جیغ کشیدن نوزاد، نباید ترسید!

شهرزاد: اگر دور و برتان کودک شیرخواری دارید که صدای ونگ ونگش همیشه توی گوشتان است. پس اولین نکته‌ای که باید بدانید این است چه بالا بروید، چه پایین بیایید هر بچه‌ای گریه می‌کند و هیچ کاری هم نمی‌شود کرد. در چند ماه اول زندگی شیرخواران به طور میانگین روازنه ۲/۲ ساعت گریه می‌کند. از این نظر ۵‌‌ ماهگی اوج بدبختی پدر و مادر است.

پزشکان برای توصیف گریه‌های کودکی که هیچ دلیلی (مثل گرسنگی، گرما یا سرما یا سایر تحریک‌های حسی، کثیف کردن یا خدای ناکرده تب و درد و...) برای گریه‌اش یافت نمی‌شود، از واژه «کولیک»استفاده می‌کنند. کولیک از 50 سال قبل یک تعریف آسان دارد که به قانون 3 معروف است: گریه بیش از 3 ساعت در روز، بیش از 3 روز در هفته و به مدت بیش از 3 هفته در کودکی که به خوبی تغذیه می‌شود و از همه نظر سالم است.

دقت کنید که جیغ‌های بلند گوشخراش، برافروختگی یا کبودی چهره هنگام گریه، چین خوردن پوست پیشانی، مشت‌های گره‌کرده و کشیده شدن پاها به سمت شکم هنگام گریه همه و همه ویژگی‌های طبیعی گریه‌های شیرخواران هستند و نباید پدر و مادر را بترسانند.

معمولاً کولیک شیرخواران از ۲ ماهگی آغاز شده و تا ۴ ماهیگی فروکش می‌کند. بیشترین میزان گریه بعد از ظهر و نزدیک غروب است و ارتباطی هم با حوادث روزمره، الگوی تغذیه‌ای کودک یا هیچ چیز دیگری ندارد. در چنین وضعیتی شاید کودک را حتی با شیر دادن نشود ساکت کرد.

تنها ۵ درصد کودکانی که زیاد گریه می‌کند، ممکن است واقعاً بیمار باشند. بعضی این بیماری‌ها عبارتند از: عفونت‌های ویروسی، عفونت‌های ادراری، اوتیت میانی، یبوست، عدم تحمل پروتئین شیرگاو، رفلاکس (پس‌زنش معده به مری)، عدم تحمل لاکتوز موجود در شیر، میگرن شیرخواری و...

با توجه به وضعیت پاهای شیرخوار و علائم دیگر معتقدند که اختلالات گوارشی عامل اصلی ایجاد کولیک هستند. برخی نیز می‌گویند گریه بیش از حد باعث افزایش بلع هوا شده گازی که در کلون ایجاد می‌شود هم شرایط را بدتر می‌کند و به این ترتیب گریه کودک ناشی از نفخ است. اما به نظر نمی‌رسد این استدلال درستی باشد چرا که تصویرهای رادیوگرافی گرفته شده در طی حملات گریه، نمای معده را طبیعی نشان داده‌اند. بعضی هم می‌گویند کولیک در نتیجه حساسیت به پروتئین شیر است. این فرضیه هم تأیید نشده است.

یک هورمون روده‌ای نقش اصلی را در ایجاد کولیک به عهده دارد. فرض بر این است که گریه‌های شیرخواران کولیکی به علت دل پیچه یا کرامپ‌های شکمی است، اما این که چه عاملی باعث این کرامپ‌ها می‌شود، معلوم نیست.

مطالعات نشان داده‌اند وقتی شیرخواران دچار کولیک تحت مراقبت پرستاران حرفه‌ای آموزش دیده قرار می‌گیرند، دو برابر کودکان غیرکولیکی گریه می‌کنند. این یعنی اگر کودکی بخواهد کولیکی شود، می‌شود، فرقی ندارد که چه کسی از او مراقبت می‌کند. هیچ مطالعه‌ای موجود نیست که ادعا کند اضطراب یا استرس‌های مادر به کودک منتقل و باعث ایجاد کولیک می‌شود.

