رشد قدی کودکان، راه افزایش دارد؟
امروزه توجه به این نکته بسیار حائز اهمیت است که چاقی به ویژه چاقی دوران کودکی می تواند پیامدهای جبران ناپذیری به دنبال داشته باشد که از جمله آنها کوتاهی قد است، اما راهکار مناسب چیست؟
شهرزاد: عوامل بسیاری بر کوتاهی قد کودکان تاثیر میگذارد. اگر نقش ژنتیکی را که عاملی بسیار مهم و کلیدی محسوب میشود کنار بگذاریم، بحث تغذیه به میان می‌آید و اینکه چه موادی و چه نوع تغذیه ای میتواند بر قد کودکان تاثیر بگذارد. امروزه توجه به این نکته بسیار حائز اهمیت است که چاقی به ویژه چاقی دوران کودکی می تواند پیامدهای جبران ناپذیری به دنبال داشته باشد که از جمله آنها کوتاهی قد است. بهتر است بدانید چاقی دوران کودکی در مقایسه با چاقی بزرگسالی، قطعا عوارض بیشتری در دوران بزرگسالی به همراه دارد.
بچه های چاق چند دسته اند؟
ما دو نوع تجمع چربی در بدن داریم. در یک نوع، سلو لهای چربی قابلیت دارند 8 تا 90 درصد حجم خود چربی ذخیره کنند و مثل یک بادکنک بزرگ شوند. در نوع دوم اگر رژیم غذایی کودک یا فرد بیش از حد نیاز حاوی کالری باشد، این سلو لها که مثل بادکنک بزرگ شده اند تقسیم شده و بستر بیشتری برای تجمع چربی حاصل میشود. به نوع دوم چاقی هایپرپلازی گفته میشود. کودکان مبتلا به این نوع چاقی هم به دو دسته تقسیم میشوند. یک دسته آنهایی که از ابتدا چاق متولد شده اند و برخی که با وزن کم متولد شده اند (وزن زیر 2500 گرم) و خانواده چون فکر میکند نوزاد ریز جثه است، سعی میکند با رسیدگیهای مداوم با زور و اجبار یا با جایزه به کودک غذا بدهند. این کودکان به صورت ناگهانی در سن دبستان چاق میشوند. اولین نکته ای که در اینجا باید به آن اشاره کنیم این است که حتی اگر کودک شما حین تولد وزن کمی داشته، هیچ اصراری به اضافه وزن او نداشته باشید و اگر طبق منحنی رشد وزن طبیعی پیدا کرده مطمئن باشید مشکل خاصی ایجاد نخواهد شد و کودک شما کاملا سالم است.
چاقی دوران کودکی چه عوارضی دارد؟
یکی از عوارض چاقی در دوران کودکی شکل گیری سلولهای چربی از کودکی و بروز ناراحتیها و حملات قلبی در دوران نوجوانی و جوانی و قبل از رسیدن به ۳۰ سالگی است که گاهی حتی به مرگ منجر میشود. کودکان چاق معمولا بدون آنکه والدین مطلع باشند مشکل فشارخون هم دارند. و بالاخره این که کلسترول و گلیسرید خون این کودکان بالا بوده و دور کمر بزرگی دارند. این کودکان از نظر اجتماعی منزوی و گوشه گیر هستند و هر چه قدر بزرگ شده و به سن دبستان، راهنمایی و دبیرستان میرسند از جمع بیشتر دور شده و از نظر روانشناسی به نظر میرسد اعتمادبه نفس ندارند.
