رژیم غذایی برای زنان، نقش تغذیه در سرطان پستان

«چرا من باید مبتلا شوم؟» جمله‌ای است‌که بسیاری از بیماران، پس از تشخیص سرطان پستان به پزشک خود می‌گویند و ادامه می‌دهند: من ورزش می‌کنم، خوب می‌خورم، از مکمل‌ها استفاده می‌کنم و سعی می‌کنم استرس کمتری داشته باشم، من معتقد و مذهبی هستم، پس چرا باید من مبتلا شوم؟

در این نوشتار به‌طور مختصربه دو مورد تغذیه و سبک زندگی(Life style) و نقش آن در ایجاد سرطان پستان اشاره شده است.

در سال‌های اخیر بررسی‌های فراوانی در مورد نقش تغذیه و سبک زندگی و ارتباط آن با ایجاد سرطان پستان انجام شده است. به‌نظر می‌رسد که عوامل خطرساز شناخته‌شده در سرطان پستان مانند سن اولین قاعدگی و یا اولین بارداری و یا ژنتیک، در بین ۲۵ تا ۴۵درصد از سرطان‌های پستان در آمریکا تأثیر و نقش داشته باشد؛ ولی عوامل خطرساز و مساعدکننده حدود ۶۰درصد از موارد، هنوز مشخص نشده‌اند.

در انجمن جهانی سرطان، دریافته‌اند که حدود یک‌سوم از سرطان‌های پستان، با چاقی و سبک زندگی در ارتباط بوده و بین ۲تا۴درصد از موارد نیز با مصرف الکل ارتباط دارند.

در بررسی‌های انجام‌شده در مورد ارتباط بین تغذیه و سبک زندگی با سرطان پستان، در بررسی‌های گذشته‌نگر (Retrospective) این ارتباط وجود داشته اما در بررسی‌های آینده‌نگر (Prospective) این ارتباط کمتر به اثبات رسیده است.

ـ میوه و سبزیجات:

در برخی از بررسی‌ها و آمارها نقش مثبت میوه و سبزیجات در کاهش بروز سرطان پستان اثبات شده است و برخی بررسی‌های دیگر نقش چندانی در این کاهش نداشته‌اند. اما به‌هرحال حفظ رژیم غذایی روزانه سالم که شامل مصرف غذاهای متنوع و مفید می‌باشد، نقش مؤثری داشته و مورد توصیه است.

ـ مواد قندی:

این تئوری وجود دارد که مصرف مواد قندی بیشتر، موجب افزایش انسولین خواهد شد و انسولین به عنوان یک هورمون رشد، اثر داشته و ممکن است موجب رشد تومور گردد؛ ضمن اینکه افزایش قندخون موجب رشد سلول‌هایی می‌شودکه فعالیت متابولیک زیادتری دارند.

چربی‌های اشباع:

بررسی‌ها روی حیوانات نشان داده است که چربی‌های اشباع‌شده، فعال‌کننده کارسینوژنز پستان می‌باشند و نیز افزایش چربی‌های رژیم غذایی نیز موجب افزایش سطح استرادیول خون می‌گردد.

کاهش مصرف لبنیات چرب و مصرف لبنیات کم‌چرب، سبب کاهش سرطان پستان می‌شود که دلیل آن هنوز کاملاً مشخص نبوده و طبق‌نظر بعضی از پزشکان، شاید افزایش میزان استرادیول در این امر مؤثر باشد.

سویا:

سویا منبعی غنی از ایزوفلاون‌هاست (Isoflavones) که شبیه استروژن می‌باشند و بیشترین بحث‌های ضد و نقیض شاید در مورد نقش سویا در ایجاد و پیشرفت سرطان پستان باشد. ایزوفلاون‌ها از نظر فرمول و ترکیب شیمیایی بسیار شبیه استروژن‌ها هستند.

در داده‌های اپیدمیولوژیک دیده شده است که زنان آسیایی که مقدار بیشتری سویا در رژیم غذایی خود مصرف می‌کنند، با شیوع کمتری نسبت به زنانی که سویا مصرف نمی‌کنند، به‌سرطان پستان مبتلا می‌گردند. البته در بررسی‌های دیگری این امر به‌طور صددرصد اثبات نشده است و به‌نظر برخی از محققان، ایزوفلاون‌ها در حیوانات و Invitro موجب افزایش رشد سلول‌های سرطانی می‌شوند.

الکل:

مصرف الکل موجب افزایش هورمون‌های آندروژن و استروژن می‌شود که به‌نظر می‌رسد در سلول‌های پستان نقش کارسینوژنز را داشته باشند و نیز سبب افزایش آسیب به DNA سلول‌های غدد شیری می‌گردند که این خود پتانسیل سرطان پستان بوده و به‌ویژه فرم تهاجمی (Invasive) آن را افزایش می‌دهد.

ویتامین‌A:

اثر آنتی‌اکسیدان داشته و نیز در پرولیفراسیون و دیفرانسیاسیون سلولی نقش دارد. در پیشگیری از سرطان پستان، به‌نظر می‌رسد ER منفی نقش بیشتری داشته باشد.

ویتامینD:

ویتامینD در دیفرانسیاسیون و اپوپتوزیس (Apoptosis) نسج پستان نقش دارد. در بیماران مبتلا به سرطان پستان، میزان ویتامینD به‌طور متوسط کمتر از افراد عادی می‌باشد.

ویتامینE:

اثر آنتی‌اکسیدان دارد ولی نقش آن در کاهش و پیشگیری از سرطان پستان مشخص نیست.

ویتامین C:

ویتامین C آنتی‌اکسیدان است و برخی از پروسه‌های کارسینوژنزیس را کاهش می‌دهد.

