آنفولانزا و سرماخوردگی در کودکان، راهکارهای درمان خانگی

برخی از والدین وقتی فرزندشان سرما می‌خورد، فوراً به کودکشان دارو می‌دهند اما پزشکان طب اطفال هشدار می‌دهند که داروهای بدون نسخهٔ مختلف برای درمان سرفه یا سرماخوردگی کودکان مؤثر نیستند و می‌توانند برای کودکان زیر شش سال خطرناک باشند. اما این بدان معنا نیست که کودکتان باید درد و ناراحتی ناشی از بیماری را تحمل کند. اول از همه باید به پزشک اطفال مراجعه شود تا نوع بیماری کودک مشخص شود و سپس پزشک ممکن است مراقبت‌های خانگی ملایم و ایمنی را به شما توصیه کند که گرچه زمان بیماری کودکتان را که دورهٔ آن معمولاً ۱۰ روز طول می‌کشد کوتاه‌تر نخواهد کرد، اما ممکن است حال عمومی او را بهتر کنند. در این مطلب می‌توانید با این راهکارها آشنا شوید.

استراحت زیاد
مبارزهٔ بدن با عفونت و بیماری به انرژی نیاز دارد و این می‌تواند یک کودک یا بزرگسال را بسیار خسته کند. هنگامی که فرزندتان استراحت می‌کند، در واقع در حال بهبود است و این دقیقاً همان کاری است که باید انجام دهد. بنابراین، محل راحت و آرامی برای استراحت کودک مهیا کنید و فعالیت‌های آرامی برای سرگرم نگه داشتن او انتخاب کنید. به عنوان مثال به فرزندتان اجازه دهید فیلم‌ و کارتون مورد علاقه‌اش را تماشا کند یا یک اپلیکیشن بازی مناسب را یک بار دیگر بازی کند. همچنین می‌توانید یک بسته مدادرنگی جدید و کاغذ و یا یک کتاب رنگ‌آمیزی برای او بخرید و حتی یک پازل نیز در رختخواب قابل حل شدن است.
اما برای استراحت کردن لزوماً نباید کودک در رختخواب بماند و گاهی یک تغییر محیط هم مفید است. اگر هوا خوب است می‌توانید جای راحتی در حیاط، ایوان یا بالکن خانه برای نشستن و استراحت کودک آماده کنید. در داخل خانه نیز می‌توانید در جایی سرگرم‌کننده‌تر از تخت خودش مثل یک گوشهٔ دنج را برای او آماده کنید، مثلاً یک چادر در اتاق نشیمن بزنید و یا با چند بالش، قلعهٔ بالشی گرم و نرمی برایش بسازید.
اگر استراحت کردن برای فرزندتان دشوار است، چند کتاب به تختش ببرید و در بغلتان برایش کتاب بخوانید. به او چند شعر کودکانه یاد بدهید یا برایش داستان‌ تعریف کنید.

بخور و حمام بخار
تنفس هوای مرطوب به شل شدن مخاط موجود در مجاری بینی کمک می‌کند. حمام آب گرم علاوه بر این کار، این مزیت اضافه‌ را دارد که برای فرزندتان آرامش‌بخش است. اما اگر فرزندتان سابقهٔ آسم یا بیماری‌های مشابه دارد، قبل از استفاده از حمام بخار با پزشک کودک مشورت کنید.
فرزندتان را در یک حمام پر از بخار آب گرم و البته دارای تهویهٔ هوا حمام دهید. اجازه دهید فرزندتان تا هر زمان که دوست دارد و زیر نظارت شما در حمام بازی کند، مگر اینکه کودک به اندازه‌ای بزرگ شده باشد که خودش بتواند بدون بروز خطری حمام کند. اگر وقت مناسبی برای حمام نیست، می‌توانید آب داغ را در وان یا دوش باز بگذارید، در حمام را ببندید و با فرزندتان چند دقیقه در بخار حمام بنشینید. همچنین بد نیست اگر چند کتاب نیز همراه خودتان ببرید و همراه هم به عکس‌هایش نگاه کنید.
همچنین می‌توانید یک دستگاه رطوبت‌ساز یا بخور سرد را در اتاق او روشن کنید. اما در صورت وجود دیگر مشکلات تنفسی مثل آسم لازم است قبل از استفادهٔ بخور سرد یا گرم با پزشک کودک صحبت کنید. همچنین بسیار مهم است که دستگاه رطوبت‌ساز را هر روز کاملاً تمیز و خشک کنید، زیرا کپک و باکتری‌ها می‌توانند در داخل آن تجمع کنند و سپس وقتی دستگاه را روشن می‌کنید در هوا پخش شوند.