چاقی ، بلوغ زودرسی و کوتاهی قد
معمولا دیده شده افراد چاقی که از کودکی چاق بوده اند حتی اگر از نظر ژنتیک دارای ویژگی قد بلند باشند نسبتا قد کوتاه بوده و در مقایسه با هم سن و سالان خود قد کوتاه تری دارند. علت این مسئله به هورمونی به نام لپتین مربوط است که از سلو لهای چربی بدن ترشح میشود. هر چه قدر تعداد سلو لهای چربی در بدن بیشتر باشد، میزان ترشح هورمون لپتین بیشتر خواهد بود. یکی از فاکتورهای کلیدی که در بلوغ دختران و پسران اهمیت دارد همین هورمون است. با شروع نوجوانی، ما شاهد تجمع چربی در بدن هستیم. با تجمع چربی، ترشح هورمون لپتین هم آغاز میشود که بر هیپوتالاموس تاثیر گذاشته و سبب ترشح هورمونهای دیگر میشود. این هورمون همچنین بر هیپوفیز تاثیر گذاشته و سبب ترشح هورمو نهای جنسی دیگر شده و در نهایت بر اندامهای تناسلی اثر گذاشته و سبب ترشح هورمو نهایی مثل استروژن و پروژسترون در دختران و تستوسترون در پسران میشود. در کودک چاق به طور طبیعی هورمون لپتین ترشح میشود که خود محرکی برای ترشح هورمونهای جنسی است و سبب بلوغ زودرس در کودکان میشود که پیامدهای اجتماعی زیادی به دنبال دارد. هورمو نهای جنسی میتوانند بر صفحات رشد استخوانی اثر کرده و زودتر از موعد سبب بسته شدن رشد این صفحات شوند، در نتیجه رشد قدی متوقف شده و فرد کوتاه قد میماند. در بزرگسالی این کودکان به افراد چاق قد کوتاه تبدیل میشوند که هم چاقی و هم کوتاهی قد اعتماد به نفس آنها را گرفته و سبب بروز مشکل در زندگی آنها میشود.
آیا میتوان رشد قدی کودکان را افزایش داد؟
شاید شما بپرسید که کودکم خیلی چاق نیست. آیا میتوانم رشد قدی او را افزایش دهم؟ جواب این سوال مثبت است. به عنوان مثال در برخی کشورها مثل ژاپن که مردم آن از نظر ژنتیکی جثه های ظریف و کوتاهی داشته اند، متخصصان با تغییر رژیم غذایی توانسته اند رشد قدی را چند سانتیمتر افزایش دهند. به عبارت ساده تر با استفاده از یک رژیم غذایی مغذی از مواد مغذی حتی در کودکانی که پدر و مادر از نظر ژنتیک قد متوسط یا کوتاهی دارند، میتوان رشد قدی بیشتری داشت. نکته ای که باید به آن توجه کنیم آن است که نقش تغذیه در رشد قدی، به قبل از دوران بلوغ باز میگردد. به محض آنکه نوجوان بالغ شد، دیگر با تغذیه نمیتوان به رشد قدی او کمک کرد. به همین دلیل توصیه میشود قبل از رسیدن کودک به دوران بلوغ مصرف مواد غذایی زیر را افزایش دهیم: مواد کلسیم دار که در شیر و لبنیات و ماست کم چربی موجود است، خانواده کلم شامل گل کلم، برگ کلم و...، دانه کنجد به دلیل امگا ۳ بالا و کلسیم بالا، مواد غذایی حاوی ویتامین A یا حاوی پیشتاز ویتامین A ، بتاکاروتن که در هویج، انبه و خرمالو موجود است و منابع غنی ویتامین C مثل مرکبات. در نهایت باید کودک را از نظر فقر آهن کنترل کنیم زیرا فقر آهن خود زمینه را برای اختلال در رشد قدی فراهم میکند. معمولا کودکانی که دچار کم خونی اند هم وزن گیری خوبی ندارند و هم قدشان کوتاه میماند. غیر از تغذیه آنچه بر رشد قدی کودکان تاثیر میگذارد یک خواب آرام شبانه است. خیلی از بچه ها ممکن است بعدازظهرها دو ساعتی بخوابند اما شبها دیر بخوابند و صبح زود بلند شوند. این نوع خوابیدن ملاک نیست. خوابیدن در شب باید در شرایطی باشد که هورمون ملاتونین یا هورمون خواب ترشح شود. نباید فراموش کرد یکی در زمان خواب و یکی در زمان فعالیت روزانه هورمون رشد ترشح میشود. بسیار مهم است که کودکان خواب آرام شبانه داشته باشند و به اندازه کافی فعالیت کنند. توصیه میشود حتی الاامکان یک ساعت قبل از خواب، کودک قندهای ساده مثل شکر، شکلات، آبنبات، تافی و... مصرف نکند، چون قندهای ساده خود در هورمون رشد اختلال ایجاد میکنند و وقتی هورمون رشد به اندازه کافی ترشح نشود، رشد قدی تا حدی دچار اختلال میشود.
