افزایش شانس باروری، موثرترین عامل کدومه؟

تخمک گذاری در هر دوره قاعدگی یک بار اتفاق می‌افتد. پس از آزاد شدن تخمک از تخمدان چند روز طول می‌کشد تا به آرامی وارد لوله فالوپ شود و پس از آن به رحم برسد. اکثر بارداری‌ها زمانی رخ می‌هد که تخمک در مدت ۲۴ ساعت پس از آزاد شدن از تخمدان و طی عبور از لوله فالوپ بارور شود و آن‌گاه رویان در دیواره رحم لانه‌گذاری می‌کند. بهترین زمان برای آمیزش ۱۲ ساعت قبل از تخمک گذاری است. بدین ترتیب به محض آنکه تخمک بیرون می‌آید، اسپرم در جای مناسب قرار می‌گیرد. اسپرم داخل بدن زن، ۲۴ تا ۴۸ ساعت زنده می‌ماند، اگرچه مشاهده شده که برخی از اسپرم‌ها، بعد از هفت روز از عمرشان، تخمک‌ها را بارور کرده‌اند. هیچ زوجی نباید روی اولین اقدام برای بارداری حساب کند. به طور متوسط در هر ماه ۲۵-۱۵ ، شانس بارداری وجود دارد. تقریباً نیمی از تمام زوج‌هایی که برای بارداری اقدام می‌کنند، در مدت ۴ ماه باردار می‌شوند. ظرف مدت ۶ ماه، سه‌چهارم آنها موفق می‌شوند. در یک سال، ۸۵% و در مدت دو سال آمار موفقیت به ۹۳% می‌رسد. در صورتی که به مدت یک سال یا بیشتر در بارداری ناموفق بودید، بررسی و ارزیابی باروری توصیه می‌شود.

تعیین زمان تخمک گذاری

به منظور تعیین زمان تخمک گذاری باید بدانید که ۱۴ روز قبل از قاعدگی ـ اگر قاعدگی شما ۲۸ روزه باشد، ۱۴ روز پس از اولین روز از قاعدگی قبلی شماست ـ تخمک گذاری صورت می‌گیرد. اگر دوره ۳۲ روزه دارید، احتمالاً تخمک گذاری شما حدود روز هجدهم از دوره شماست ـ هر دوره از روز اول قاعدگی شروع می‌شود. برای اطمینان خاطر از قرار دادن اسپرم در محل مناسب و در زمان مناسب، حول و حوش زمان تخمک گذاری به دفعات مکرر آمیزش داشته باشید. از ۵ روز قبل از زمانی که انتظار تخمک گذاری دارید، شروع کرده و برای ۳-۲ روز پس از آن ادامه بدهید. (احتمالاً هر دو روز یک بار کافی است.) زمانی دکترها معتقد بودند آمیزش هر روزه تعداد اسپرم‌ها را کم می‌کند و باروری را کاهش می‌دهد اما مطالعات نشان می‌دهد که این نظریه فقط در مورد مردانی است که تعداد اسپرم‌های آنها در زمان شروع کمتر از حد طبیعی است.

کنترل دمای بدن

برای تعیین زمان تخمک گذاری می‌توان از کنترل دمای بدن نیز بهره برد. دما در زمان تخمک گذاری افزایش می‌یابد. به این منظور هر روز صبح قبل از بلند شدن از تخت درجه بدن را اندازه‌گیری کنید. درجه حرارت بدن قبل از آزاد شدن هورمون LH توسط غده هیپوفیز به پایین‌ترین حد خود می‌رسد که باعث تخمک گذاری می‌شود. پس از ترشح ناگهانی و شدید LH دمای بدن به طور بارزی افزایش می‌یابد ( در حدود نیم تا یک درجه) و بالا باقی می‌ماند تا قاعدگی انجام شود. افزایش دمای بدن نشان می‌دهد تخمک گذاری قبلاً انجام گرفته. افزایش دما زمان تخمک گذاری را پیش‌بینی نمی‌کند بلکه نشان می‌دهد تخمک گذاری صورت گرفته و شما نظری تقریبی درباره زمان وقوع تخمک گذاری در دوره خودتان می‌دهید. یکی از اشکلات این روش این است که دمای بدن تحت تأثیر عواملی مانند بیماری‌ها و مصرف داروها تغییر می‌کند.

