قرص های جلوگیری از حاملگی، مزایا و معایب

شهرزاد:بیش از نیم قرن پیش با تولید اولین قرص پیشگیری زنان توانستند چرخه قاعدگی خود را مهار کنند. ضمن معرفی روش‌هایی مانند IUD، تزریق، برچسب و کاندوم زنانه هنوز مصرف قرص‌های پیشگیری اولین و مطمئن‌ترین روش بارداری هستند.

اما امروزه قرص‌های پیشگیری مقدار استروژن کمتری نسبت به نسل اول خود دارند و خبر خوب این که عوارض این قرص‌ها هم به مراتب کمتر شده در حالی‌که هنوز اثرات دقیق خود را دارند.

قرص‌های پیشگیری ۲ نوع اصلی دارند: قرص‌های ترکیبی که محتوی استروژن و پروژسترون هستند و قرص‌های مینی که فقط پروژسترون دارند. البته یک نوع دیگر قرص‌های پیشگیری قرص اضطراری است که باید بعد از رابطه حفاظت نشده، مصرف شود. در ادامه برایتان عملکرد هر یک از قرص‌ها را توضیح می‌دهم.

قرص‌های ترکیبی

قرص‌های ترکیبی پرمصرف‌ترین قرص‌های پیشگیری هستند که حاوی ترکیبی از هورمون‌های استروژن و پروژسترون هستند. تخمک‌گذاری زمانی رخ می‌دهد که مقدار هورمون استروژن در بدن به حداکثر می‌رسد. این قرص‌ها با جلوگیری از رسیدن مقدار هورمون استروژن بدن به حداکثر از تخمک‌گذاری پیشگیری می‌کنند و همچنین سبب ضخامت موکوس گردن رحم و ممانعت از رسیدن اسپرم به تخمک می‌شوند. به علاوه این قرص‌ها به سلول تخم تشکیل شونده اجازه نمی‌دهند در دیوار رحم لانه‌گزینی کند.

در تمام قرص‌های ترکیبی از یک نوع استروژن استفاده شده اما پروژسترون‌های آن‌ها متفاوت است. اکثر قرص‌های ترکیبی در بسته‌های ۲۱ تا ۲۸ تایی عرضه می‌شوند. بسته‌های ۲۱ عددی قرص حاوی ۲۱ قرص فعال هستند و در ۷ روز آخر قاعدگی خانم لازم نیست قرصی بخورد و باید خودش به خاطر بسپارد که مصرف قرص‌ها را در چرخه بعدی دوباره آغاز کند. در بسته‌های ۲۸ تایی، ۲۱ عدد قرص فعال و ۷ قرص غیرفعال وجود دارد. قرص‌های ترکیبی ۳ نوعند: قرص‌های تک فازی، ۲ فازی و قرص‌های ۳ فازی. این ۳ نوع قرص به ترتیب ۱، ۲ و ۳ دوز استروژن دارند.

مزایای قرص‌های ترکیبی

•اگر هر روز مصرف شوند ۹۹ درصد موثرند. البته درصد خطای آن‌ها به طور کلی بین ۳تا ۸ درصد است.

•حجم خونریزی را خفیف‌تر و قاعدگی را منظم‌تر و کم درد‌تر می‌کنند.

•علائم ناخوشایند قبل از قاعدگی را کاهش می‌دهند.

•خطر سرطان‌های سینه، تخمدان و رحم را کاهش می‌دهند.

•آکنه را کم می‌کنند.

•احتمال حاملگی خارج رحمی را کاهش می‌دهند.

عوارض قرص‌های ترکیبی

از جمله عوارض قرص‌های ترکیبی تهوع، استفراغ، سردرد، درد و تورم پستان، کاهش میل جنسی، سرگیجه، خونریزی‌های نامنظم به ویژه در ۲ ماه اول استفاده است. در موارد نادر این قرص‌ها همچنین خطر افزایش فشار خون، حمله قلبی، لخته خون و تومور کبدی را افزایش می‌دهند و زنانی که سابقه لخته خون، فشار خون بالا، میگرن، بیماری قلبی و کبدی دارند، نباید آن‌ها را استفاده کنند.

قرص‌های مینی

قرص‌های مینی فقط پروژسترون دارند و برای زنان شیرده تولید می‌شوند. استروژن تولید شیر را کاهش می‌دهد. زنانی که به هر دلیلی نباید استروژن مصرف کنند هم می‌توانند از این قرص‌ها بخورند مثلا زنانی که سابقه لخته خون دارند، قرص‌های مینی یا یکی از هورمون‌های موثر در تخمک‌گذاری را غیرفعال می‌کنند یا مخاط دهانه رحم را ضخیم می‌کنند و از رسیدن اسپرم به تخمک جلوگیری می‌کنند.