بچه های چاق چند دسته اند؟
ما دو نوع تجمع چربی در بدن داریم. در یک نوع، سلو لهای چربی قابلیت دارند 8 تا 90 درصد حجم خود چربی ذخیره کنند و مثل یک بادکنک بزرگ شوند. در نوع دوم اگر رژیم غذایی کودک یا فرد بیش از حد نیاز حاوی کالری باشد، این سلو لها که مثل بادکنک بزرگ شده اند تقسیم شده و بستر بیشتری برای تجمع چربی حاصل میشود. به نوع دوم چاقی هایپرپلازی گفته میشود. کودکان مبتلا به این نوع چاقی هم به دو دسته تقسیم میشوند. یک دسته آنهایی که از ابتدا چاق متولد شده اند و برخی که با وزن کم متولد شده اند (وزن زیر 2500 گرم) و خانواده چون فکر میکند نوزاد ریز جثه است، سعی میکند با رسیدگیهای مداوم با زور و اجبار یا با جایزه به کودک غذا بدهند. این کودکان به صورت ناگهانی در سن دبستان چاق میشوند. اولین نکته ای که در اینجا باید به آن اشاره کنیم این است که حتی اگر کودک شما حین تولد وزن کمی داشته، هیچ اصراری به اضافه وزن او نداشته باشید و اگر طبق منحنی رشد وزن طبیعی پیدا کرده مطمئن باشید مشکل خاصی ایجاد نخواهد شد و کودک شما کاملا سالم است.
چاقی دوران کودکی چه عوارضی دارد؟
یکی از عوارض چاقی در دوران کودکی شکل گیری سلولهای چربی از کودکی و بروز ناراحتیها و حملات قلبی در دوران نوجوانی و جوانی و قبل از رسیدن به ۳۰ سالگی است که گاهی حتی به مرگ منجر میشود. کودکان چاق معمولا بدون آنکه والدین مطلع باشند مشکل فشارخون هم دارند. و بالاخره این که کلسترول و گلیسرید خون این کودکان بالا بوده و دور کمر بزرگی دارند. این کودکان از نظر اجتماعی منزوی و گوشه گیر هستند و هر چه قدر بزرگ شده و به سن دبستان، راهنمایی و دبیرستان میرسند از جمع بیشتر دور شده و از نظر روانشناسی به نظر میرسد اعتمادبه نفس ندارند.
چاقی ، بلوغ زودرسی و کوتاهی قد
معمولا دیده شده افراد چاقی که از کودکی چاق بوده اند حتی اگر از نظر ژنتیک دارای ویژگی قد بلند باشند نسبتا قد کوتاه بوده و در مقایسه با هم سن و سالان خود قد کوتاه تری دارند. علت این مسئله به هورمونی به نام لپتین مربوط است که از سلو لهای چربی بدن ترشح میشود. هر چه قدر تعداد سلو لهای چربی در بدن بیشتر باشد، میزان ترشح هورمون لپتین بیشتر خواهد بود. یکی از فاکتورهای کلیدی که در بلوغ دختران و پسران اهمیت دارد همین هورمون است. با شروع نوجوانی، ما شاهد تجمع چربی در بدن هستیم. با تجمع چربی، ترشح هورمون لپتین هم آغاز میشود که بر هیپوتالاموس تاثیر گذاشته و سبب ترشح هورمونهای دیگر میشود. این هورمون همچنین بر هیپوفیز تاثیر گذاشته و سبب ترشح هورمو نهای جنسی دیگر شده و در نهایت بر اندامهای تناسلی اثر گذاشته و سبب ترشح هورمو نهایی مثل استروژن و پروژسترون در دختران و تستوسترون در پسران میشود. در کودک چاق به طور طبیعی هورمون لپتین ترشح میشود که خود محرکی برای ترشح هورمونهای جنسی است و سبب بلوغ زودرس در کودکان میشود که پیامدهای اجتماعی زیادی به دنبال دارد. هورمو نهای جنسی میتوانند بر صفحات رشد استخوانی اثر کرده و زودتر از موعد سبب بسته شدن رشد این صفحات شوند، در نتیجه رشد قدی متوقف شده و فرد کوتاه قد میماند. در بزرگسالی این کودکان به افراد چاق قد کوتاه تبدیل میشوند که هم چاقی و هم کوتاهی قد اعتماد به نفس آنها را گرفته و سبب بروز مشکل در زندگی آنها میشود.
