مزایا و معایب تک فرزندی، تأثیرات آن

تک فرزندی انتخابی است که این روزها برای بسیاری از زوجین به صورت یک اجبار تحمیل می‌شود. از علل تک فرزندی بالا رفتن سن ازدواج و بچه دار شدن، شاغل بودن مادر، ترس از مسئولیت پذیری، شرایط اقتصادی حاکم بر خانواده‌ها و کوچک شدن محیط خانه در سال‌های اخیر است. حال آن که تک فرزندی علاوه بر مزایا، مشکلات خاص خود را پدید می‌آورد. در این مقاله به بررسی تک فرزندی و تأثیرات آن می‌پردازیم.

تک فرزندی خوب است یا بد؟
زندگی‌های امروزه با توجه به پیشرفت تکنولوژی و زیاد شدن مشغله‌های خانواده‌ها بسیار متفاوت با گذشته می‌باشد و زوج‌ها را به سمت داشتن یک فرزند سوق می‌دهد. این در حالی است که اکثر والدین بر این باورند که تک فرزندها در طول زندگی خود احساس تنهایی خواهند داشت. از طرفی نداشتن خواهر و برادر باعث می‌شود روحیه رقابت طلبی که لازمه موفقیت درآینده است در آن‌ها شکل نگیرد. در مقابل در مرکز توجه والدین بودن باعث ایجاد احساس امنیت در کودک می‌شود.

توجه والدین به تک فرزندها
معمولا تک فرزند‌ها نسبت به سایر کودکان از جانب والدین تحت توجه بیشتری قرار می‌گیرند. البته خانواده‌هایی هم هستند که پدر و مادر به دلیل مشغله‌های کاری زیاد توجه زیادی به تک فرزند‌ها ندارند. تک فرزند‌ها به دلیل نداشتن برادر یا خواهر احساس حسادت نمی‌کنند و مجبور به تلاش برای جلب توجه والدین خود نیستند. در مرکز توجه بودن سبب می‌شود تا تک فرزند‌ها در آینده برای به دست آوردن موقعیت‌های اجتماعی، شغلی، عشق و... تلاش زیادی نکنند و در زندگی با ناکامی‌های زیادی مواجه شوند. از سوی دیگر توجه زیاد به تک فرزند‌ها سبب می‌گردد تا احساس امنیت و اعتماد به نفس در آنان بالا برود.

تک فرزندی و مهارت‌های ارتباطی
تک فرزند بودن به این معنی نیست که این کودکان نمی‌توانند با دیگران ارتباط برقرار کنند. اغلب تک فرزندان در برقراری ارتباط با هم سن و سالان خود دچار مشکل هستند و نمی‌توانند ارتباط مؤثر و موفقی با هم دوره‌ای‌های خود داشته باشند. اما به هر حال تمام تک فرزند‌ها اینطور نیستند. مهارت ارتباطی تک فرزندان به شخصیت و سبک فرزندپروری والدین این کودکان نیز بستگی دارد.
باز بودن خانواده و زیاد بودن ارتباط تک فرزند‌ها با سایرین به خصوص هم سن و سالانشان در این میان نقش مهمی را ایفا می‌کند. تک فرزندانی که دوستانشان را به منزلشان دعوت می‌کنند و به منزل آن‌ها می‌روند یا با دختر عموها، پسر خاله‌ها و دیگر همسن‌ها در ارتباط هستند در برقراری ارتباط با سایر هم سن و سالانشان کمتر دچار مشکل می‌شوند.
اما تک فرزند‌هایی که بیشتر وقت خود را در خانه می‌گذارنند و والدینشان تمایل به برقراری ارتباط با سایرین را ندارد، معمولا لوس، مغرور و گوشه گیر خواهند بود. قطعا دوستان جایگزین خواهر و برادر نمی‌شوند اما به هر حال می‌توانند همراه تک فرزند شما ساعات خوشی را بسازند و به تقویت مهارت‌های ارتباطی او کمک کنند.