این قرص‌ها در بسته‌بندی‌های ۲۸ تایی عرضه می‌شوند و هر ۲۸ تای آن‌ها فعال هستند. قرص‌های مینی اگرچه می‌توانند موثر واقع شوند اما باید در مصرف آن‌ها بسیار دقیق باشید زیرا در طول ۲۴ ساعت اثر آن‌ها به سختی باقی می‌ماند و باید حتما هر روز در ساعتی مشخص مصرف شوند.

مزایای قرص‌های مینی:

مصرف انی قرص‌ها در دوران شیردهی و برای کسانی است که نمی‌توانند استروژن مصرف کنند مثل زنان سیگاری یا بالای ۳۵ سال و زنان مبتلا به فشار خون و میگرن.

معایب قرص‌های مینی

به اثربخشی قرص‌های ترکیبی نیستند باید هر روز سر ساعت مشخص مصرف شوند، می‌توانند سبب خونریزی‌های نامنظم و عقب افتادن قاعدگی شوند، می‌توانند عوارضی مانند درد شکمی، انقباضات، خستگی، گرگرفتگی، کاهش میل جنسی، سردرد، تهوع، استفراغ و اختلال خواب را ایجاد کنند.

قرص‌های مصرف مداوم یا فزون دوره

این قرص‌های تقریبا جدید برای زنانی که قاعدگی دردناک دارند یا از خونریزی‌های ماهانه معذب هستند، انتخابی مناسبند. قرص‌های فزون دوره هم هر دو هورمون استروژن و پروژسترون را دارند و با داشتن دوره مصرف طولانی‌تر هورمون‌های فعال‌تری را به بدن می‌رسانند و قسمت اعظم قاعدگی را از بین می‌برند. تعداد قرص مصرفی یا تعدد قاعدگی به نوع قرص مصرف مداوم بستگی دارد:

نوع اول: بسته قرص حاوی ۸۱ قرص فعال است و در ادامه با ۷ قرص غیرفعال تمام می‌شود. یعنی با مصرف این قرص‌ها هر ۳ ماه یک بار عادت ماهانه می‌شوید.

نوع دوم: بسته قرص حاوی ۸۴ قرص فعال است و در ادامه با ۷ قرص با دوز استروژن ناچیز تمام می‌شود. با مصرف این قرص‌ها هر سال ۴ بار عادت ماهانه می‌شوید.

نوع سوم: بسته این قرص‌ها فقط حاوی قرص‌های فعال است و باید در طول ۳۶۵ روز سال مصرف شوند نتیجه فقدان کامل عادت ماهانه‌هاست.

قرص‌های پیشگیری اضطراری

این قرص‌ها برای افرادی که به هر دلیلی رابطه حفاظت نشده داشته‌اند و آمادگی بارداری را ندارند تولید شده‌اند و باید بسته به نوع قرص ظرف ۱۲ تا ۷۲ ساعت بعد از رابطه مصرف شوند.

خطا‌ها و راه‌حل‌ها

۱.اگر یک قرص فعال را فراموش کردید یا بسته را یک روز دیر شروع کردید:

به محض به یاد آوردن مصرف قرص آن را بخورید و سپس از روز بعد دوباره قرص را طبق برنامه بخورید. در این حالت روش پیشگیری اضافی (کاندوم یا قرص اضطراری) نیاز نیست.

۲. اگر ۲ روز قرص فعال را فراموش کردید یا بسته قرص را ۲ روز دیر شروع کردید:

به محض به خاطر آوردن ۲ قرص فعال را بخورید. سپس مصرف روزانه قرص را ادامه دهید. همچنین تا ۷ روز آینده ضمن مصرف قرص‌های فعال طبق برنامه یا از کاندوم استفاده کنید یا از رابطه خودداری کنید .

۳.اگر در هفته سوم مصرف قرص‌های فعال، قرص یا قرص‌هایی را فراموش کردید، مصرف قرص‌ها را طبق برنامه بسته ادامه دهید و بعد از اتمام دوره بسته قرص (۲۱ تایی) را با قرص‌های فراموش شده دور بیندازید و از روز بعد بسته جدیدی را شروع کنید. یادتان باشد اگر قرص‌های‌تان ۲۸ تایی است نباید بعد از ۲۱ روز قرص‌های غیرفعال آن را بخورید.

۴.اگر در طول هفته اول چند قرص را فراموش کردید و رابطه حفاظت نشده داشتید باید به جای قرص آن روزتان از قرص‌های اضطراری استفاده کنید.

اگر قرص‌های غیر فعال فراموش شدند:

طبق برنامه پیش بروید و در پایان روز ۲۸ بسته را با قرص‌های فراموش شده دور بیندازید.