علائم سرطان پستانی، چگونه شروع می شود؟

سرطان سینه ناشی از رشد خارج از قاعده سلول‌های غیرطبیعی در پستان است. در هر دو نوع تومورهای خوش خیم و بدخیم، رشد سریع و زیاد سلول‌ها وجود دارد. روند زیاد شدن سلول‌ها در تومورهای خوش خیم در مرحله مشخصی متوقف می شود، در تومورهای بدخیم این رشد به صورت غیر قابل مهار ادامه می یابد تا حدی که در صورت عدم درمان، تمامی قسمت‌های بدن را تحت تأثیر قرار داده و از کار می‌اندازد.

سرطان سینه چگونه شروع می شود؟
سرطان سینه، ناشی از رشد خارج از قاعده سلول‌های غیرطبیعی در پستان است. در تمام دنیا، این بیماری شایعترین سرطان در بانوان و یکی از قابل درمان‌‌ترین آنها است.

مانند تمام انواع سرطان، سرطان پستان از یک سلول آغاز می شود. سلول‌ها، کوچکترین اجزای ساختمانی موجود زنده هستند که می‌توانند در بدن به طور مستقل فعالیت کنند. سلول‌های سالم در محدوده قوانین مشخصی رشد می کنند و رشد آنها نیز بعد از رسیدن به تکامل سلولی متوقف می‌شود ولی سلول‌های سرطانی خیلی سریعتر رشد می کنند و تا اندازه ای این رشد را ادامه می دهند که باعث تخریب سلولهای سالم شوند. برخلاف سلول‌های سالم، سلولهای سرطانی نمی توانند رشد خود را قطع کنند. این رشد و تکثیر غیرعادی نتیجه تغییرات یا جهش‌هایی در ماده ژنتیکی داخل آنها است. این وضعیت می تواند از والدین به ارث برسد یا اینکه در اثر مواجهه زیاد و طولانی مواد جهش زا ایجاد شود البته عوامل دیگری نیز در ایجاد این بی نظمی در رشد سلولی تأثیر دارند.

آیا تمام انواع سرطان سینه شبیه هم هستند؟
پاسخ این سؤال در یک کلام این است: خیر. در واقع بسته به اینکه غده سرطانی از کدام یک از سلول‌های پستان منشاء گرفته باشد، انواع متعددی از سرطان پستان وجود دارد.

هر پستان از سلولهای شیر ساز، مجاری شیری و سلول های نگهدارنده تشکیل شده است. در هر پستان ۲۰- ۱۵ قسمت به نام «لوب» وجود دارد که آنها هم حاوی بخشهای کوچکتری بنام «لوبول» هستند. لوبول ها و لوبها از طریق مجاری شیری به یکدیگر متصل می شوند (شکل ۲-۲). بنابراین برخی از سلول ها وظیفه شیرسازی و برخی دیگر وظیفه انتقال شیر و برخی دیگر وظایف دیگری دارند. به این ترتیب، بسته به اینکه سرطان از کدامیک از این سلول ها منشاء گرفته باشد، نوع سرطان‌ها با هم فرق می کنند. شایع ترین نوع سرطان پستان، سرطان از منشاء مجاری شیری است و از آنجا که این نوع بافت بیشتر در یک چهارم بالایی و خارجی پستان وجود دارد، در حدود نیمی از سرطان‌های پستان در یک چهارم فوقانی و خارجی آن یافت می شوند، اما در هر بخشی از بافت پستان، می‌تواند سرطان پستان ایجاد شود.

تفاوت تومورهای خوش خیم و بدخیم چیست؟

در تمام تومورها رشد سریع و زیاد سلول‌ها وجود دارد. خواه این تومور خوش خیم باشد یا بدخیم. آنچه حائز اهمیت است و تفاوت اصلی این دو نوع تومور را سبب می‌‌شود این است که روند زیاد شدن سلول‌ها در تومورهای خوش خیم در مرحله مشخصی متوقف می شود ولی در تومورهای بدخیم به صورت غیرقابل مهار ادامه می یابد. این رشد سلولی در تومورهای بدخیم که همان سرطان است تا حدی ادامه می‌یابد که در صورت عدم درمان تمامی قسمت‌های بدن را تحت تأثیر قرار داده و از کار می‌اندازد. این در حالی است که این اتفاق، هرگز در تومورهای خوش‌خیم نمی‌افتد.

