آموزش ماساژ نوزاد، همه آنچه باید بدانید

ماساژ نوزاد به خواباندن نوزاد و آرامش او و همچنین خروج بادهای جمع‌شده در شکمش کمک می‌کند. این حرکت علاوه‌براینکه بسیار آرامش‌بخش است، حالت درمانی نیز دارد. علت مفید بودن ماساژ این است که از میان حواس پنج‌گانه، لامسه، بیشترین حسی است که هنگام تولد رشد پیدا می‌کند. ماساژ نوزاد علاوه بر اثرات مثبت روی رشد او، به تسکین دردهای ناشی از دندان درآوردن نوزاد نیز کمک بسیار می‌کند. در این مقاله نحوه ماساژ نوزاد و نکات مهم مربوط به آن را برای شما شرح می‌دهیم.
ماساژ نوزاد فواید و مزایای زیادی برای نوزاد دارد: رفع مشکلات معده‌ نوزاد، تقویت ماهیچه‌ها، آرام کردن نوزاد هنگام بی‌قراری، خواباندن کودک و… . مزایای ماساژ نوزاد به همین‌جا ختم نمی‌شود. شما با این کار باعث می‌شوید تا ارتباط بهتری با فرزند خود برقرار کنید و ضمنا صلح درونی و آرامش خود را نیز افزایش بدهید. ماساژ کودکان از سوی پدران نقش مهمی در ایجاد رابطه‌ی خوب با فرزند خواهد داشت. اما قبل از ماساژ نوزاد بهتر است به موارد زیر دقت کنید:

هر روز نوزاد را ماساژ بدهید
هر روز در ساعت مشخصی شروع به ماساژ دادن کودک کنید و اجازه بدهید که این کار بدل به برنامه‌ای مشخص شود که کودک انتظارش را دارد و از آن لذت می‌برد. اما زمان مناسب برای انجام این کار چیست؟ این شما هستید که زمانی مناسب برای ماساژ نوزاد خود انتخاب می‌کنید. ولی یادتان باشد که وقتی عجله دارید و در حال انجام کارهای دیگر هستید، سراغ ماساژ دادن نروید، زیرا برای ماساژ دادن باید شرایطی آرام پیش روی‌تان باشد. ضمنا وقتی شکم نوزاد پُر یا خالی است هم از ماساژ دادن بپرهیزید.

روغن ماساژ مناسب برای نوزاد
برای ماساژ نوزاد به استفاده از روغن ماساژ نیازی نیست، اما درصورتی‌که از روغن بهره می‌برید بهتر است روغنی انتخاب کنید که فاقد بو و خوردنی است. روغن گیاهی و کمپرس میوه‌های سرد هم انتخاب خوبی است. هر چند برای ماساژ نوزاد نیازی به استفاده از روغن ماساژ نیست، اما اگر از روغنی مناسب استفاده کنید، این کار برای خودتان و نوزاد کوچک دل‌نشین‌تر خواهد شد.
انتخاب‌های خوب پیش روی شما روغن نارگیل، کانولا، ذرت، زیتون، دانه انگور، زردآلو، آووکادو یا کاجیره (گلرنگ) است. این روغن‌ها به‌راحتی جذب بدن نوزاد می‌شوند و ازآنجایی‌که خوردنی نیز هستند، درصورتی‌که نوزاد انگشت خود را بمکد، این مواد که روی پوستش قرار دارند، به‌سادگی هضم خواهند شد. از روغن ماساژ فقط اندکی استفاده کنید و دور روغن‌های معدنی و روغن کودک را خط بکشید. زیرا این مواد باعث انسداد حفره‌های پوستی می‌شوند. ضمنا روغن بادام زمینی هم می‌تواند منجر به حساسیت پوستی شود، پس بهتر است از آن استفاده نکنید.

موقعیت مناسب ماساژ را پیدا کنید
باید موقعیتی که در آن نوزاد را ماساژ می‌دهید، مناسب شما و او باشد. ضمنا به دمای محیطی که کودک را ماساژ می‌دهید نیز توجه کنید. دما باید حداقل ۷۵ درجه‌ی فارنهایت یا ۲۴ سانتی‌گراد باشد. نباید دما باعث شود که نوزاد برهنه دچار لرز شود. ماساژ را می‌توانید روی میز تعویض کهنه انجام بدهید یا روی تختخواب حوله‌ای بیندازید تا روغن ماساژ روی آن ریخته نشود یا حتی با انداختن پتویی روی فرش، این کار را انجام بدهید. پخش موسیقی آرام و آواز خواندن برای نوزاد کوچک نیز فکر خوبی است.

