اسکن آنومالی جنین چیست؟

اسکن آنومالی که سونوگرافی اواسط بارداری یا سونوگرافی تفصیلی نیز نامیده می‌شود بین هفته‌های ۱۵ تا ۲۸ قابل انجام است. اما از آنجا که بر اساس قوانین ایران، سقط‌درمانی با محاسبۀ تاریخ اولین روز قاعدگی فقط تا پایان هفتۀ ۱۹ امکان‌پذیر است، این اسکن در فاصلۀ هفته‌های ۱۶ تا ۱۸ بارداری انجام می‌شود تا در صورت وجود مشکلی که نیاز به ختم بارداری دارد، این امکان برای والدین وجود داشته باشد. در این مطلب می‌توانید با موارد قابل بررسی در اسکن آنومالی برای زنان باردار و اقدامات لازم در صورت تشخیص احتمالی مشکل آشنا شوید.

موارد قابل بررسی در اسکن آنومالی
در این سونوگرافی، متخصص یک بررسی بسیار دقیق از اندام جنین و رحم شما انجام می‌دهد و رشد طبیعی جنین و محل قرارگیری جفت در رحم را بررسی می‌کند. فراموش نکنید که احتمال بروز ناهنجاری‌ها تنها در ۵ درصد جنین‌ها اتفاق می‌افتد، بنابراین انجام اسکن ناهنجاری‌های جنینی نباید موجب نگرانی شما شود. همچنین پزشک در این اسکن می‌تواند جنسیت نوزاد را به دقت تعیین کند. اندام‌های مختلف جنین که در اسکن آنومالی مورد بررسی قرار می‌گیرد شامل موارد زیر است:
شکل و اندازۀ سر جنین: مشکلات شدید مغزی در این مرحله از بارداری قابل مشاهده است. سر جنین از لحاظ اندازه و شکل توسط متخصص بررسی می شود و هر نوع مورد غیرطبیعی گزارش داده خواهد شد. با این حال زمانی که این سونوگرافی انجام می شود، به ندرت ممکن است ناهنجاری‌های شدید مغزی مشاهده شود.
چهرۀ جنین برای وجود شکاف لب: از ناهنجاری‌های ناحیۀ صورت، شکاف لب در این اسکن قابل تشخیص است، اما تشخیص شکاف کام داخل دهان جنین دشوار است و اغلب مشاهده نمی‌شود.
ستون فقرات نوزاد: ستون فقرات در مقطع طولی و عرضی بررسی می‌شود تا اطمینان حاصل شود که تمام استخوان‌ها هم‌تراز است و پوست بدن، ستون فقرات را در پشت کمر پوشش می‌دهد. بررسی ستون فقرات برای تشخیص ناهنجاری‌های نقص‌های مادرزادی لولۀ عصبی که نسبتاً شایع‌تر از موارد دیگر هستند ضروری است.
دیوارۀ شکم جنین: متخصص از وجود اندام‌های داخلی و احاطه شدن آنها توسط دیوارۀ شکم اطمینان می‌یابد. همچنین جفت، بند ناف و مایع آمنیوتیک بررسی می‌شود.
معدۀ جنین: جنین مقداری از مایع آمنیوتیکی که با آن احاطه شده است را می‌خورد که در معدۀ او به شکل یک حباب سیاه دیده می‌شود. حضور مایع آمنیوتیک در معدۀ جنین می‌تواند نشانۀ باز بودن لولۀ گوارش او باشد.
قلب جنین: دو دهلیز بالا و دو بطن پایین در قلب باید هم‌اندازه باشد. دریچۀ قلب با هر ضربان قلب باید باز و بسته شود. همچنین وریدهای اصلی و سرخرگ‌ها بررسی خواهد شد.
کلیۀ جنین: وجود هر دو کلیه و جریان آزادانۀ ادرار به مثانه بررسی خواهد شد. اگر مثانۀ جنین خالی باشد، باید در طول اسکن پُر و به آسانی دیده شود، زیرا جنین اکنون چند ماه است که حدوداً هر نیم ساعت ادرار می‌کند. وجود ادرار در مثانه نیز حاکی از سلامت دستگاه ادراری جنین است.
بازوها، ران‌ها، دست و پاهای جنین: سلامت دست‌ها و پاها توسط متخصص بررسی و تعداد انگشت‌های دست و پای جنین شمرده می‌شود. زیرا تعداد کمتر یا بیشتر انگشتان می‌تواند نشان‌دهندۀ وجود ناهنجاری‌هایی در سایر اندام‌ها باشد.
متخصص در این سونوگرافی وضعیت و محل قرارگیری جفت را نیز بررسی خواهد کرد. جفت ممکن است بر روی دیوارۀ جلوی رحم یا همان دیوارۀ قدامی یا دیوارۀ پشت رحم یا همان دیوارۀ خلفی قرار داشته باشد. اگر جفت در قسمت بالای رحم باشد، با عنوان وضعیت فوندال و اگر در قسمت پایین رحم و نزدیک دهانۀ رحم باشد با عنوان جفت تحتانی توصیف و ثبت خواهد شد. تشخیص یک جفت سرراهی معمولاً قبل از هفتۀ ۲۰ بارداری بعید است، با این حال و درصورتی‌که جفت تحتانی باشد، مادر باید در سه ماهۀ سوم بارداری، سونوگرافی دیگری داشته باشد تا وضعیت جفت مجدداً کنترل شود؛ تا آن زمان معمولاً جفت از دهانۀ رحم فاصله گرفته است. در این اسکن سه شریان خونی؛ دو سرخرگ و یک ورید در بند ناف شمارش و بررسی خواهد شد. همچنین ممکن است میزان مایع آمنیوتیک و امکان حرکت آزادانۀ جنین بررسی شود. در طول اسکن، متخصص اعضای بدن جنین را اندازه‌گیری می‌کند تا از طبیعی بودن رشد او مطمئن شود. مواردی که در این اسکن اندازه‌گیری خواهد شد در قسمت زیر آمده است:
-دور سر (HC)
-دور شکم (AC)
-استخوان ران (FL)
اندازه‌های بدن جنین با توجه به موعد زایمان، باید با آنچه برای جنین در آن هفته انتظار می‌رود مطابقت داشته باشد. متخصص سونوگرافی ممکن است هنگام انجام سونوگرافی، برخی از اجزای بدن جنین مانند دست‌ها یا پاها را به شما نشان دهد. ممکن است شما بتوانید تصویری از جنین را به صورت پرینت‌شده از متخصص سونوگرافی به عنوان یادگاری دریافت کنید.

