غذا دادن به بچه‌ ها و ترفندهای اشتباه مادران

آیا می‌دانید مادرها با روش‌های غیراصولی‌شان برای غذا دادن به بچه‌ها قدرت و فرصت به‌اندازه غذا خوردن را برای همیشه از آن‌ها می‌گیرند؟

«هر کاری می‌کنم، غذا نمی‌خوره. نه این‌که غذاهای ما خیلی عجیب و غریب باشه‌ها، نه. همین کوکوسبزی و خورش قیمه و لوبیاپلو. مگه بقیه مامان‌ها به بچه‌هاشون چه غذایی میدن؟! هر چی جلوش می‌ذاریم، لب ورمی‌چینه و یه ایرادی می‌گیره. هم کلافه شده‌ام، هم نگرانم یعنی این‌همه ادا و اصول و بدغذایی، تاثیری روی رشدش نداره؟»

این‌ها حرف دل خیلی از مامان‌هایی است که به کارشناس تغذیه یا کلینیک‌های رژیم‌درمانی مراجعه می‌کنند و نگران رشد جسمی دختر یا پسر دو، سه ساله‌شان هستند. اگر شما هم یک کودک بدغذا در خانه دارید، این مطلب را از دست ندهید.

کاهش اشتها یعنی بدغذایی؟

بچه‌ها در یک سال اول عمرشان رشد سریعی دارند، به‌طوری که اگر موقع تولد وزن‌شان سه کیلو باشد تا پایان سال اول به ۹ تا ۱۰ کیلو می‌رسند. طبیعی است که برای داشتن چنین رشد سریعی به انرژی زیادی هم نیاز دارند و بیش‌تر غذا می‌خورند، اما با ورود به سال دوم سرعت رشد بچه‌ها کاهش پیدا می‌کند و این روند کند تا نزدیکی‌های سن بلوغ هم ادامه دارد. پس اگر فکر می‌کنید کاهش میل و اشتهای بچه‌های دو ساله و بزرگ‌تر نسبت به غذا خوردن به‌خاطر بدغذایی است دچار سوءتفاهم شده‌اید.

پایین آمدن سرعت رشد از سال دوم به بعد کم شدن میل به غذا و کاهش اشتها در بچه‌ها به معنای بدغذایی نیست.

از کجا بفهمیم فرزندمان بدغذاست؟

همه نوزادان موقع ترخیص از بیمارستان صاحب یک کارت رشد می‌شوند که همه اطلاعات مربوط به تولد، نوبت واکسیناسیون‌ها و میزان طبیعی رشد کودک تا ۹ سالگی‌اش در این کارت ثبت می‌شود. راحت‌ترین روش برای فهمیدن این‌که آیا فرزندتان دچار بدغذایی است یا نه مراجعه به کارت رشد است.

اگر نمودار رشد او صعودی باشد و خودش را به استانداردهای بین المللی رسانده باشد، جای نگرانی نیست، اما اگر سیر رشدش نزولی باشد یا روی یک خط افقی پیش می‌رود یعنی مقدار غذایی که می‌خورد، برایش کافی نیست و مواد مغذی کافی برای افزایش وزن و قد به او نمی‌رسد.

اختلال رشد بچه‌ها به بررسی توسط متخصص نیاز دارد چون ممکن است به دلیل کم‌خونی، عفونت، اختلال‌های متابولیسمی و... باشد.

پدر! مادر! شما هم مقصرید

اولین معلم تغذیه هر کودکی مادر اوست. بچه‌ها تا قبل از شروع غذای کمکی تصوری درباره طعم‌های مختلف ندارند و در درجه اول مادرها هستند که باعث شکل‌گیری ذائقه بچه‌ها می‌شوند. اگر شما از همان اول طعم خوراکی‌های چرب، شور یا خیلی شیرین را به فرزندتان چشانده باشید، چه‌طور انتظار دارید که او در سه یا چهار سالگی سبزیجات آب‌پز را بدون نق‌نق و بهانه‌گیری بخورد؟

بچه‌ها موجودات مقلدی هستند و از کوچک‌ترین رفتارهای پدر، مادر و اطرافیان‌شان تقلید می‌کنند. بنابراین عادت‌های غذایی خانواده بر بچه‌ها هم اثر می‌گذارد و بدغذایی بچه‌های کوچک معمولا انعکاسی از روش‌های نادرست تغذیه‌ای خانواده است که با روش‌های مقابله‌ای غلط والدین بدتر هم می‌شود.