قلق نوزاد خود را پیدا کنید
وقتی هم خودتان و هم نوزادتان حال‌و‌حوصله‌ی ماساژ ندارید، این کار چندان خوشایند نیست. پس اگر با گریه نوزاد یا اخم و یا بی‌قراری او مواجه شدید، از ماساژ دادن صرف‌نظر کنید. فراموش نکنید که لازم نیست در هر بار ماساژ دادن، تمام بدن کودک را ماساژ بدهید. ببینید که کودک چه می‌خواهد و چه عکس‌العملی دارد. گاهی‌اوقات، تنها ماساژ پاها و ران کافی است.

آرام باشید
ماساژ کودک نباید توأم با فشار باشد. یادتان باشد که نوازش و لمس بدن نوزاد، دور از ناحیه‌ی قلب، یعنی مثلا از شانه تا کمر آرامش‌بخش و برای خواباندن کودک مفید است. لمس بدن نوزاد و حرکت دست به سمت قلب هم، برای زمانی که کودک بیدار و فعال است، مناسب خواهد بود. البته حالت ترکیبی در ماساژ نوزاد نیز می‌تواند مفید واقع بشود.

نحوه ماساژ نوزاد
در ادامه‌ی به توضیح شیوه‌ی ماساژ بدن نوزاد در نواحی مختلف می‌پردازیم:
شکم
-دست خود را به‌آرامی روی شکم نوزاد نگه دارید و با یک دست از قفسه‌ی سینه‌اش شروع به مالیدن به‌شکل دَوَرانی کنید. ابتدا با یک دست و سپس دست دیگر خود شروع به مالیدن بدن نوزاد کنید.
-شکم نوزاد را با نوک انگشتان در جهت عقربه‌های ساعت و به‌شکل دایره‌ای ماساژ بدهید.
-سعی کنید با حرکات انگشت خود روی بدن نوزاد، عبارت «دوستت دارم» را به زبان انگلیسی روی تنش بنویسید. یعنی باید با حرکات انگشتان روی بدن او بنویسید: i love u. پس ابتدا روی پهلوی سمت چپش واژه i انگلیسی را بنویسید. حالا نوبت نوشتن L انگلیسیِ برعکس است. برای این کار باید حرکت انگشتان خود را از قسمت دنده‌ها شروع کنید، انگشت خود را از سمت راست شکم به سمت چپ کشیده و به سمت پایین شکم بروید. یعنی حالت حرف L انگلیسی را روی شکم نوزاد بنویسید. برای نوشتن U برعکس هم باید از قسمت پایینی پهلوی راست شروع کنید، انگشتان را از دور ناحیه ناف عبور بدهید و به سمت پایین پهلوی چپ بروید.
-انگشتان‌تان را در جهت عقربه‌های ساعت دور ناف کودک بچرخانید.
-ران و پاهای کودک را در دست نگه دارید و به‌آرامی پاهای نوزاد را به سمت شکمش جمع کنید. ناحیه‌ی کفل نوزاد را چند بار به سمت راست بچرخانید. این کار به دفع گاز معده کمک می‌کند.
-دست‌تان را به‌صورت افقی روی شکم نوزاد بگذارید و از سمتی به سمت دیگر به‌آرامی ماساژ بدهید. اگر بند ناف نوزاد هنوز کاملا خوب نشده است، از ماساژ دادن شکم بپرهیزید.
سر و صورت
برای ماساژ صورت و سر نوزاد نکات زیر را در نظر بگیرید:
-سر کودک را با دو دست بگیرید، پوست سر را با نوک انگشتان ماساژ بدهید؛ به‌شکلی که انگار به سرش شامپو می‌زنید. از لمس ناحیه فانتینول که نقطه‌ای نرم در جمجمه است، بپرهیزید.
-با انگشت شست و اشاره، گوش کودک را ماساژ بدهید.
-سعی کنید روی صورت نوزاد، شکل قلب را ترسیم کنید؛ به‌طوری‌که در ناحیه‌ی چانه او شکلی که رسم آن را از پیشانی آغاز کرده‌اید، پایان بیابد.
-انگشتان شست خود را بین ابروها قرار بدهید و آن ناحیه را نیز به‌آرامی ماساژ بدهید.
-با انگشتان شست، خیلی آرام پشت پلک‌های بسته را نیز نوازش کنید.
-از قسمت پایین بینی به سمت گونه‌ها نیز صورت کودک را ماساژ بدهید.
-با نوک انگشتان خود در قسمت فک کودک دایره‌هایی ترسیم کنید.
سینه
هر دو دست را روی سینه‌ی نوزاد بگذارید و از قسمت جناغ سینه به سمت شانه‌ها ماساژ بدهید.
از ناحیه‌ی جناغ سینه شروع به ترسیم قلبی روی تن نوزاد کنید. از قسمت جناغ به سمت شانه‌ها بروید، سپس در سمت پایین شانه‌ها، شکل قلبی را که در حال ترسیم هستید، پایان بدهید.