روش تقویمی

یکی دیگر از روش‌های تعیین زمان تخمک گذاری روش تقویمی است. در این روش به خانم گفته می‌شود ۶ ماه تا یک سال سیکل‌های قاعدگی خود را ثبت کند و کوتاه‌ترین و بلندترین سیکل را مشخص کند. سپس عدد ۱۸ را از کوتاه‌ترین دوره کم کرده و آن را به عنوان اولین روز باروری یادداشت کند و عدد ۱۱ را از بلندترین دوره قاعدگی کم کند و آن را به عنوان آخرین روز باروری در نظر بگیرد.

ارزیابی ترشحات گردن رحم

این ترشحات چند روز بعد از پایان قاعدگی کم و غلیظ و در حول و حوش تخمک گذاری رقیق می‌شوند و حجم بیشتری می‌یابند و در زمان تخمک گذاری به حداکثر خود می‌رسند. مجدداً در اواخر سیکل، حجم ترشحات کاهش یافته و غلیظ می‌شود. معمولاً تخمک گذاری از دو روز قبل تا دو روز بعد از دیده شدن چنین حالتی رخ می‌دهد. ترشحات گردن رحم به بقای اسپرم‌ها و همچنین بالا بردن آنها به داخل رحم و لوله‌های فالوپ کمک می‌کند.

استفاده از کیت پیش‌بینی‌کننده

روش دیگر برای کنترل ناگهانی و شدید LH استفاده از کیت پیش‌بینی‌کننده زمان تخمک گذاری است که مقدار هورمون LH را در ادرار آزمایش می‌کند. برخلاف دمای پایه بدن که بعد از تخمک گذاری افزایش می‌یابد، ترشح LH در پیش‌بینی زمان وقوع تخمک گذاری طی هر دوره مؤثر است. یک تست مثبت برای هر دوره به شما می‌گوید که در حال تخمک گذاری هستید و زمان آن چه موقع است. این کیت‌ها دقیق و کارآمد هستند اما مشکل قیمت بالای آنها است. روش جدیدی برای کنترل تخمک گذاری نیز وجود دارد که به جای آزمایش ادرار، بزاق دهان را آزمایش می‌کند. میزان افزایش یافته استروژن که در زمان تخمک گذاری رخ می‌دهد، باعث می‌شود بزاق هنگام خشک شدن یک الگوی متبلور بسازد. هزینه این کیت‌ها هم بالا است اما می‌توان بیش از یک سال از آن استفاده کرد.

چه مدت پس از ترک جلوگیری از بارداری، باردار می‌شوید؟

این مدت بستگی به روشی دارد که برای جلوگیری از بارداری استفاده می کنید. روش‌های جلوگیری از بارداری مانند کاندوم، دیافراگم و اسپرم‌کش‌ها تنها تا زمانی که از آنها استفاده می‌کنید، اثر دارند و به محض آنکه استفاده نکنید، باردار می‌شوید. داروهای هورمونی از جمله قرص، دپوپرورا، نوارینگ و چسب جلوگیری از بارداری زمان بیشتری لازم دارد تا از بدن شما خارج شوند. تحمک گذاری ممکن است در زمان بسیار کوتاهی (چند هفته یا چند روز) پس از قطع قرص انجام شود. از طرفی ممکن است از سه ماه تا یک سال پس از مصرف دپوپرورا طول بشکد تا دوره تخمک گذاری دوباره منظم شود. معلوم نیست پس از قطع جلوگیری چه مدت باید صبر کنید تا باردار شوید. در حقیقت می‌توانید بلافاصله برای باردار شدن اقدام کنید و اگر مستعد بارداری باشید، احتمالاً در اولین اقدام باردار می‌شوید. به خاطر داشته باشید اگر دوره منظم شما هنوز شروع نشده باشد، هر ماه تخمک گذاری انجام نمی‌شود و مشکل می‌توان زمان آمیزش شما برای بارداری را تعیین کرد. اگر از حلقه‌های داخل‌رحمی (IUD) استفاده می‌کردید، می‌توانید به محض برداشتن آن باردار شوید. در صورتی که با داشتن IUD باردار شدید، در این صورت باید سریعاً اقدام به برداشتن آن کنید زیرا حاملگی با IUD می‌تواند باعث خطر سقط جنین، بارداری خارج‌رحمی یا زایمان زودرس شود.