قطره و پوآر بینی
وقتی بچه‌ها کوچک‌تر از آن هستند که بینی خود را خوب تمیز کنند، می‌توان بینی آنها را با قطرهٔ بینی سالین یا پوآر بینی تمیز کرد. سعی کنید حدود ۱۵ دقیقه قبل از تغذیه از پوآر بینی استفاده کنید و حتی اگر فرزند شما بزرگ‌تر است و مشکلی با این روش ندارد، هیچ دلیلی وجود ندارد که از آن استفاده نکنید. اما خیلی مراقب باشید که هرگز گوش پاک‌کنی را داخل سوراخ‌های بینی کودکتان نکنید.
همچنین بینی فرزندتان را بیش از دو بار در روز با مکش تمیز نکنید، وگرنه ممکن است پوشش داخلی آن را تحریک کنید و بیش از چهار روز متوالی هم از قطرهٔ سالین استفاده نکنید، زیرا این کار می‌تواند به مرور بینی او را خشک و اوضاع را بدتر کند.
از اسپری‌های ضداحتقان بینی هم برای کودک یا فرزندان خردسال خود استفاده نکنید. پزشکان آنها را برای کودکان زیر شش سال توصیه نمی‌کنند و معمولاً آنها را برای بچه‌های بزرگ‌تر نیز پیشنهاد نمی‌کنند. اسپری‌های بینی مؤثر نیستند و می‌توانند اثر بازگشتی داشته باشند و در نتیجه در درازمدت باعث افزایش احتقان شوند.

نوشیدن مایعات بیشتر
نوشیدن مقدار زیادی مایعات از کم آبی بدن جلوگیری می‌کند، ترشحات بینی کودک را رقیق و جاری می‌کند و بیرون می‌ریزد. برای کودکانی که کمتر از ۱۲ ماه دارند، افزایش دفعات تغذیهٔ او با شیر مادر یا شیر خشک، بهترین راه برای بالا نگه داشتن سطح آب بدن است. برای کودکان بزرگ‌تر، آب ساده عالی است، اما شاید فرزندتان آن را خیلی دوست نداشته باشد.
در هر صورت به خاطر داشته باشید که برای کودکان زیر شش ماه فقط به شیر مادر یا شیر خشک اکتفا کنید، مگر اینکه پزشک کودک شما چیز دیگری بگوید. کودکان در این سن نیازی به آب ندارند و آب زیاد در واقع می‌تواند برایشان مضر باشد.

مایعات گرم و سوپ مرغ برای کودک بزرگ‌تر از شش ماه
اگر کودک شما شش ماهه یا بزرگ‌تر است، مایعات گرم و شفاف می‌‌توانند بسیار تسکین‌دهنده باشند و به کاهش احتقان و گرفتگی بینی کمک کنند. پژوهش‌ها نشان داده‌اند که سوپ مرغ واقعاً علائم سرماخوردگی مانند درد، خستگی، احتقان و تب را کاهش می‌دهد. براث یا آب‌گوشت صاف‌شده هم یک جایگزین خوب برای کودکانی است که هنوز در حال تطبیق با غذاهای جامد و کمکی هستند. همچنین می‌توانید آب سیب گرم، آب و مایعات را به صورت گرم و نه داغ به کودکتان بدهید.
اما قبل از امتحان کردن چای‌های گیاهی و دم‌نوش‌ها با پزشک کودک خود مشورت کنید، زیرا حتی همهٔ محصولات ارگانیک و طبیعی ایمن و بی‌خطر نیستند.

بالا بردن سر برای کودک ۱۲ ماهه یا بزرگ‌تر
بالا بردن سر کودک وقتی در حال استراحت است، می‌تواند تنفس او را راحت‌تر کند. اگر فرزند شما در یک تخت کوچک می‌خوابد، چند حوله یا یک بالش باریک را در زیر قسمت فوقانی تشک روی فنرهای تخت قرار دهید ولی سعی نکنید پایه‌های تخت را بالا ببرید، زیرا این کار می‌تواند تخت را نامتعادل کند.
اگر فرزندتان در یک تخت بزرگ می‌خوابد، ممکن است گذاشتن یک بالش اضافی زیر سر او کافی باشد. اما اگر او در حین خواب وول می‌خورد، ایمن‌تر است که با گذاشتن حوله یا یک بالش زیر تشک، قسمت فوقانی تخت را بالا ببرید. این کار همچنین در مقایسه با استفاده از بالش اضافی، شیب ملایم‌تر و راحت‌تری ایجاد می‌کند و اگر کودک دبستانی شما باید در حین خواب به چیزی تکیه داده شود، ممکن است در یک تخت لمیدنی و دارای پشتی متحریک هم راحت‌تر باشد.
اما به خاطر داشته باشید که خواه کودک در تخت بزرگ می‌خوابد و خواه در تخت کوچک، در ایجاد شیب زیاده‌روی نکنید. اگر کودکتان در خواب خیلی غلت می‌خورد، ممکن است کاملاً بچرخد، یعنی طوری که پاهای او بالاتر از سرش قرار بگیرد و ترفند شما را بی‌اثر کند.

