب می باشد . وزن گیری نا مناسب علت های زیادی دارد و باید علت آن بر حسب شرایط خاص هر بیمار بررسی شود. علت کاهش وزن در بیماران قلبی بدلیل کاهش اشتها ، عفونت های مکرر تنفسی ،افزایش فعالیت قلب، کاهش جذب مواد غذائی از روده و غیره می باشد.

بیماریهای مادرزادی قلب در کودکان ممکن است علائی مشابه شیرخواران داشته باشد ولی در این گروه سنی یکی از علایم شایع تنگی نفس در زمان فعالیت می باشد طوریکه ممکن است نتوانند پا به پای همکلاسیهای خود به فعالعیت های ورزشی ادامه دهند.درد قفسه سینه یکی دیگر از علایم بیماریهای قلبی می باشد که معمولا در زمان فعالیت اتفاق می افتد.البته در کودکان بر خلاف بزرگسالان مبتلا به بیماری قلبی درد قفسه سینه شایع نیست و در صورت وجود معمولا علت غیر قلبی دارد.
طپش قلب نیز یکی دیگر از علایم بیماری قلبی در کودکان می باشد که بیشتر در زمان فعالیت بیشتر اتفاق می افتد.تعریق فراوان نیز می تواند یکی از علایم بیماری قلبی باشد. در یک کودک مبتلا به بیماری قلبی ممکن است یک یا چند تا از علایم را به طور همزمان داشته باشد. البته نبودن هیچکدام از علایم فوق در یک کودک به ظاهر سالم نمی تواند رد کننده بیماری قلبی باشد. در واقع تعداد زیادی از کودکان مبتلا به بیماری مادرزادی قلبی در ظاهر هیچ علامتی ندارند و زمانیکه به علت دیگری مثل سرماخوردگی به پزشک مراجعه می کنند در معاینه قلب به بیماری قلبی آنها پی برده می شود .
یکی از مشکلات رایج در مورد بیماری های مادرزادی قلبی مراجعه دیرتر بیمار بدلیل نداشتن علامت بالینی می باشد .با توجه به اینکه اغلب بیماری های مادرزادی قلب بطور کامل قابل درمان هستند تشخیص به موقع بسیار اهمیت دارد.