نحوه عمل لقاح، علائم بارداری

در سال های اخیر، تعداد بارداری های دوقلو در حال افزایش است و در این میان نمی توان نقش لقاح آزمایشگاهی یا آی وی اف را نادیده گرفت. احتمال دوقلو زایی در شرایط طبیعی حدود ۶ درصد است و با لقاح آزمایشگاهی ۲۵ درصد تخمین زده می شود. از آنجا که هزینه درمان لقاح آزمایشگاهی بسیار زیاد است، بسیاری از زوجین می خواهند اطمینان حاصل کنند که اولین بار بیشترین شانس بارداری را خواهند داشت. به این ترتیب چندین رویان یا جنین به رحم منتقل شده و این امر احتمال دوقلو زایی را افزایش می دهد. با توجه به افزایش شمار بارداری های دوقلویی که به لقاح آزمایشگاهی مرتبط است، نمی توان افزایش احتمال دوقلو زایی با کمک روش های آزمایشگاهی و ارتباط بین این روش کمک بارداری و دوقلوها را نادیده گرفت.

مکانیسم عمل در لقاح آزمایشگاهی چگونه است؟
لقاح آزمایشگاهی به عنوان یک روش کمک باروری، فرآیندی است که در آن یک مجموعه تخمک های گرفته شده از تخمدان مادر خارج از بدن و در محیط آزمایشگاهی به وسیله اسپرم بارور می شود. جنین هایی که پس از لقاح تشکیل شده اند تا چند روز قبل از انتقال به رحم، در شرایط آزمایشگاهی رشد می کنند.انتقال جنین به رحم طی دو مرحله مختلف به نام مرحله کلیواژ و مرحله بلاستوسیست انجام می شود. مرحله کلیواژ سه یا چهار روز و مرحله بلاستوسیست یک هفته پس از لقاح که جنین ها به رشد مطلوب رسیده اند، انجام می شود. طی شش تا دوازده روز بعد، رویان در دیواره رحم کاشت می شود که می تواند به بارداری موفقیت آمیز منجر گردد.

با وجود لقاح مصنوعی احتمال دوقلو زایی چقدر است؟
طبق گزارش منابع معتبر (مرجع لقاح و جنین شناسی انسانی(HEFA)) از هر ۵ بارداری حاصل از لقاح آزمایشگاهی، یک مورد ممکن است منجر به زایمان چندقلویی شود. زیرا در این روش، برای افزایش احتمال بارداری، معمولاً چندین رویان به طور همزمان وارد رحم می شود و احتمال لانه گزینی بیش از یک جنین وجود دارد.
البته بارداری دوقلویی با یک رویان نیز امکان پذیر است، در این شرایط یک تخمک به دو زیگوت تقسیم می شود و به آن دوقلویی مونوزیگوت یا تک تخمکی می گویند. از طرف دیگر، دوقلوهای دیزیگوت یا دو تخمکی در نتیجه بارور شدن دو تخمک جداگانه هستند که در نتیجه انتقال بیش از یک رویان به رحم رخ می دهد.

آیا لقاح آزمایشگاهی می تواند احتمال دوقلو زایی همسان را افزایش دهد؟
اگر می خواهید بدانید آیا می توانید با لقاح آزمایشگاهی صاحب دوقلوی همسان شوید، پاسخ مثبت است. چنانچه جنین ها پس از مرحله بلاستوسیست منتقل شوند، این امکان وجود دارد اما هیچ دلیل مشخصی برای آن ذکر نشده است.

علائم بارداری دوقلو در لقاح آزمایشگاهی
مادرانی که دو قلو باردار هستند، علائم بارداری را زودتر از مادرانی که فقط یک فرزند در رحم دارند، تجربه می کنند. برخی از این علائم عبارتند از:
سطح بالاتر hCG
سطح بالای hCG اولین نشانه بارداری دوقلویی است.
نتیجه مثبت اولیه
اگر تست بارداری مادر قبل از موعد قاعدگی مثبت باشد، نشانه بارداری دوقلویی است. در آزمایش بارداری میزان hCG را اندازه گیری می کنند، این مقدار در بارداری دوقلویی معمولاً بیشتر از حد مورد انتظار است که برای بقای بارداری ضرورت دارد.
افزایش وزن
اگر افزایش وزن مادر در دوران بارداری، بیش از حد طبیعی باشد، احتمال دوقلویی وجود دارد.
درد رباط های گرد
درد رباط گرد نوعی درد ضربان دار در زیر شکم است که معمولاً در سه ماهه سوم تجربه می شود. اما در بارداری دوقلویی مادر این درد را اوایل سه ماهه دوم احساس می کند.
بزرگ شدن سریع رحم
افزایش اندازه شکم بیش از حد طبیعی به این معنی است که رحم برای چند جنین جا باز می کند.
نتایج تست ای اف پی
آزمایش ای اف پی سطح پروتئین های جنین را اندازه گیری می کند. بالا بودن نتایج آزمایش ای اف پی بالا یکی از اولین نشانه های بارداری دوقلویی است. خستگی بیش از حد ، نوسانات خلقی و حالت تهوع نیز می تواند ناشی از بارداری دوقلو باشد.