علائم سرطان سینه
۱- توده یا تومور پستان:

توده، شایعترین علامت سرطان پستان می باشد که در اغلب موارد توسط خود بیمار بصورت اتفاقی کشف می شود و در بقیه موارد توسط پزشک در معاینه بالینی مشخص می شود. این توده ممکن است دردناک باشد ولی در اغلب موارد بدون درد است. و از آنجا که هم در بیماری های خوش خیم و هم در سرطان پستان می تواند دیده شود، بهتر است در صورت لمس هر توده در پستان، جهت بررسی آن به پزشک مراجعه نمایید. در بعضی موارد سرطان پستان بصورت توده های متعدد بروز می کند.

توده‌های مشکوک به سرطان در لمس به صورت سفت یا سخت، گاه غیرمتحرک و با چسبندگی به اطراف لمس می‌شوند. همان گونه که قبلاً گفته شد، اغلب این توده ها منفرد و بدون درد هستند. باید توجه داشت که قضاوت در مورد خوش خیم یا بدخیم بودن توده، بعهده پزشک معالج بوده و پس از بررسی های دقیق مقدور خواهد بود.

شایعترین علامت سرطان پستان، بروز یک توده منفرد و بدون درد در پستان است.

۲- ترشح از نوک پستان:

ترشح از نوک پستان معمولاً به دنبال بیماری های خوش خیم پستان ایجاد می‌شود. با اینکه ترشحات نوک پستان معمولاً همراه با سرطان پستان نیستند، ولی به علت احتمال وجود سرطان در برخی از موارد، بررسی دقیق آنها ضروری است. وجود ترشح از هر دو پستان و از چند مجرا بطور معمول ناشی از یک اختلال هورمونی، مصرف دارو، کیست پستانی و یا بیماری خوش خیم فیبروکیستیک است.

ترشحات پستان می توانند به رنگ‌های مختلف مشاهده شوند (سفید، قهوه‌ای، آبی، خاکستری، قرمز، سبز و یا بدون رنگ). ترشح ناشی از سرطان پستان معمولاً خون واضح و یا خونابه‌ای یا در برخی از موارد بی رنگ می باشد.

ترشح خونی یا آبکی که خودبخودی بوده و از یک پستان و از یک مجرا خارج شود، یا همراه با غده‌ای در پستان باشد، شک به سرطان را افزایش می دهد.

ترشحاتی که شک به وجود سرطان را بر می انگیزند :
۱- ترشحات خونی یا آبکی
2- ترشحاتی که خودبخودی و بدون فشار خارج می شوند.
۳- ترشحاتی که از یک پستان و از یک مجرای نوک پستان خارج می شوند.

4- ترشحاتی که همراه با توموری در پستان باشند.

3- تغییرات پوست پستان:
این تغییرات به صورت فرورفتگی و یا کشیدگی پوست پستان بروز می کنند. فرورفتگی پوست پستان ممکن است بطور ثابت و مشخص وجود داشته باشد و یا در حالات خاصی از معاینه پستان دیده شود. کشیدگی پوست، اگر چه علامتی مهم است ولی یافته‌ قطعی دال بر سرطان نیست و گاهی به دنبال بیماری های خوش خیم پستان نیز دیده می شود.

در بعضی موارد، چسبندگی تومور سرطانی به قسمت زیر پوست، باعث تغییر شکل پستان می شود. تغییر شکل هاله اطراف نوک پستان نیز می تواند دلیل بر وجود بافت سرطانی در زیر آن قسمت باشد. تهاجم تومور سرطانی به پوست ممکن است باعث ایجاد زخم در پوست شود. همچنین ورم در پوست پستان و شبیه شدن آن به پوست پرتقال نشانه‌ی پیشرفت بیماری است.

4- تغییرات نوک پستان:

در بعضی افراد فرورفتگی نوک پستان ممکن است بعد از شیردهی یا پس از دوران بلوغ ایجاد شود که معمولاً به طور خود به خودی و یا با دستکاری خود فرد به حالت اول برمی گردد. در حالیکه در سرطان، این فرورفتگی حالت ثابت دارد و با معاینه دقیق پستان ممکن است وجود غده ای در زیر نوک و هاله پستان مشخص شود.

نوعی از سرطان پستان نیز به نام بیماری پاژه وجود دارد که در آن تغییرات پوستی نوک پستان بصورت ضایعات اگزمایی (شبیه به حساسیت پوستی) دیده می‌شود. علائم این بیماری شامل خارش، سوزش، قرمزی، سفتی و پوسته پوسته شدن نوک پستان می باشد که بتدریج و در صورت عدم درمان، بیماری به هاله اطراف نوک پستان و پوست نیز گسترش می‌یابد. گاهی این بیماران با تشخیص اشتباه اگزما و بیماریهای پوستی، مدتها تحت درمان با پمادهای موضعی قرار می گیرند و همین مسئله درمان را به تأخیر می اندازد.