تشخیص نقص‌های جنین در اسکن آنومالی
متخصص هنگام سونوگرافی آنومالی، لیستی از اختلالاتی را در اختیار دارد که باید کنترل شود. این اختلالات ممکن است خیلی جدی باشد و حیات جنین را تهدید کند یا ممکن است اختلالی باشد که پس از به دنیا آمدن نوزاد قابل درمان است. اگر هنگام اسکن، اختلالات قابل درمانی تشخیص داده شود، متخصص به پزشک اطلاع خواهد داد تا به محض به دنیا آمدن نوزاد، مراقبت‌های لازم را از او به عمل آورند و درمان را آغاز کنند. بسیاری از اختلا‌لات موجود در لیست متخصص بسیار نادر است و جای نگرانی وجود ندارد. بسیاری از اختلالات نظیر آنانسفالی، مشکلات ناحیۀ شکم، دست و پا و نقص‌های لولۀ عصبی و حتی مشکلات کلیه به احتمال زیاد تشخیص داده می‌شود. اما برخی اختلالات نظیر مشکلات قلبی و عروقی یا هیدروسفالی، انسداد دستگاه گوارش یا فتق دیافراگم فقط در نیمی از موارد این مرحله تشخیص داده می‌شود. بنابراین گاهی ممکن است نیاز به تکرار سونوگرافی در هفته‌های بعد ضرورت یابد. بیشتر مشکلاتی که نیازمند تکرار اسکن است، خیلی جدی نیستند. در واقع رایج‌ترین دلیل تکرار اسکن این است که متخصص نتوانسته همه چیز را به درستی ببیند. این اتفاق ممکن است ناشی از آن باشد که جنین در وضعیت خوبی قرار نگرفته است یا چاقی و اضافه وزن مادر مانع از وضوح تشخیص پزشک باشد.

اقدامات لازم در صورت تشخیص نقص‌های جدی
اگر متخصص در اسکن آنومالی متوجه وجود مشکلی شود، سریعاً شما را به پزشک متخصص ارجاع خواهد داد. اگر در سونوگرافی مشکل قلبی در جنین تشخیص داده شود، پزشک به شما اکوی قلب جنین را توصیه خواهد کرد. اکوی قلب جنین بررسی دقیق‌تری از قلب جنین فراهم می‌کند. برخی از مشکلات ممکن است نیازمند عمل جراحی یا درمان جنین در رحم یا بعد از تولد نوزاد باشد. همچنین اگر در هر کدام از آزمایش‌ها یا اسکن‌ها، پزشک مشکلی جدی را تشخیص دهد، پشتیبانی و راهنمایی لازم را به مادر ارائه خواهد داد. هرچند مشکلات خیلی جدی معمولاً نادر است، اما برخی خانواده‌ها ممکن است با این مشکلات و در نتیجۀ آن با سخت‌ترین تصمیم ممکن یعنی ختم بارداری مواجه شوند.
هرچند مشکلات جدی و ناهنجاری‌های شدید نادر هستند، اما درصورتی‌که در هر یک از آزمایشات و سونوگرافی‌ها، ناهنجاری جدی مشاهده شود، معمولاً خانواده‌ها در وضعیت سختی قرار می‌گیرند و در برخی موارد باید برای ختم بارداری تصمیم بگیرند. در این شرایط معمولاً پزشک ضمن ارائۀ حمایت‌ها و راهنمایی‌های لازم، ممکن است مادر را به پزشک قانونی معرفی کند و درصورتی‌که قبل از ۱۹ هفتگی جنین باشد و مغایرتی با قوانین سقط‌درمانی نداشته باشد، صدور مجوز سقط قانونی امکان‌پذیر است. درصورتی‌که مادر و پدری در این شرایط قرار بگیرند، ممکن است احساس کنند که وضعیت بسیار سختی را پشت سر می‌گذارند که کسی قادر به درک آن نیست. باید سعی کنند که آرامش خود را حفظ کنند و در صورت نیاز با پزشک یا پزشکان دیگری مشاوره کنند. از پزشک و ماما توضیح بخواهند و در مورد انتخاب‌ها و گزینه‌های موجود صحبت کنند. در صورت احساس افسردگی و نگرانی زیاد نیز بهتر است با یک مشاور صحبت کنند.