چاره چیست؟

۱- به کودک و تمایلاتش احترام بگذارید.

اگر فرزند شما در حال حاضر حوصله غذا خوردن ندارد یا اصلا میل ندارد، مجبورش نکنید چون این کار فقط باعث تندتر شدن آتش درگیری‌های غذایی شما و او شده یا باعث می‌شود موقع غذا خوردن استرس بگیرد. از او نخواهید ته بشقابش را کاملا تمیز کند. به جای این کار می‌توانید به او آزادی انتخاب بدهید تا اگر دلش خواست دوباره کمی غذا در بشقابش بکشد.

۲- یک روش خاص، مشخص و قابل پیش‌بینی داشته باشید

خوراکی‌های مختلف را سر ساعت معینی به کودک بدهید. مثلا به جای این‌که یک ساعت قبل از ناهار برایش آب‌میوه سرو کنید که جلوی اشتهایش را بگیرد می‌توانید همراه با غذا برایش آب سیب یا پرتقال بیاورید.

۳- برای معرفی غذاهای جدید به کودک صبور باشید

یکی از روش‌های تشویق بچه‌ها به خوردن غذاهای جدید کنجکاو کردن آن‌ها نسبت به خوراکی‌های مختلف است. شاید دفعه اول خیلی از آن غذای خاص خوشش نیاید ولی شما می‌توانید یک هفته بعد به شکل تازه‌تری آن ماده غذایی را به او بدهید البته بدون اجبار و اجازه دهید خودش نسبت به خوردن آن ترغیب شود.

۴- خلاقیت داشته باشید

از سبزیجات، کمی سس گوجه‌فرنگی، پوره سیب‌زمینی، پاستا یا هر خوراکی دیگری برای ساختن عروسک‌های خوش‌مزه و شکل‌های جالب استفاده کنید تا میل کودک به خوردن بیشتر شود.

۵- موقع خرید کردن از بچه‌ها هم کمک بگیرید

پسر یا دختر کوچولوی‌تان را هم به خرید ببرید. اجازه بدهید او میوه‌ها و سبزی‌هایی را که دلش می‌خواهد، انتخاب کند و اگر چیزی را دوست نداشت، اصلا آن را نخرید. بعد در منزل برای آماده کردن سبزیجات یا شستن و خرد کردن میوه‌ها از او هم کمک بگیرید.

برای مقابله با بدغذایی کودک چه کارهایی نکنیم؟

۱. اجبار: واقعا لازم است کودک را بغل کنید و در حالی که او جیغ می‌کشد و دست و پا می‌زند، بینی‌اش را بگیرید و قاشق پر از غذا را توی دهانش فرو کنید؟

۲. تهدید: «اگر غذات رو نخوری، دیگه دوستت ندارم» تا به حال چند بار این جمله را تکرار کرده‌اید؟ آیا گفتن آن جز ایجاد احساس ناامنی و ترس در بچه‌ها تاثیر دیگری داشته است؟

۳. پاداش: «اگه غذات رو بخوری، برات بستنی می‌خرم»؛ این‌جوری، هم باج داده‌اید و هم فرزندتان یاد می‌گیرد که چه‌طور می‌تواند به خواسته‌هایش برسد.»

۴. انحراف فکر: کل خانواده را برای چند قاشق غذا دادن به کودک جمع می‌کنید، یکی باید برایش دست بزند، آن یکی شعر بخواند، یکی باید کانال‌های تلویزیونی را بالا و پایین کند تا یک برنامه خوب و باب میل کوچولوی شما پیدا کند، شاید کمی غذا بخورد؟ فکر می‌کنید این روش تا چند سالگی جواب می‌دهد؟

۵.التماس:«جان من بخور. بخور تا خاله ببینه چه پسر گلی هستی. ببین، ببین، این لقمه آخره. دیگه نیست. تموم شد. به خاطر بابایی این لقمه رو هم بخور.» این هم یک روش نامناسب دیگر برای مقابله با بدغذایی کودک است که او را در موضع قدرت قرار می‌دهد تا شما را کنترل کند.