خطرات مرتبط با بارداری دوقلو در لقاح آزمایشگاهی
بارداری دوقلویی با لقاح آزمایشگاهی به دلیل خطراتی که برای مادر و جنین به همراه دارد، معمولاً از طرف پزشک توصیه نمی شود. برخی از این خطرات عبارتند از:
پره اکلامپسی
بارداری دوقلویی خطر پره اکلامپسی را افزایش می دهد. پره اکلامپسی ترکیبی از فشار خون بالا، تورم عمومی بدن و افزایش پروتئین در ادرار است. همه اینها نگرانی های جدی برای مادر و جنین ایجاد کند.
دیابت بارداری
دیابت بارداری موجب می شود اندازه نوزاد بزرگتر از حد طبیعی باشد. در این صورت به ویژه در زایمان طبیعی خطر آسیب بیشتر است و مواردی مانند مشکلات تنفس در نوزاد، تشنج، زردی و حتی مشکلات تغذیه نیز بروز می کند.
سزارین
در بارداری دوقلو احتمال زایمان سزارین و به طبع آن خونریزی حین و بعد از زایمان بیشتر است. بهبودی کامل بعد از سزارین نسبت به زایمان طبیعی مدت بیشتری طول می کشد. مضاف بر این، بارداری دوقلو در لقاح مصنوعی خطرات خود را به ویژه برای کودک به همراه دارد.
زایمان پیش از موعد
حدود ۶۰ درصد دوقلوها پیش از موعد متولد می شوند و ۱۲ درصد آنها قبل از هفته ۳۲ به دنیا می آیند. به این ترتیب عوارض پزشکی برای کودک افزایش یافته و حتی می تواند در بدترین موارد کشنده باشد.
وزن کم هنگام تولد
بیش از نیمی از دوقلوها با وزن کمتر از ۲.۵ کیلوگرم به دنیا می آیند و دوقلوهایی که قبل از هفته ۳۲ متولد می شوند، هنگام تولد کمتر از ۱.۶ کیلوگرم هستند. بینایی، شنوایی، تنفس، مشکلات قلبی و همچنین فلج مغزی همگی مشکلاتی هستند که احتمال وقوع آن وجود دارد.
سندرم انتقال خون دو قلوها
احتمال بروز سندرم انتقال خون از یک قل به قل دیگر در دوقلوهای همسان که جفت مشترک دارند، به چشم می خورد. در این شرایط یکی از دو قلوها با جریان بیش از حد خون و دیگری با کمبود مواجه می شود. این مورد در حدود ۱۰ درصد از بارداری های دوقلو اتفاق می افتد.

چگونه می توان احتمال دوقلو زایی را کم کرد؟
اگر هدفتان از درمان آی وی اف، داشتن دوقلو نبوده است و فقط یک فرزند می خواهید می توانید دراین باره با متخصص آی وی اف گفتگو کنید تا فقط یک جنین انتخابی منتقل شود. انتقال تک جنین انتخابی یا ای اس ای تی روشی است که پس از شناسایی سالم ترین جنین برای بارداری موفق، فقط یک جنین زنده به رحم منتقل می شود.
کاشت چندین جنین عملی بود که در مراحل اولیه درمان آی وی اف برای حصول اطمینان از موفقیت بارداری، انجام می گرفت. اما با پیشرفت تکنولوژی، متخصصان اکنون قادر به شناسایی سالم ترین جنین که بیشترین شانس لانه گزینی را دارد، هستند. در این روش احتمال بارداری حتی با یک جنین بیشتر است. علاوه بر این، بارداری های چندقلویی خطر عوارض سلامتی را در مادر و جنین افزایش می دهد. از این رو بیشتر پزشکان روش آی وی اف را برای دوقلو زایی توصیه نمی کنند. اگر قصد استفاده از این روش ها را دارید، توصیه می شود حتما درمورد احتمال دوقلو زایی با متخصص زنان مشورت کنید.

آیا لقاح آزمایشگاهی می تواند احتمال دوقلو زایی همسان را افزایش دهد؟
اگر می خواهید بدانید آیا می توانید با لقاح آزمایشگاهی صاحب دوقلوی همسان شوید، پاسخ مثبت است. چنانچه جنین ها پس از مرحله بلاستوسیست منتقل شوند، این امکان وجود دارد اما هیچ دلیل مشخصی برای آن ذکر نشده است.

علائم بارداری دوقلو در لقاح آزمایشگاهی چیست؟
مادرانی که دو قلو باردار هستند، علائم بارداری را زودتر از مادرانی که فقط یک فرزند در رحم دارند، تجربه می کنند. برخی از این علائم عبارتند از: ۱- سطح بالای hCG اولین نشانه بارداری دوقلویی است. ۲- اگر تست بارداری مادر قبل از موعد قاعدگی مثبت باشد، نشانه بارداری دوقلویی است. در آزمایش بارداری میزان hCG را اندازه گیری می کنند، این مقدار در بارداری دوقلویی معمولاً بیشتر از حد مورد انتظار است که برای بقای بارداری ضرورت دارد.۳- اگر افزایش وزن مادر در دوران بارداری، بیش از حد طبیعی باشد، احتمال دوقلویی وجود دارد. ۴- افزایش اندازه شکم بیش از حد طبیعی به این معنی است که رحم برای چند جنین جا باز می کند.

آیا نتایج تست ای اف پی می تواند دوقلو بودن جنین را نشان دهد؟
آزمایش ای اف پی سطح پروتئین های جنین را اندازه گیری می کند. بالا بودن نتایج آزمایش ای اف پی بالا یکی از اولین نشانه های بارداری دوقلویی است. خستگی بیش از حد ، نوسانات خلقی و حالت تهوع نیز می تواند ناشی از بارداری دوقلو باشد.

آیا در هنگام استفاده از روش لقاح مصنوی می توان فقط یک جنین در رحم کاشت؟
کاشت چندین جنین عملی بود که در مراحل اولیه درمان آی وی اف برای حصول اطمینان از موفقیت بارداری، انجام می گرفت. اما با پیشرفت تکنولوژی، متخصصان اکنون قادر به شناسایی سالم ترین جنین که بیشترین شانس لانه گزینی را دارد، هستند. در این روش احتمال بارداری حتی با یک جنین بیشتر است.