مهم‌ترین کاری که یک پزشک در مواجهه با یک کودک دچار کولیک باید بکند این است که بعد از آن که مطمئن شد کودک بیمار نیست، به پدر و مادر اطمینان بدهد که مشکلی نیست، آنها نباید نگران باشند و مشکل به خودی خود برطرف می‌شود. اگر وزن‌گیری کودک طبیعی باشد و در معاینه فیزیکی هم نکته‌ای وجود نداشته باشد، آزمایش و عکس و این جور چیزها ضرورتی ندارد. پدر و مادر هم نباید پزشک را وادار به انجام چنین کاری کند

.

از آنجا که میزان بروز کولیک در شیرخواران تغذیه شده از شیرمادر و شیرخوارانی که از شیشه تغذیه می‌شود، مشابه است، مادرانی که به کودکان شیر می‌دهند، باید این کار را ادامه بدهند. بالاخره کودک باید غذا بخورد و فایده هیچ نوع شیرخشکی هم برای تسکین کولیک شیرخواران به اثبات نرسیده است.

نکات مهم

بعضی مطالعات نشان داده‌اند حذف لبنیات، تخم مرغ، گندم و آجیل از رژیم غذایی مادران شیرده به تسکین گریه‌های کودکان کولیکی کمک می‌کند.

1. سایمتیکون یک داروی بی‌خطر برای کاهش گاز درون مجرای روده است که معمولاً بدون نسخه از داروخانه‌ها قابل تهیه است. عده‌ای معتقدند این دارو و نظایر آن در درمان کولیک شیرخواران مؤثر است، اما مثل خیلی چیزهای دیگر در عالم پزشکی هیچ کس نمی‌تواند در این باره قسم بخورد. در کشور ما رایج‌ترین داروهایی که برای درمان کولیک شیرخواران به کار می‌رود گریپ میکسچر و دایمیتکون است.

2. ماساژ شیرخواران نمی‌تواند علائم کولیک را به شکل معنی‌داری کاهش دهد و بنابراین ماساژ برای درمان کولیک توجه نمی‌شود.

3. مصرف جوشانده‌های گیاهی حاوی مخلوطی از بابونه، شاه پسند، شیرین بیان، رازیانه و بادرنجبویه توسط مادر گریه را در شیرخواران دچار کولیک کاهش می‌دهد. فراموش نکنید که در استفاده از داروهای گیاهی به صورت سنتی همیشه خطر آلودگی و عفونت وجود دارد.

4. توصیه‌هایی مثل در گهواره گذاشتن او و حرکات آرام بخش ملایم، استفاده از پستانک و در آغوش گرفتن کودک اگر چه ممکن است در برخی موارد باعث تسکین موقت کودک شود، اما احتمالاً مهم‌ترین فایده آنها احساس حمایت و اطمینان پدر و مادر است.

5.در مطالعه‌ای که برای ارزیابی فواید افزایش زمان در آغوش گرفتن شیرخوار دچار کولیک در زمان‌های بدون گریه شد، معلوم شد این کار هم فایده معناداری ندارد. یعنی حتی بغل کردن کودک برای پیشگیری از گریه هم سودی ندارد.

6.روش‌های دیگری هم پیشنهاد شده‌اند که احتمالاً مکانیسم عملشان، پرت کردن حواس کودک و در نتیجه متوقف کردن گریه‌های او هستند.قرار دادن شیرخوار کولیکی نزدیک جاروبرقی یا وسیله‌ای شبیه آنکه سر و صدای یکنواخت ایجاد می‌کند، همین طور سوار کردن کودک در اتومبیل یا کالسکه برای گردش حداقل این است که می‌شود این روش‌های بی ضرر را امتحان کرد.

7.در کشورهای دیگر وسیله‌ای به نام نگهدارنده کولیک به بازار عرضه شده که روی شکم شیرخوار فشار وارد می‌کنند. سازندگان ادعا می‌کنند این وسیله در درمان و پیشگیری از کولیک مؤثر است.

8.هیچ ارتباطی میان کولیک شیرخواران و بیماری‌هایی که در آینده سلامت کودک را تهدید کنند، شناخته نشده است. حتی ارتباط میان کولیک شیرخواران و ابتلا به بیماری‌های آلرژیک نیز یافت نشده است.

9.کولیک شیرخواران بسیار بیش از آن برای خود کودک آزاردهنده یا خطرناک باشد برای پدر و مادر آزاردهنده و خطرناک است. پزشکان هم در چنین مواردی شاید بیش از نوزاد باید به پدر و مادر نوزاد توجه کند. مادران هم باید مطمئن باشند اضطراب و افسردگی‌یشان بعد از طی شدن دوره گریه‌های کودک بهبود می‌یابد .