شب ادراری در کودکان، بایدها و نبایدها

شب ادراری یا ناتوانی در کنترل ادرار مشکلی رایج در میان کودکان محسوب می شود و درک، پیشگیری و...

شب ادراری یا ناتوانی در کنترل ادرار مشکلی رایج در میان کودکان محسوب می شود و درک، پیشگیری و حتی اصلاح آن نیز بسیار مشکل است. عموماً یک پسر چهار یا پنج ساله در صورتی که مشکل خاصی نداشته باشد، می تواند جای خود را خشک نگه دارد. دخترها می توانند یک سال زودتر نسبت به پسران ادرار خود را کنترل کنند. پس شب ادراری در کودکان حدود چهار ساله مشکلی به شمار نمی آید.

به طور کلی پیش از آنکه فرزندمان به این سن برسد، تلاش می کنیم عادت های ادراری آنها را تغییر دهیم. شاید آنها در سه سال و نیمی بتوانند یک یا چند شب را بدون خیس کردن جای خود بگذرانند، اما تشویق آنها نمی تواند تضمینی برای ادامۀ این روند باشد.

در زمان شب ادراری در کودکان چه کاری باید انجام دهیم و از چه کاری باید دوری کنیم؟

- برخورداری از نگرشی آرام، اما اعتقادی راسخ به نتیجه گرفتن بسیار مؤثر است. بیشتر اوقات این رویداد با رفتار ما بی ارتباط است. باور این مسئله به میزان منطقی بودن شما بستگی دارد.

- از کودکتان انتظار نداشته باشید که پس از اینکه توانست در طول روز جای خود را خیس نکند، شب ها نیز موفق به این کار شود. به طور کلی پسرها در سه سالگی و دخترها شش ماه زودتر می توانند ادرار خود را طی روز کنترل کنند.

- هرگز برای کنترل ادرار از کاسه استفاده نکنید. به یاد داشته باشید که اگر تلاش های افراطی در این زمینه انجام دهید، تنها شکست خود را تضمین می کنید.

- هرگاه کودکتان توانست تعداد روزهایی که جای خود را خیس نکند افزایش دهد، آنگاه شانس خود را در شب امتحان کنید. تنها یک راه برای این کار وجود دارد: تشویق کودک حتی در صورتی که گهگاه موفق به این کار می شود.

دربارۀ انتظاراتی که از او دارید صحبت نکنید، غر نزنید و سرزنشش نکنید. اگر توانست شبی را بدون خیس کردن جای خود بگذارند، فردا صبح به شدت از او تعریف و تمجید کنید. تنها پاداشی که برای این کار به او می دهید، ابراز عشق و تایید او است. این پاداش بسیار مؤثرتر از این است که فقط انتظارتان را به او بگویید.

- با همۀ اینها اگر کودک نتوانست موفق به این کار شود، هرگز نا امیدش نکنید و واکنشی نشان ندهید. حداکثر می توانید بگویید: اشکالی ندارد عزیزم یا به زودی می توانی.

برخی معتقدند که حتی آموزش های نسبتاً ملایم نیز می تواند بر کودک فشار ایجاد کند. نباید از هیچگونه اجبار شدید فیزیکی برای متوقف کردن ادرار کودک استفاده شود. خود ما نیز احساس بدی نسبت به کثیفی داریم و کودک هم به عنوان بخشی از خانواده این احساس را درک می کند.

نکته ای که وجود دارد این است که ما خواه ناخواه نگرش های خود را به فرزندانمان منتقل می کنیم. اگر هیچ واکنشی نسبت به شب ادراری نداشته باشیم، دو اتفاق روی می دهد.

نخست اینکه کودکمان یاد نمی گیرد ادرار خود را در شب کنترل کند و دوم اینکه حتی اگر تصور می کنیم واکنشی به این مسئله نداریم، او نگرش و عکس العمل ما را حس خواهد کرد. باید نگرش خود را به صراحت نشان دهیم تا بتوانیم کودک را از خود متاثر کنیم.