بنابراین در هر بیماری که علائم پوستی نوک پستان مشاهده می شود، باید به فکر سرطان بود تا پس از نمونه برداری و قطعی شدن تشخیص، اقدامات درمانی مناسب توسط پزشک انجام شود.

قرمزی و خارش نوک پستان همراه با پوسته پوسته شدن و ترک خوردن آن، می تواند علامت نوعی از سرطان پستان به نام پاژه باشد مگر اینکه خلاف آن ثابت شود.

5- بزرگی غدد لنفاوی زیر بغل:

همانگونه که قبلاً گفته شد، سلول‌های سرطانی توانایی پخش شدن از طریق خون و لنف و تهاجم به سایر نقاط بدن را دارند. شایعترین محل تهاجم سرطان های پستان به غدد لنفاوی زیربغل می باشد. گاهی بزرگی غدد لنفاوی، همراه با لمس غده‌ای واضح در پستان است ولی گاهی غده مشخصی لمس نمی شود. در این موارد انجام ماموگرافی برای تشخیص سرطان پستان به عنوان منشاء بزرگی غدد لنفاوی زیربغلی، کمک کننده است. آنچه از اهمیت ویژه ای برخوردار است این موضوع است که بزرگی غدد لنفاوی زیربغل می تواند به دلیل ضایعات خوش خیم و حتی التهاب ها و ضربه به ناحیه دست و یا پستان باشد. بنابراین اگرچه این علامت بیمار را به سمت بررسی های بیشتر هدایت می کند ولی باید دانست که این حالت از ابتدا نگران کننده نیست.

۶- تغییراندازه پستان:

گاهی اوقات به علت بزرگی بیش از حد یک تومور و یا التهاب قابل توجه دور تومورهای کوچکتر، پستان در یک طرف، بطور واضحی بزرگتر از طرف مقابل می‌شود. البته اندازة دو پستان در افراد سالم نیز کاملاً مشابه نیست ولی بزرگی یک پستان نسبت به طرف دیگر که اخیراً ایجاد شده است، باید مورد توجه قرار گیرد و با انجام معاینه از عدم وجود توده و سلامت پستان مطمئن شد. گاهی هم تومورهای خوش‌خیم و نیز ضربه به پستان، خونریزی و یا التهاب ناشی از تجمع شیر در پستان (بویژه در خانم‌های باردار و شیرده) و کیست‌های بزرگ، باعث این عدم تقارن می‌شوند که با معاینه و استفاده از روش های تشخیصی، می توان نوع آنها را تعیین نمود.

7- تهاجم به اعضای دیگر(متاستاز):

ندرتاً سرطان پستان بدون هیچ علامتی در خود پستان، علائمی در اعضای دیگر نشان میدهد که ممکن است بصورت درد استخوانی در یک محل خاص، تنگی نفس به دنبال درگیری ریه، زردی و سایر علائم ناشی از بزرگی کبد و… باشد. در این موارد معاینه دقیق بیمار و بررسی های تشخیصی می توانند وجود بیماری را در پستان مشخص نمایند.

بیماری پاژه

این بیماری نوعی از سرطان پستان است که با خارش و پوسته ریزی پیشرونده نوک پستان خود را نشان می‌دهد. در بسیاری از موارد این بیماری با اگزما یا حساسیت‌های پوستی اشتباه می شود. در این وضعیت سلول‌های سرطانی در پوست نوک پستان جای دارند، ولی می‌توانند در داخل بافت پستانی نیز یافت شوند و به صورت یک توده خود را نشان دهند. این بیماری معمولاً همراه با یک سرطان غیر مهاجم می باشد و از نظر طبقه بندی جزء سرطان های غیر مهاجم قرار می گیرد.

سرطان پستان با چه سرعتی رشد می کند؟

توجه به این نکته هنگام تصمیم‌گیری‌های درمانی مفید است که اغلب سرطان‌های پستان به آهستگی رشد می کنند. به همین دلیل اگر چه منتظر شدن برای آگاهی از نتایج آزمون‌های تشخیصی، جهت تصمیم‌گیری، مشکل به نظر می‌رسد، اما شما برای کسب اطلاعات لازم در مورد نوع بیماریتان و در نظر گرفتن اینکه چه درمانی برایتان مناسب تر است، وقت کافی خواهید داشت.