آیا میتوان رشد قدی کودکان را افزایش داد؟
شاید شما بپرسید که کودکم خیلی چاق نیست. آیا میتوانم رشد قدی او را افزایش دهم؟ جواب این سوال مثبت است. به عنوان مثال در برخی کشورها مثل ژاپن که مردم آن از نظر ژنتیکی جثه های ظریف و کوتاهی داشته اند، متخصصان با تغییر رژیم غذایی توانسته اند رشد قدی را چند سانتیمتر افزایش دهند. به عبارت ساده تر با استفاده از یک رژیم غذایی مغذی از مواد مغذی حتی در کودکانی که پدر و مادر از نظر ژنتیک قد متوسط یا کوتاهی دارند، میتوان رشد قدی بیشتری داشت. نکته ای که باید به آن توجه کنیم آن است که نقش تغذیه در رشد قدی، به قبل از دوران بلوغ باز میگردد. به محض آنکه نوجوان بالغ شد، دیگر با تغذیه نمیتوان به رشد قدی او کمک کرد. به همین دلیل توصیه میشود قبل از رسیدن کودک به دوران بلوغ مصرف مواد غذایی زیر را افزایش دهیم: مواد کلسیم دار که در شیر و لبنیات و ماست کم چربی موجود است، خانواده کلم شامل گل کلم، برگ کلم و...، دانه کنجد به دلیل امگا ۳ بالا و کلسیم بالا، مواد غذایی حاوی ویتامین A یا حاوی پیشتاز ویتامین A ، بتاکاروتن که در هویج، انبه و خرمالو موجود است و منابع غنی ویتامین C مثل مرکبات. در نهایت باید کودک را از نظر فقر آهن کنترل کنیم زیرا فقر آهن خود زمینه را برای اختلال در رشد قدی فراهم میکند. معمولا کودکانی که دچار کم خونی اند هم وزن گیری خوبی ندارند و هم قدشان کوتاه میماند. غیر از تغذیه آنچه بر رشد قدی کودکان تاثیر میگذارد یک خواب آرام شبانه است. خیلی از بچه ها ممکن است بعدازظهرها دو ساعتی بخوابند اما شبها دیر بخوابند و صبح زود بلند شوند. این نوع خوابیدن ملاک نیست. خوابیدن در شب باید در شرایطی باشد که هورمون ملاتونین یا هورمون خواب ترشح شود. نباید فراموش کرد یکی در زمان خواب و یکی در زمان فعالیت روزانه هورمون رشد ترشح میشود. بسیار مهم است که کودکان خواب آرام شبانه داشته باشند و به اندازه کافی فعالیت کنند. توصیه میشود حتی الاامکان یک ساعت قبل از خواب، کودک قندهای ساده مثل شکر، شکلات، آبنبات، تافی و... مصرف نکند، چون قندهای ساده خود در هورمون رشد اختلال ایجاد میکنند و وقتی هورمون رشد به اندازه کافی ترشح نشود، رشد قدی تا حدی دچار اختلال میشود.
برای ارسال نظر کلیک کنید
▼