عسل برای کودک ۱۲ ماهه و بزرگ‌تر
هرگز به کودکان زیر یک سال عسل ندهید، زیرا عسل گاهی می‌تواند باعث بوتولیسم اطفال شود که یک بیماری خطرناک و گاه کشنده است. اما خوردن عسل برای سن‌های دیگر مانعی ندارد. عسل، گلو را می‌پوشاند و تسکین می‌دهد و به مهار سرفه‌ها کمک می‌کند. چند پژوهش محدود نشان داده‌اند که عسل شدت سرفه را تخفیف می‌دهد و به کودکان کمک می‌کند شب‌ها بهتر بخوابند. عسل اغلب در دمای اتاق سفت می‌شود. برای نرم شدن، مقداری از آن را در یک ظرف نسوز بریزید و مدت کوتاهی در یک ظرف حاوی مقداری آب بجوشانید یا آن را به مدت پنج تا ۱۰ دقیقه در آب داغ قرار دهید.
یک‌ دوم تا یک قاشق چای‌خوری عسل به کودکتان بدهید. بعضی‌ها عسل را با آب داغ و چند قطره لیمو مخلوط می‌کنند که کمی ویتامین C را نیز به آن اضافه می‌کند. از آنجا که عسل چسبناک است، از فرزندتان بخواهید پس از خوردن آن مسواک بزند، به‌ ویژه اگر عسل را در وقت خواب به او می‌دهید.

فین‌ کردن برای کودک دو ساله و بزرگ‌تر
پاکسازی بینی کودک از مخاط کمک می‌کند تا تنفس و خواب او راحت‌تر شود و به‌طورکلی به او احساس راحتی و آسودگی بیشتری بدهد. بسیاری از بچه‌ها مهارت فین‌ کردن را تا حداقل چهار سالگی یاد نمی‌گیرند، اما برخی هم از حدود دو سالگی می‌توانند این کار را انجام دهند. نکاتی برای آموزش فین‌ کردن می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
- فین‌ کردن را به صورت عملی به او نشان دهید.
- توضیح دهید که فین‌ کردن، بو کشیدن برعکس است.
- به کودکتان بگویید که یک سوراخ بینی‌اش را با دست بگیرد و آرام هوا را از سوراخ دیگر بینی بیرون بدهد.
- خودتان هم این کار را تکرار کنید.
- به کودک یاد بدهید که آرام فین کند و توضیح دهید که فین‌ کردن شدید می‌تواند به گوش‌هایش آسیب برساند.
- به فرزندتان یک بستهٔ کوچک دستمال کاغذی‌ رنگی بدهید تا با آن تمرین کند.
- اطمینان پیدا کنید که کودکتان می‌داند پس از فین‌ کردن، از مالیدن چشم‌هایش خودداری کند.
- رعایت درست بهداشت را به او آموزش دهیدد و از او بخواهید دست‌هایش را بشوید و یا از ژل ضدعفونی دست استفاده کند تا میکروب‌های را پخش نکند.
- اگر بینی فرزندتان در اثر بالا کشیدن آب بینی یا فین‌ کردن زیاد زخم شده است، می‌توانید کمی وازلین یا دیگر پمادهای ایمن برای کودکان را به اطراف سوراخ‌های بینی‌اش بمالید.