تک فرزندی چه تأثیری بر روحیه رقابتی دارد؟
تک فرزندها، خواهر یا برادری ندارند تا با او رقابت کنند. بازی‌ها یا دعواهای کودکانه با همشیر را تجربه نمی‌کنند. یادگیری مهارت‌های کنار آمدن با احساس حسادت اهمیت ویژه ای دارد. نداشتن چنین تجربه‌هایی باعث می‌شود فرصت کمتری برای پرورش توانایی‌های کنترل و مدیریت در کارهای خود را داشته باشند. از طرفی داشتن روحیه رقابت برای برخورد با مسائل اجتماعی در آینده الزامی است. داشتن خواهر و برادر به درک مفهوم رقابت و پافشاری برای رسیدن به هدف به کودکان کمک می‌کند.

آیا تک فرزندها تحت حمایت بیش تری هستند؟
معمولا تک فرزند‌ها حمایت بیش تری از طرف والدین خود دریافت می‌کنند که می‌تواند باعث شود تحمل کودک در برابر مشکلات پایین بیاید. این سبک فرزندپروری باعث می‌شود فردی آسیب پذیر و متکی به دیگران شود معمولا این افراد با ورود به جامعه از دیگران هم انتطار دارند که او را مورد حمایت قرار دهند. در واقع نوع تربیت خانواده می‌تواند منجر به پرورش یک شخصیت وابسته شود. از طرفی تک فرزندها از حمایت خواهر و برادرها که بزرگترین سرمایه حمایتی برای روزهای سخت آینده هستند محروم می‌شوند.

خلق و خوی تک فرزندان
طبق مطالعات انجام شده در روانشناسی کودک، تک فرزندها معمولا افرادی مرتب و منظم، با وجدان و وظیفه شناس هستند. این کودکان اغلب اعتماد به نفس بیشتری دارند، پر توقع، کمال گرا و غیر قابل انعطاف هستند. این کودکان فرصت کمتری برای همدلی کردن و گذاشتن خود جای بقیه دارند. تک فرزندها بیش‌تر از والدین خود تقلید می‌کنند.
تک فرزندها زودتر از همسالان غیر تک فرزند وارد دنیای بزرگسالان می‌شوند؛ در نتیجه رفتارها و تجربه رفتارهای خاص گروه سنی خود را تجربه نمی‌کنند و بیشتر شبیه بزرگ‌ترها رفتار می‌کنند. تحمل ناامیدی‌ها و فشارهای روحی در تک فرزندان کمتر است. آن‌ها به برقراری روابطی علاقه مندند که دربرگیرنده منافع آنان باشد. خصوصیات فرزندان اول نیز شباهت بسیاری به تک فرزندان دارد، اما با ورود فرزند دوم تغییراتی در خلق و خوی این کودکان ایجاد می‌شود. برای کسب اطلاع از خصوصیات فرزند اول کلیک کنید.

تک فرزندی و منزوی شدن
این کودکان دوست یا همدمی در خانه ندارند که با او بازی کنند؛ در نتیجه بیشتر اوقات احساس تنهایی می‌کنند از طرفی اگر مهارت لازم برای ارتباط با همسالان در تک فرزند شکل نگرفته باشد منجر به انزوا و درون گرایی در آن‌ها می‌شود. دوام احساس تنهایی در این کودکان بر بزرگسالی آن‌ها نیز تأثیر خواهد داشت. شخصیت اسکیزوئید و افسرده خویی از جمله اختلالات احتمالی در بزرگسالی است.

شخصیت اسکیزوئید
افراد اسکیزوئید تمایل زیادی برای تنها بودن دارند و ممکن است انزوا طلبی آن‌ها کاملا مشهود است. این افراد علاقه‌ای به برقراری ارتباط اجتماعی و عاطفی با دیگران ندارند و اغلب مشاغل فردی را انتخاب می‌کنند. احتمال ابتلای تک فرزندان به این اختلال شخصیت بیشتر از افراد دیگر است با این وجود نمی‌توان گفت تمام تک فرزندان چنین شخصیتی دارند.

افسرده خویی
در این نوع اختلال نوعی از افسردگی خفیف به صورت مزمن و در اکثر ساعات شبانه‌روز، در فرد وجود دارد. والدینی که تک فرزند خود را مدت زیادی تنها می‌گذارند، چنین اختلالی را در آن‌ها پرورش می‌دهند.