متوسط زمان دو برابر شدن سلول‌های سرطانی در پستان، ۱۰۰ روز است. برای ایجاد توده سرطانی با اندازه یک سانتی متر وجود حدود یک میلیارد سلول ضروری است و این بدین معنی است که به طور متوسط بیشتر سرطان‌ها حدود ۱۰- ۶ سال قبل از اینکه به صورت توده قابل لمس درآیند یا در ماموگرافی دیده شوند، وجود داشته‌اند.
در حالیکه اغلب انواع سرطان پستان رشد آرامی دارند، برخی دیگر سریعاً رشد می کنند. اینکه یک تومور سرطانی با چه سرعتی رشد کند، بسته به نوع بیماری و شرایط بیمار، در هر فرد با دیگری متفاوت است و نمی توان پیش‌بینی دقیقی در مورد سرعت رشد سرطان در یک بیمار انجام داد.

سرطان چگونه به خارج از پستان منتشر می شود؟
سلول‌های سرطانی می‌توانند از غده سرطانی خارج شوند و از طریق خون یا جریان لنف به اعضای دیگر بدن از جمله کبد، ریه یا استخوان‌ها گسترش یابند. به همین دلیل است که هنگامی که سرطان پستان در شما تشخیص داده می شود، پیش از شروع درمان، پزشک شما معایناتی انجام می‌دهد و آزمایشاتی نظیر آزمایش خون، رادیولوژی یا اسکن استخوان درخواست می‌کند تا مشخص کند که آیا سرطان به خارج از پستان منتشر شده است یا خیر.

چرا تحمل معالجات برای بیماران مشکل است؟
سرطان مانند ویروس یا باکتری، از خارج وارد بدن ما نمی شود. این بیماری مانند ضربه و جراحت نیز نیست. سرطان یک بیماری خودی است، یعنی سلول‌های خود بدن تغییر کرده و به طرز خارج از کنترلی رشد می کنند، به همین دلیل است که متوقف کردن رشد سلول‌های سرطانی در بسیاری از موارد بدون صدمه به سلول‌های سالم امکان‌پذیر نیست. از طرفی، پیشرفت‌های علمی هر روز ما را به یافتن راه‌های جدید که بتوان به کمک آنها به طور تخصصی تر فقط سلول‌های سرطانی را از بین برد، نزدیک و نزدیک تر می کنند.

ƒهدف اصلی ما بایستی پیدا کردن راهی برای از بین بردن سلول‌های سرطانی باشد. تحقیقات مؤثر، کلید درمان سرطان است. انسان می تواند به ماه سفر کند، چرا قادر به از بین بردن سرطان نباشد؟

چگونه می توانم بفهمم که سرطان سینه من در چه مرحله ای است؟
مرحله بندی، پی بردن به این است که سرطان سینه در چه وسعتی و در کجای بدن شما قرار دارد. دانستن مرحله سرطان سینه در خصوص تعیین پیش آگهی بیماری و انتخاب مؤثرترین درمان به پزشکتان کمک خواهد کرد. برای مرحله بندی دقیق بیماری، در اختیار داشتن اطلاعات زیر از تومور ضروری است:
-اندازه تومور
-گرفتاری غده های لنفاوی و تعداد آنها

-متاستاز یا گسترش سلولهای سرطانی به خارج از پستان و غده های لنفاوی در زمان

تشخیص سرطان سینه

بیشتر سرطان ها در زمان تشخیص در مرحله ۱ یا ۲ هستند و در این مراحل تا اندازه زیادی قابل درمان می‌باشند. طبق مطالعات انجام شده، در کشور ما متأسفانه هنوز درصد قابل توجهی از بیماران در مراحل بالاتری تشخیص داده می‌شوند. پزشک ما مرحله بیماری را با اخذ شرح حال، انجام معاینات بالینی و نتایج گزارش آسیب شناسی مشخص خواهد کرد.
سایر آزمایشات سرطان سینه که به پزشک شما برای تعیین مرحله بیماری کمک خواهند کرد عبارت از گزارش پاتولوژی نمونه گرفته شده در حین جراحی، عکس قفسه سینه، اسکن استخوان، آزمایش خون و سایر اقدامات تشخیصی نظیر CT‌ اسکن و سونوگرافی می‌باشند. این موارد به تنهایی یا مجموعی از آنها برای هر بیمار بنا به صلاحدید پزشک معالج درخواست خواهند شد. آنچه اهمیت دارد این است که پس از اتمام مراحل درمانی نیز باید آزمایشات مختلفی در فواصل زمانی مشخص، برای اطمینان از سرکوب دائمی بیماری انجام دهید. بنابراین عکس قفسه سینه و ماموگرافی بخشی از ارزیابی‌های شما پس از خاتمه درمان هستند و طی سالیان پس از درمان نیز بایستی انجام شوند.