به‌شکل مورب و متقاطع از یک سمتِ قسمتی که میان ران و تهیگاه نوزاد است، شروع کنید و به سمت بالای بدن و شانه‌ی مخالف بروید. سپس از شانه به سمت ران دیگر بازگردید. یعنی در واقع، اگر از ران سمت راست شروع به ماساژ می‌کنید، باید با انگشتان خود به سمت شانه‌ی چپ بروید و از آن نقطه به سمت ران چپ بازگردید.
شانه‌ها
-با یک دست، مچ دست نوزاد را بگیرید و با دست دیگر به‌آرامی از قسمت بالایی بازو تا پایین را ماساژ بدهید.
-با یک دست، مچ نوزاد را بگیرید و دست دیگرتان را دور بازوی کودک حلقه کنید و از بالای شانه تا پایین مچ، دست خود را بالا و پایین ببرید.
-بازوی کودک را با دو دست بگیرید. طوری دو دست خود را در دو جهت دایره‌ای مخالف هم، دور بازوی کودک بچرخانید که گویی می‌خواهید مثلا یک حوله را بچلانید. این کار باید در نهایت آرامی و دقت انجام شود.
-کف دستانش را ماساژ بدهید. با انگشت شست خود از قسمت پایین کف دستش به سمت انگشتانش را به‌آرامی ماساژ بدهید.
-از مچ تا نوک انگشتانش را بمالید. هر انگشت را به‌آهستگی فشار بدهید و بکشید.
-ناحیه‌ی مچ را نیز با حرکات دایره‌ای انگشتان مالش بدهید.
-بازوهای کودک را میان دستان‌تان بگیرید و به حالتی که می‌خواهید خمیری رُل کنید، آنها را ماساژ بدهید.
کمر
-کودک را به روی شکم و به‌شکل افقی در مقابل خود یا در حالی که پاهایتان را دراز کرده‌اید، روی پاها بخوابانید. دستانش را روی بدنش قرار بدهید و نگذارید که دست‌ها در طرفین بدنش بمانند.
-از ناحیه‌ی گردن تا باسن، با دست‌ها پشت کودک را ماساژ بدهید و دست‌ها را بالا و پایین بیاورید.
-با یک دست، باسن کودک را نگه دارید و با دست دیگر از سمت گردن تا باسن را ماساژ بدهید.
-با نوک انگشتان خود قسمت پایین ستون فقرات نوزاد را به‌شکل دایره‌ای با یک دست و قسمت بالای ستون فقرات را با نوک انگشتان دست دیگر ماساژ بدهید. از فشردن ستون فقرات بپرهیزید.
-شانه‌های نوزاد را با حرکات دایره‌ای سرانگشتان روی شانه‌ها بمالید و ماساژ بدهید.
-باسن کودک را با حرکات دایره‌ای بزرگ ماساژ بدهید.
-انگشتان خود را طوری بگیرید که گویی قصد خاراندن کمر و پشت کودک را دارید و این ناحیه را با این فرم دست، به‌آرامی ماساژ بدهید.
پاها
-از قوزک، پای کودک را در دست بگیرید و آرام پایش را تکان‌تکان بدهید.
-با یک دست، قوزک پای کودک را نگه دارید و دست دیگر را دور پایش حلقه کنید و دست خود را بالا و پایین ببرید.
-پای کودک را با دو دست بگیرید. طوری دو دست خود را در دو جهت دایره‌ای مخالف هم دور پای کودک بچرخانید که گویی می‌خواهید مثلا یک حوله را بچلانید، اما این کار باید در نهایت آرامی و دقت انجام شود.
-کف پای کودک را به‌کمک دو شست خود از پاشنه تا نوک انگشتان ماساژ بدهید.
-بالای پای نوزاد را ماساژ بدهید. هر انگشت را به‌آرامی فشار بدهید و بکشید.
-دور قوزک پا را با دایره‌هایی کوچک بمالید.
-پاهای نوزاد را با دستان خود طوری ماساژ بدهید که انگار در حال رُل کردن خمیر هستید.

توصیه‌های کلی
حرکات دست‌تان هنگام ماساژ دادن باید آرام اما محکم باشد و حالت غلغلک ایجاد نکند؛
برای نوزاد خود در روز، برنامه‌ی ماساژ داشته باشید؛
سعی کنید قلق کودک در ماساژ دادن را به‌دست بیاورید و وقتی احساس کردید که باید متوقف بشوید، از ادامه‌ی کار دست بکشید. بسته به اینکه خلق‌وخوی نوزاد چه چیزی می‌طلبد، شما می‌توانید کار ماساژ را از ۱۰ تا ۳۰ دقیقه ادامه بدهید.