راهنمای عملی والدین فرانسوی برای مبارزه با پدیده‌ای به نام بدغذایی

۱. پدرها و مادرها، شما مسئول شناساندن غذا و طعم‌های مختلف به بچه‌ها هستید.

۲. جلوی غذا خوردن احساسی را بگیرید و خودتان بچه‌ها را وادار به این کار نکنید. (رشوه ندهید و جایزه‌های خوراکی تعیین نکنید)

بچه‌ها باید همان غذایی را بخورند که بزرگ‌ترها می‌خورند، هیچ استثنایی وجود ندارد.

۳. همه اعضای خانواده باید با هم غذا بخورند. عواملی مثل تلویزیون را که حواس بچه‌ها را پرت می‌کند، حذف کنید.

۴. بچه‌ها باید سبزیجات‌شان را تا آخر بخورند ولی شما هم خلاقیت به خرج دهید. کمی تنوع اصلا بد نیست.

۵. لازم نیست بچه‌ها همه غذاها را دوست داشته باشند ولی باید همه غذاهایی را که می‌پزید، بچشند و امتحان کنند.

۶. لازم نیست در تمام طول روز دهان بچه‌ها پر از خوراکی باشد و دائم فک‌شان بجنبد. نیم‌ساعت قبل از شام و ناهار که وقت میان‌وعده نیست.

۷. غذایی را که سه ساعته پختید، ظرف سه دقیقه نخورید.

۸. غذای خانگی را در اولویت قرار دهید ولی ماهی یک بار رفتن به رستوران هم آن‌قدرها بد نیست.

۹. وظیفه شما این است که به بچه‌ها یاد بدهید غذا خوردن، هیجان‌انگیز و مایه سرخوشی است.

مهم‌ترین مطالب در این‌باره:
غذا نخوردن بچه ها با خانواده یکی از مشکلات مامان باباهاست. همینطور که میدونید غذا خوردن در کنار خانواده مزایای عاطفی و روحی خیلی زیادی برای بچه ها داره.
اما نگران اذیت کردن موقع وعده های غذایی بچه ها با خانواده نباشید. عادت های غذایی رو در سن پایین میتونید تغییر بدین و به سمت سالم تر شدن ببرید.

حل مشکل غذا نخوردن بچه ها با خانواده
تا آخر مطلب رو بخونید تا نکات آموزشی برای رفع مشکل غذا نخوردن بچه ها با خانواده رو یاد بگیرین:

مسابقه خوردن غذا
مسایقه خوردن غذا با بچه ها اگرچه کمی تمیز کاری لازم داره اما باعث میشه بچه ها با خانواده غذا بخورند و تشویق بشند. شما باید سعی کنید مثل یه دوست و همراه عمل کنید و نه یه پدر و مادر.
اگه برای بازی قانون میگذارید براش توضیح بدین که چرا تا بچه ها با خانواده راحت باشند.
صبر و تحمل داشته باشید و به این فکر کنید که در نهایت یه عادت غذایی عالی برای کودک خودتون میسازید.

اجازه بدین بچه ها مشارکت کنند
کارهای آسون آشپزخونه موقع پختن غذا و یا آماده کردن میز غذا رو به بچه ها بسپارین. با اینکار بچه ها با خانواده احساس راحتی بیشتری می کنند و غذا خورد با خانواده از یه حرکت تکراری به یه فعالیت جالب برای کودک تبدیل میشه.

برچسب نزنید
همیشه باید به مامان باباها یادآوری کرد که بچه های زیرپنج سال در انتخاب چیزی که می خورند وسواسی هستند. این رفتار بچه ها و نخوردن هر چیزی طبیعی هستش پس نگران نباشید.

