درمان سیانوز در نوزادان، همه آنچه باید بدانید!

سیانوز به معنی تغییر رنگ پوست به آبی یا بنفش (کبودی) که در اثر افزایش، کم شدن میزان هموگلوبین در خون در جریان است. سندروم بچۀ آبی که گاه آن‌را فقط بچۀ آبی می‌نامند به نوزادی اطلاق می‌گردد که به سیانوز (یرقان آبی/ازرق) مبتلا است. این بیماری زمانی در نوزاد ایجاد می‌گردد که ارگان‌ها، سلول‌ها و بافت‌های بدن به اندازۀ کافی اکسیژن دریافت نمی‌کنند و رنگ آن‌ها از صورتی به آبی تغییر می‌یابد. این بیماری را می‌توان با درمان‌های نسبتا ساده به‌راحتی برطرف کرد اما اگر برای معالجه‌ی آن اقدامی صورت نگیرد ممکن است منجر به مرگ نوزاد گردد. این بیماری اغلب در نوزادان زیر شش ماه بروز می‌کند اما در موارد نادر در کودکان و بزرگ‌سالان نیز مشاهده شده است.

یکی از شایع‌ترین علل ابتلا به سندرم بچۀ آبی، تترالوژی فالوت ( بیماری قلبی مادرزادی) است که در آن قلب بیمار به‌طور هم‌زمان به چهار مشکل عمده دچار است و در نتیجه میزان اکسیژن موجود در خون کاهش پیدا می‌کند.

این چهار ناهنجاری و نارسایی عبارتند از:

- نقص دیواره‌های میان بطنی (VSD)

- تنگ شدن دریچه شریان ریوی

- ضخیم شدن (هایپرتروفی) بطن راست قلب و قرار گرفتن آئورت در محل غیرطبیعی

VSD در واقع وجود حفره‌هایی در دیواره‌های میان دو بطن است. این ضایعه ممکن است در اثر وجود میزان بالای نیترات در آب نوشیدنی نیز بروز نماید. نیترات در سیستم گوارشی بدن به نیتریت تبدیل می‌شود.

این نیتریت‌ها با هموگلوبین بدن وارد واکنش می‌شوند و میزان زیاد و خطرناکی متوگلوبین تولید می‌کنند. این آنزیم نمی‌تواند همانند هموگلوبین، اکسیژن را در خون جابه‌جا کند و این امر منجر می‌گردد تا ارگان‌ها، سلول‌ها، بافت و پوست بدن به رنگ آبی در بی‌آیند. در مناطق روستایی که میزان نیترات آب مصرفی بالا است، تعداد نوزادانی که یا سندرم بچۀ آبی به‌دنیا می‌آیند بسیار بیشتر است.

دیگر عوامل ابتلا به این سندروم نیز با بیماری‌های قلبی مادرزادی مرتبط هستند. جابه‌جایی شاهرگ‌ها (TGA)، زمانی روی می‌دهد که آئورت و شریان‌های ریوری با هم جابه‌جا شوند و در نتیجه خونی که حاوی مقدار کمی اکسیژن است به‌جای این‌که به شش‌ها فرستاده شود به‌همان شکل در سرتاسر بدن جریان می‌یابد. سندرم نارسایی بطن چپ قلب (HLHS) نیز می‌تواند در ابتلا به سندرم بچه آبی دخیل باشد؛ این سندروم زمانی بروز می‌کند که سمت چپ قلب به اندازۀ کافی رشد نکرده و دچار نارسایی باشد و در نتیجه نتواند خون حاوی اکسیژن را با قدرت به تمام بدن پمپاژ کند.

در نوزادانی که پوستی تیره دارند، شناسایی و تشخیص این سندروم کار مشکلی است. اما راه‌ها و نشانه‌های دیگری نیز وجود دارد که می‌تواند به والدین و پزشکان در خصوص این بیماری هشدار دهد. مواردی نظیر خستگی، تحمل کم برای انجام تمرینات ورزشی، تنفس سریع و منقطع، مشکل داشتن در تنفس و خوردن و تپش ضعیف قلب نشانه‌هایی برای تشخیص این سندروم هستند. هم‌چنین ممکن است به‌همراه رشد کودک، وزن او بدون هیچ دلیل مشخصی افزایش نیابد که این نیز می‌تواند نشانگر وجود این سندروم در کودک باشد.

شیوۀ درمان این سندرم به مواردی نظیر دلایل ابتلا و میزان شدت بیماری مربوط می‌شود. این بیماری عموما به‌ محض تولد نوزاد قابل تشخیص است و پزشکان از همان ابتدا تلاش می‌کنند تا سریع این مشکل را برطرف کنند. درصورتی‌که این اختلال بعد از تولد بروز کند، والدین باید نوزاد را فورا به مرکزدرمان بیماری‌های قلبی برسانند زیرا علت ابتلا به این سندروم اغلب از ناراحتی‌های قلبی ناشی می‌گردد. ممکن است پزشک دارویی تجویز نماید که به‌ کمک آن بتوان بیماری را تحت کنترل درآورد اما اغلب برای رفع کامل این سندروم نیاز به جراحی قلب است.