اهمیت بازی با کودکان، بهترین روش پرورش مغز

بازی با کودکان بسیار مفرح و لذت بخش است. نوزادان از توجه بزرگترها، در آغوش بودن، نوازش شدن، حرکت دادن و کودکان از بازی کردن، صحبت کردن و آواز خواندن لذت می‌برند. می‌توان با انجام بازی‌های گوناگون، مهارت‌های جسمی، حرکتی، اجتماعی و مغز کودک را پرورش داد.

مغز کودکان در سن سه سالگی هزار تریلیون اتصال را در خود شکل داده است. این تعداد، دوبرابر مقدار اتصالات در یک فرد بالغ است. برخی از نورون‌های مغزی، پیش از تولد، با دیگر سلول‌ها ارتباط برقرار کرده‌اند. این سلول‌ها، کارکرد‌های حیاتی نوزاد، مانند تنفس، ضربان قلب و واکنش‌های طبیعی بدن را بر عهده دارند. باقی ارتباطات مغزی نوزاد پس از تولد شکل می‌گیرد.

رابطه تجربه‌های کودکی و پرورش مغز

به محلی که نرون‌ها در آن با یکدیگر اتصال برقرار می‌کنند، "سیناپس" گویند. بیشترین میزان ایجاد سیناپس‌ها بین تولد تا حدود ۱۰ سالگی کودک رخ می‌دهد. در این مدت، شاخه‌های گیرنده سلول‌های عصبی، که دندریت نام دارند، به مقدار زیادی رشد می‌کنند و گسترش می‌یابند. به طوری که تریلیون‌ها سیناپس را ایجاد می‌کنند. یک سلول مغزی توانایی اتصال با ۱۰ هزار سلول دیگر را دارد. در این مدت، وزن مغز کودک سه برابر می‌شود.

تحقیقات نشان داده است که دوره‌های ایجاد سریع سیناپس‌ها در مناطق خاصی از مغز کودک، ارتباط مستقیم با ایجاد رفتار‌هایی دارد که توسط این مناطق از مغز هدایت می‌شوند. دانشمندان بر این باورند که میزان تحریک‌های رفتاری که نوزادان و کودکان در این مدت دریافت می‌کنند، تعیین کننده نوع و مقدار شکل گیری سیناپس‌ها در مغز آنها و در واقع چگونگی پرورش مغز آنهاست.

تجربه‌های اولیه کودک، نقش اساسی در پرورش مغز را ایفا می‌کنند. سیناپس‌های ایجاد شده در اثر تجربه‌هایی که تکرار می‌شوند، دایمی و برقرار می‌مانند. در مقابل، سیناپس‌های ایجاد شده از تجربه‌هایی که به تعداد لازم تکرار نمی‌شوند، احتمال باقی ماندن ندارند. به طور مثال اگر با کودکی زیاد صحبت نشود و برایش کتاب خوانده نشود، ممکن است در آینده در یادگیری مهارت‌های زبانی به مشکل برخورد کند. کودکی که به ندرت با او بازی می‌شود، ممکن است در آینده ناسازگاری اجتماعی داشته باشد. مغز نوزاد بر اساس بازخوردی که از محیط پیرامون خود دریافت می‌کند، شکوفا می‌شود. اتصالاتی که بر اساس تجربیات مختلف در مغز ایجاد می‌شود، تاثیر مهمی بر رشد عقلی و احساسی کودک می‌گذارد. بدین ترتیب، کودکی که از زمان تولد تجربه‌های کلامی زیادی داشته است، در آینده می‌تواند، سخنران خوبی شود. کودکی که فعالیت‌ها و شیرین کاری‌هایش با لبخند و استقبال پدر و مادر پاسخ داده شده است، در آینده از شعور عاطفی بالایی برخوردار خواهد بود.

یافته‌های پژوهشی جدید پیرامون پرورش مغز

یافته‌های ده سال اخیر نشان داده است که تجربه‌های اولیه نوزاد، تاثیر عمیق و تعیین کننده‌ای بر شکل‌گیری مغز او دارد. سه یافته کلیدی در این باره وجود دارند.

- ظرفیت یک فرد برای آموختن و شکوفایی در شرایط مختلف بستگی به ارتباط متقابل میان طبیعت فرد و اکتسابات او دارد.

- مغز انسان به شکل منحصر به فردی برای بهره بردن از تجربه‌ها و آموخته‌های نخستین سال‌های عمر او خلق شده است.

- در حالی که انسان در سال‌های اولیه عمر با فرصت‌ها و چالش‌های بیشتری روبرو می‌شود؛ اما یادگیری او تا پایان عمر ادامه دارد.