رویکرد مثبتی داشته باشید
همینطور که بچه ها ممکنه از دیدن کارتون یا خوندن قصه تکراری بارها و بارها، خسته نشن پس خوردن غذای تکراری هم اون ها رو خسته نمیکنه.
سعی کنید حتی اگه بچه ها فقط چند نوع کوچیک از هر دسته غذا می خورند همون ها رو براشون آماده کنید تا از شام خوردن کنار خانواده لذت ببرند. کم کم و با حوصله می تونید گزینه های بیشتری بهش اضافه کنید.

نمایش غذا
طبق گفته متخصصان تغذیه بچه ها قبل از خوردن غذای جدید نیاز دارند که حدود ۵ تا ۱۰ دقیقه اون رو ببینند. پس یک دفعه خوراکی جدید رو به بچه نشان ندین چون به احتمال زیاد مقاومت میکنه.

باج ندین
عادت معامله کردن بر سر غذا خوردن بچه ها با خانواده اصلا خوب نیست. از دادن شکلات و شیرینی به عنوان باج و جایزه خودداری کنید. اینکار باعث میشه بچه فکر کنه همیشه انجام کار درست باید جایزه داشته باشه و بدون جایزه نیازی به انجام کار درست نیست.

مراقب میان وعده ها و سیر شدن باشید
یکی از دلایلی که بچه ها با خانوادشون غذا نمیخورند اینه که قبل از زمان صرف نهار یا شام تنهقلات زیادی خورده و سیر شده اند.
اگه بخاطر خوردن تنقلات احساس تشنگی و سیر بودن دارند ازشون بخواید که بجای آب میوه یا شیر آب بخورند. می تونید با اضافه کرن میوه و مواد طبیعی به آب طعم خوبی بدین تا بیشتر تمایل پیدا کنند.
مایعات دیگه جایگزین آب نمیشن.
همچنین خوردن چیپس، پفک و نوشابه و تنقلات غیر سالم قبل از وعده های غذایی منجر به غذا نخوردن بچه ها با خانواده میشه.

حد و حدود مشخص کنید
حواستون باشه که نمیخواین بچه ها رو بیش از حد محدود کنیم تا از کنار خانواده بودن خجالت بکشن. اجبار به چشیدن و گذاشتن قوانین بیش از حد بر سر سفره بچه ها رو بیزار میکنه.

رژیم غذایی صحیح انتخاب کنید
اگر خودتون چربی، شکر و نمک زیادی میخورید و نمیتونید این عادت های غذایی رو ترک کنید، حداقل سعی کنید بچه ها رو دور از این عادات غذایی نادرست با بیارید.

تغییر ساعت غذا خوردن
اگه کودک عادت کرده سر ساعت خاصی شام بخوره ولی پدرش شب ها دیر از سر کار برمیگرده، عادت غذایی کودک رو بهم نریزید. غذا خوردن بچه ها با خانواده حتی آخر هفته و یا هر چند روز یکبار هم میتونه مفید باشه.

زمان بگذارید
بعد از سن پنج سالگی کودک غذاهای بیشتری رو امتحان میکنه، پس به موقعیت زمان بگذارید و همه چیز درست خواهد شد پس سعی کنید با رفتار چالشی کودک کنار بیایید.
در شرایط حاد و احساس خطر حتما از یه مشاور تغذیه کودک کمک بگیرید.

سخت گیری را کم کنید
شما باید از این به بعد سخت گیری هایتان را کمتر کنید. اگر فرزندتان غذای خاصی را دوست دارد آن ها را بیشتر به او بدهید. هیچ وقت به او به خوردن غذاهایی که دوست ندارد اصرار نکنید.
بچه ها از سن ده ماهگی دوست دارند در غذا خوردنشان مستقل باشند و دوست دارند خودشان با دست های خودشان غذایشان را بخورند. سعی کنید در شکل و محتوای غذاها تنوع ایجاد کنید تا برای نوزاد جذابیت داشته باشد.
انجام این کارها باعث می شود خاطره بدی که در ذهن فرزندتان در مورد غذا خوردن به وجود نیاید و غذا خوردن او بهتر شود.