شب ادراری در کودکان می تواند دلایل دیگری داشته باشد که به خود کودک باز می گردد:

- ترس از تاریکی

- دسترسی نداشتن به دستشویی یا دوری از آن

- ناآگاهی کودک از اهمیت خیس نکردن جای خود

- هرگونه تنش عاطفی؛ مثل ترسیدن از باغ وحش، سیرک یا …

- نارسایی و نابالغی طبیعی کودک

- آموزش بی موقع و سختگیرانۀ والدین در این زمینه

توجه داشته باشید که در اینجا عوامل صرفاً فیزیکی نظیر ضعف کلیه، کوچکی مثانه و … که دلایل پزشکی دارند، ذکر نشده است. اغلب اوقات والدین سر خود نتیجه می گیرند که شب ادراری فرزندشان دلایل پزشکی دارد.

این نگرش نتایج منفی به دنبال خواهد داشت. به همین دلیل سعی نکنید کودک خود را از نوشیدن مایعات در شب محروم کنید. شب ادراری تقریباً همیشه دلیل روانی دارد، یعنی گاهی آموزش نادرست و گاهی اختلالات عاطفی یا هر دو.

گاهی ترکیبی از این عوامل شب ادراری در کودک را در پی دارد. خیلی اوقات هم وجود موارد بسیار سطحی در شخصیت کودک و روابط او با والدینش می تواند دلیل این موضوع باشد.

مثلاً بیلی پنج ساله هر شب جای خود را خیس می کند. مادر او همیشه رفتاری مهربان و گرم دارد، اما با بیلی مانند بچه های دو سه ساله رفتار می کند. از سوی دیگر، پدر بیلی رفتاری خشن و سختگیرانه دارد و نسبت به حالات بچگانۀ او بی حوصله است. بیلی با پدرش راحت نیست و خودش را باور ندارد.

گرچه امثال این کودک خیلی نادر هم نیستند، اما کودکی که از مشکل شب ادراری رنج می برد، در این شرایط با مشکلات حادتری دست و پنجه نرم می کند. او با خیس کردن جای خود، ناخواسته تعارض و پریشانی اش را نسبت به روند رشد بیان می کند.

این کودک می خواهد بزرگ شود، اما پدرش چنان رفتار می کند که کودک احساس ضعف می کند و نسبت به هدفش کاملاً بی میل می شود. در همین زمان رفتار مادرش نیز او را به ماندن در دنیای کودکی وادار می کند. شب ادراری او نشان از تناقض سن و رفتارش دارد.

این کودک با این روش، رضایت توام با پرخاشگری خود را نشان می دهد تا پدرش را عصبانی کند. او با استفاده از این خرابکاری وجود خود را ابراز و در همان زمان ظاهر معصوم خود را حفظ می کند، زیرا والدین تصور می کنند این اتفاقات در خواب افتاده است.

پیچیدگی این موضوعات نشان می دهد که پرداختن به شب ادراری در کودکان تا چه میزان مشکل است. اگر برای جلوگیری از شب ادراری ساعت را کوک می کنید، در شب به کودکتان آب نمی دهید یا او را تنبیه می کنید، بهتر است این کارها را کنار بگذارید و تا پنج شش ماه دست نگه دارید.

شاید توقف این رفتارها باعث برطرف شدن این مشکل شود. اگر کار خاصی برای حل این مسئله انجام ندادید و این مشکل همچنان ادامه یافت، در صورت امکان با یک متخصص مشورت کنید.

درمانی که در این زمان انجام می شود، تغییر نگرش والدین و فرزندان نسبت به یکدیگر است. شاید لازم باشد برخی موارد سطحی در روابط آن دو تغییر کند. حتی زمانی که توصیه یا درمان خاصی شروع می شود، باز هم باید زمان قابل توجهی صرف این موضوع کرد. کمترین کار یک متخصص کمک به بهبود روابط بلند مدت میان والدین و فرزندان است.