بازی با کودکان، بهترین روش پرورش مغز

در ابتدا بایستی نیاز‌های اولیه نوزادان و کودکان را برآورده کرد. فردی آگاه و دلسوز باید مراقب سلامتی کودک باشد. نوزادان و کودکان در محیط‌هایی به شکوفایی می‌رسند که برای اکتشاف جالب باشد، ایمن باشد و افرادی برای تامین نیاز‌های عاطفی و جسمی آنها، در آنجا حضور داشته باشند.

بازی با کودکان، آواز خواندن و موسیقی، داستان گفتن، صحبت کردن و در آغوش گرفتن آن‌ها موجب ایجاد اتصالات سیناپسی در مغز آن‌ها شده و ظرفیت‌های لازم برای یادگیری را در مغز آن‌ها فراهم می‌کند.

مزایای بازی با کودکان

۱. یادگیری زبان

کودکانی که هنوز توانایی حرف زدن ندارند، به آنچه که شما می‌گویید با دقت توجه می‌کنند. هرچه شما اشیا بیشتری را به آنان معرفی کنید (مثلا به توپ اشاره کنید و بگویید: این یک توپ فوتبال است) دایره لغات آنان گسترده‌تر می‌شود. مغز کودک به سرعت در حال رشد است و ساختار زبانی در مغز آن‌ها در حال شکل گیری است.

۲. مهارت‌های اجتماعی

دلیل اینکه کودکان عاشق بازی کردن با شما هستند، بودن و وقت گذراندن با شماست. آن‌ها در حال ارتباط برقرار کردن و اجتماعی شدن و یادگیری رفتار‌های کلامی و غیرکلامی هستند. هنگام بازی با کودکان، آنان مرز‌های رفتاری را آزمایش می‌کنند تا بفمهند اجازه چه کار‌هایی دارند و اجازه چه کار‌هایی ندارند. آن‌ها مشغول یادگیری رفتار‌های علت و معلولی هستند. هرچه بزرگتر می‌شوند، این مهارت‌ها را در ارتباط با دیگر کودکان در زمین بازی و مدرسه به کار می‌گیرند.

۳. تقویت مهارت‌های حرکتی

کودکان، گاهی اوقات، در حرکات‌هایشان هماهنگی کامل ندارند. بدون هیچ دلیلی، تعادل خود را از دست می‌دهند و به زمین می‌افتند. اما اگر شما دنبال آن‌ها بدوید، مهارت‌های حرکتی دست و پای آن‌ها بهبود می‌یابد. در حین بازی با کودکان تعادل و هماهنگی آنها بیشتر می‌شود. چهار دست و پا رفتن نه تنها به کودک اجازه کشف و گردش می‌دهد، بلکه باعث می‌شود، احساس کند با دیگر انسان‌ها تعامل دارد. تحقیقی توسط دی. راکیسون که در مجله رشد روانی به چاپ رسیده، بیان می‌کند که خزیدن و چهار دست و پا رفتن باعث ایجاد تعاملات اجتماعی برای نوزاد شده و او را به انسانی اجتماعی تبدیل می‌کند.

۴. تقویت مهارت‌های جسمی

همه کودکان می‌توانند ایستادن را خودشان یاد بگیرند و بتدریج دیگر مهارت‌های جسمی را کسب کنند. مهم است که مهارت‌های دست ورزی، چنگ زدن، گرفتن اشیا و نگه داشتن آن‌ها را تمرین کنند. برخی بازی‌های کودکان شامل تمرین کردن این مهارت‌هاست. مانند حلقه هوش، که کودک یاد می‌گیرد، حلقه‌هایی با سایز‌های مختلف را در دست بگیرد و در میله‌ای مرتب بچیند.

۵. مهارت‌های شناختی

بازی با کودکان موجب ایجاد مسیر‌های نورونی جدید در مغز کودک می‌شود. هر بار که کودک یک بازی را تکرار می‌کند، آن مسیر نورونی قوی‌تر می‌شود. به همین دلیل کودکان بازی‌ها و حرکت‌ها را به طور مداوم تکرار می‌کنند. یک مثال خوب در این زمینه، وقتی است که پدر و مادر‌ها آوازی برای کودک می‌خوانند و با دست زدن، یا کوبیدن دست کودک به طبل، او را همراه می‌کنند. بازی‌های تعاملی باعث افزایش مهارت‌های شناختی و حافظه و تمرکز در کودک می‌شود.

۶. مهارت‌های بینایی

کودکان مشغول شناخت دنیای اطراف و توسعه مهارت‌های بینایی خود هستند. چشمان آن‌ها با دنبال کردن اشیا دیدی دقیق‌تر و واضح‌تر به آن‌ها می‌دهد.

بنابراین هرگاه دیدید که کودکتان می‌خندد و وقتی اسباب‌بازی‌اش را پرت می‌کند، به شما نگاه می‌کند، بدانید که او منتظر است تا شما با او همبازی شوید. بازی‌های زیادی وجود دارند که کمک می‌کنند تا مهارت‌های زبانی، جسمی، حرکتی و بینایی کودکتان رشد کنند.