از نظر تئوری: به نظر می‌رسد که کاهش‌دهنده خطر سرطان باشد، اما نتایج بررسی‌ها ضد و نقیض می‌باشند.

De Hydro Epi Androsterone)D.H.E.A) آندروژنی است که از غده فوق‌کلیه ترشح می‌شود و یکی از منابع اصلی تأمین استروژن پس از زمان یائسگی است. افزایش سطح D.H.E.A با افزایش میزان سرطان پستان در سنین پس از یائسگی ارتباط دارد، اما قبل از این سن تأثیری ندارد. D.H.E.A همچنین در عود بیماری سرطان پستان در زنانی که با تاموکسیفن (Tamoxifon)و یا بازدارنده‌های آروماتاز (Aromatase Inhibitors)درمان می‌شوند نیز تأثیر دارد. متأسفانه DHEA در برخی از فراورده‌های تجاری وجود دارد که به‌عنوان مکمل و به‌منظور کاهش روند پیری و افزایش سلامت عمومی در خانم‌ها مصرف می‌شوند که لازم است خانم‌ها اکیداً از مصرف این‌گونه فراورده‌ها اجتناب نمایند.

سیکل خواب:

برخی از محققان اعتقاد دارند که نخوابیدن در شب‌ها و قرار گرفتن به‌مدت‌طولانی در نور مصنوعی در شب،موجب افزایش خطر بروز سرطان پستان می‌شود.

ملاتونین در بدن باعث تنظیم ریتم‌شبانه‌روزی (Circadian rhythm) خواب و بیداری می‌شود. کاهش ملاتونین موجب افزایش خطر سرطان پستان می‌شود و در بررسی‌های انجام شده، میزان سرطان‌پستان در خانم‌هایی که در شیفت شب کار می‌کنند، بیشتر دیده می‌شود. ملاتونین موجب محافظت در برابر سرطان‌پستان می‌گردد و آزاد کردن استروژن از تخمدان را کاهش می‌دهد و با تأثیر بر افزایش متابولیسم ادراری استروژن کاهش سرطان را موجب می‌شود.

فعالیت‌های بدنی و ورزش و حفظ وزن طبیعی:

فعالیت ورزشی و بدنی و متعادل نگهداشتن وزن، نقش قابل توجهی در کاهش احتمال ابتلابه سرطان‌های اولیه و ثانویه پستان دارند.

افزایش وزن:

چاقی با افزایش سطح استروژن بدن، احتمال ابتلا به‌سرطان پستان را افزایش می‌دهد. نسج چربی سنتز استروژن آندروژنیک را به‌وسیله آروماتیزاسیون (Aromatization) آندروژن‌های آدرنال افزایش می‌دهد. به‌علاوه زنان با B.M.I بالاتر، کاهش سطح Sex globulin binding protein را دارند که باعث افزایش استروژن می‌شود.

چاقی موجب افزایش ترشح انسولین و افزایش ترشحInsulin- Like Growth Factor)IGF) می‌گردد که به‌طرق مختلف پاتوفیزیولوژیک موجب رشد سرطان می‌شود.

فعالیت بدنی:

فعالیت بدنی موجب کاهش ساخته شدن استرادیول می‌گردد که این امر سبب کاهش خطر بروز سرطان پستان خواهدشد.

افزایش فعالیت‌های بدنی موجب افزایش فعالیت سلول‌های طبیعیِ از بین برنده تومورها شده و سبب افزایش سلول‌های لنفوسیت B وT و مونوسیت‌ها و ماکروفاژها در گردش خون می‌گردد.

استرس:

نقش استرس در سرطان‌های پستان هنوز به‌طور کامل مشخص نشده است، اما به هر جهت استرس موجب ایجاد تأثیر منفی بر سیستم ایمنی بدن می‌شود و ممکن است مؤثر باشد.

پرتوهای یونیزان:

تابش پرتوهای یونیزان در کودکی برای درمان سرطان‌ها، احتمال سرطان پستان را افزایش‌می‌دهد؛ البته تابش کم اشعه این خطر را افزایش‌نمی‌دهد. بررسی‌ها نشان‌داده‌اند که خطر سرطان‌پستان به‌طور دراماتیک در زنانی که رادیوتراپی قفسه صدری داشته‌‌اند، بیشتر بوده‌است. این عامل خطر، به سن بیمار در زمان تابش اشعه و نیز میزان (dose) آن بستگی دارد. بیشترین خطر تابش در سن بلوغ بوده است که به‌طور متوسط ۶برابر بیشتر از سایر ایام دوره کودکی این خطر وجود دارد.

مواد شیمیایی:

ارگانوکلرایدها (Organo chlorides) نقشی در سرطان پستان ندارند، اما حلاّل‌های ارگانیک مانند موادی که در خشک‌شویی‌ها استفاده می‌شوند، ممکن است با سرطان پستان در ارتباط باشند. در برخی از بررسی‌ها، افزایش سرطان پستان در کارکنان خشک‌شویی‌ها دیده شده است.

کادمیوم، نیکل، مس و سرب، استروژن رسپتورها را فعال کرده و اثر استروژنیک آنها را افزایش می‌دهند. اما اثبات وجود ارتباط بین فلزات سنگین با سرطان پستان هنوز به بررسی‌های بیشتری نیاز دارد.

موارد و موادی که به‌نظر نمی‌رسد در سرطان پستان نقش داشته باشند شامل بر دئودورانت‌ها، رنگ‌موها، تروما، ایمپلانت‌های سیلیکونی و قرارگرفتن درمعرض میدان‌های الکترومغناطیسی می‌باشند.