قوری نتی برای کودک چهار ساله و بزرگ‌تر
قوری نتی یا پاتی نت، وسیله‌ای است که با آن می‌توان داخل بینی را تمیز کرد. به این شکل که یک محلول سالین ملایم را وارد مجاری بینی می‌کند، داخل بینی را مرطوب می‌کند، مخاط را رقیق و شل و آن را بیرون می‌ریزد. این کار را چیزی شبیه آبیاری بینی است. اما برای این کار لازم است که کودکتان با شما همکاری کند، یعنی او باید به اندازه کافی بزرگ شده باشد و مایل به همراهی در این روش، که دردناک نیست اما در ابتدا حس عجیبی دارد باشد. این وسیله قطعاً برای نوزادان یا کودکان نوپا مناسب نیست و کودکان بزرگ‌تر و حتی بزرگسالان نیز ممکن است آن را دوست نداشته باشند.
اما آنچه نیاز دارید چیست؟ اول یک قوری نتی لازم است. این وسیله شبیه یک آب‌پاش بسیار کوچک یا یک قوری چای به نظر می‌رسد و معمولاً از جنس پلاستیک، سرامیک یا فلز است. می‌توانید قوری‌های نتی را از داروخانه‌ها یا فروشگاه‌های دیگر خریداری کنید. دوم هم کمی محلول سالین که آن را نیز از داروخانه‌ها می‌توان تهیه کرد.
همچنین فقط از آب مقطر خریداری‌شده از داروخانه یا آب لوله‌کشی جوشانده‌شده استفاده کنید. آب شرب جوشانده‌نشده ممکن است حاوی ارگانیسم‌های زنده باشد که هرچند نوشیدن این ارگانیسم‌ها بی‌خطر است، چون اسید معده آنها را می‌کشد، اما آنها می‌توانند در بینی زنده بمانند و باعث عفونت جدی شوند.
قبل از آموزش استفاده از قوری نتی به کودک، خودتان آن را امتحان کنید. همچنین می‌توانید ویدیوهای استفاده از قوری نتی را در اینترنت ببینید تا بدانید که استفاده از آن به چه شکل است. اما برای این کار باید چه کار کنید؟ اول قوری نتی را با آب جوشیدهٔ خیلی ولرم رو به سرد یا محلول سالین پر کنید. بعد درحالی‌که روی روشور دستشویی خم شده‌اید و سرتان را به شکل مایل کج کرده‌اید، از دهانتان نفس بکشید و دهانهٔ قوری را در تقریباً عمق سوراخ بالایی بینی قرار دهید. آب به آرامی در حفرهٔ بینی جریان می‌یابد و از سوراخ دیگر بینی خارج خواهد شد. سپس همین کار را برای طرف دیگر بینی تکرار کنید.
اجازه دهید کودکتان شما را در حین استفاده از آن تماشا کند و سپس به او کمک کنید که خودش از آن استفاده کند. سر فرزندتان را روی روشور به شکل مایل کج کنید و دهانهٔ قوری را در بالای سوراخ بینی او قرار دهید. سپس به آرامی آب یا محلول سالین را در مجاری بینی بریزید تا آنها را تمیز و مرطوب کند. این کار ممکن است به کمی آزمون و خطا نیاز داشته باشد، اما وقتی یاد بگیرید، استفاده از آن آسان است. شاید در ابتدا بهتر است شما و فرزندتان این کار را در حمام یا وان هنگام حمام تمرین کنید.
یادتان باشد کودکی را که به این کار علاقه‌مند نیست، به زور وادار به انجام آن نکنید. این کار باید با ملایم تمام انجام شود تا از ناراحت کردن یا حتی صدمه زدن به مجاری بینی کودک در صورت تقلا و مقاومت او جوگیری شود.

غرغره کردن با آب برای کودک چهار ساله و بزرگ‌تر
غرغره کردن با آب روشی قدیمی و شناخته‌شده برای تسکین مشکل گلودرد است. این کار همچنین به پاک کردن مخاط گلو کمک می‌کند. دانشمندان دقیقاً مشخص نکرده‌اند که چرا این روش مؤثر است، اما به هر حال مطالعات نشان داده است که درمانی اثرگذار است. اما برای یادگیری غرغره کردن، ابتدا فرزندتان باید سن کافی داشته باشد. برای بسیاری از بچه‌ها، سن کافی به معنای سن مدرسه یا بالاتر است، اما برخی کودکان می‌توانند زودتر آن را بیاموزند. چند نکته برای آموزش غرغره کردن به فرزندتان می‌تواند به شکل زیر باشد:
- با آب ساده و تمیز تمرین کنید.
- دو لیوان آماده کنید و خودتان همراه کودکتان این کار را تمرین کنید.
- به کودک بگویید سر خود را بالا بدهد و سعی کند آب را در انتهای گلو نگه دارد، بدون آنکه آن را ببلعد.
- هنگامی که این کار را کاملاً یاد گرفت، به او بگویید که از گلویش صدای غرغره کردن دربیاورد.
- به او نشان دهید که این کار چگونه است و چه صدایی دارد.
- به کودک یادآوری کنید که آب را به جای قورت دادن، بیرون بریزد.
- بهتر است فرزندتان در طول بیماری، روزانه سه یا چهار بار آب غرغره کند. بچه‌های کوچک را هم در صورتی ترغیب به غرغره کنید که خودشان مایل به آن باشند.