اسکن تیروئید کی و چرا انجام می شود؟ خانم هایی که در معرض تیروئید هستند بخوانند

به طور معمول، اسکن تیروئید هسته‌ای برای ارزیابی نحوه عملکرد تیروئید انجام می‌شود. طب هسته‌ای شامل استفاده از مقادیر کمی از مواد رادیواکتیو برای تشخیص بیماری‌ها است.

در این مقاله می‌خوانید: 

• اسکن تیروئید چیست؟
• استفاده از اسکن تیروئید
• روش اسکن تیروئید بدون رادیوایزوتوپ ید
• اسکن تیروئید با ید 
• روش تست متاستاتیک
• پس از اسکن تیروئید
• خطرات اسکن تیروئید
• آماده شدن برای اسکن تیروئید
• نتایج اسکن تیروئید
• خلاصه

اسکن تیروئید چیست؟

اسکن تیروئید، یک روش تصویربرداری تخصصی برای بررسی تیروئید است. غده تیروئید که در قسمت جلوی گردن قرار دارد، متابولیسم بدن را کنترل می‌کند.

به طور معمول، اسکن هسته‌ای برای ارزیابی نحوه عملکرد تیروئید انجام می‌شود و طب هسته‌ای شامل استفاده از مقادیر کمی از مواد رادیواکتیو برای تشخیص بیماری‌ها است.

معمولا در آزمایشات تیروئید از جمله اسکن تیروئید، از ید رادیواکتیو، استفاده می‌شود. تیروئید و بیشتر انواع سرطان تیروئید به طور طبیعی ید را جذب می‌کند. در اسکن تیروئید، ید رادیواکتیو در بافت تیروئید ایجاد می‌شود و یک دوربین گاما یا اسکنر، انتشار رادیواکتیو را تشخیص می‌دهد. پزشک از نتایج این آزمایش برای ارزیابی نحوه عملکرد تیروئید استفاده خواهد کرد.

استفاده از اسکن تیروئید

اسکن تیروئید به پزشک برای تعیین سلامتی تیروئید کمک می‌کند. ممکن است شما آزمایش جذب ید رادیواکتیو (RAIU) با اسکن داشته باشید که برای اندازه‌گیری واکنش تیروئید انجام می‌شود. قبل از این آزمایش، یک ماده رادیواکتیو به نام «رادیوایزوتوپ» یا «رادیونوکلئید» به شما داده می‌شود که ممکن به شما تزریق شود، یا آن را به صورت مایع یا قرص دریافت کنید. ردیاب، اشعه گاما را آزاد می‌کند و دوربین گاما یا اسکنر این نوع انرژی را از خارج از بدن شما تشخیص می‌دهد.

دوربین، منطقه تیروئید را اسکن و ردیاب نحوه پردازش تیروئید را اندازه گیری می‌کند. تصاویری که توسط این دوربین در کامپیوتر ایجاد می‌شود، توسط پزشک مورد ارزیابی قرار می‌گیرد. از اسکن تیروئید می‌توان برای ارزیابی ناهنجاری‌های موجود در معاینه فیزیکی یا نتیجه آزمایش خون استفاده کرد. همچنین موارد زیر نیز بررسی می‌شود:  

• وجود توده‌ها، یا کیست‌ها 
• التهاب یا تورم
• پرکاری، یا کم‌کاری 
• گواتر (بزرگ شدن غیر طبیعی تیروئید) 
• سرطان تیروئید

هنگامی که تیروئید شما ید رادیواکتیو را جذب می‌کند، ید را برای ساخت هورمون‌های تیروئید پردازش می‌کند. با اندازه‌گیری میزان ید رادیواکتیو موجود در غده تیروئید، پزشک نحوه تولید هورمون‌های تیروئید را ارزیابی می‌کند.

بیشتر بخوانید: کم کاری تیروئید باعث نازایی میشود؟

روش اسکن تیروئید بدون رادیوایزوتوپ ید

اسکن تیروئید معمولا در بخش پزشکی هسته‌ای بیمارستان به صورت سرپایی انجام می‌شود. قبل از آن، «رادیونوکلئید» را به صورت قرص، مایع یا تزریق دریافت خواهید کرد. برای اسکن تیروئید بدون رادیوایزوتوپ ید، باید روی تخت دراز بکشید. تکنسین سر شما را به عقب می‌کشد تا گردن شما کشیده شود. سپس از یک اسکنر یا دوربین برای گرفتن عکس از تیروئید از حداقل سه زاویه مختلف استفاده می‌کنند. این روند حدود ۳۰ دقیقه طول می‌کشد.

اسکن تیروئید با ید 

اسکن تیروئید با ید، بین 6 تا 24 ساعت پس از مصرف رادیوایزوتوپ ید انجام می‌شود. برای این تست باید به صورت قائم روی یک صندلی بنشینید. تکنسین، دستگاه را روی گردن شما بر روی غده تیروئید قرار می‌دهد و رادیواکتیویته موجود را اندازه‌گیری می‌کند. این تست چند دقیقه طول می‌کشد.

بعد از 24 ساعت از انجام این آزمایش، باید دوباره به مرکز پزشکی هسته‌ای بازگردید تا اسکن‌های جدیدی انجام شود. این کار به پزشک اجازه می‌دهد تا میزان هورمون تیروئید تولید شده بین این دو آزمایش را اندازه‌گیری کند.

پیشنهاد ویژه نی نی بان: آشنایی با مراکز آزمایشگاه

روش تست متاستاتیک

برای بررسی متاستاتیک، «رادیوودین» را به صورت قرص دریافت خواهید کرد و باید بین دو تا هفت روز صبر کنید تا ید به کل بدن انتشار یابد. در روز تست، در حالی که روی تخت دراز کشیده‌اید، از جلو و پشت بدنتان اسکن گرفته می‌شود که ممکن است کمی برایتان ناراحت کننده باشد.

پس از اسکن تیروئید

ید رادیواکتیو از بدن شما هنگام ادرار کردن خارج می‌شود، بنابراین ممکن است به شما توصیه شود که مایعات اضافی بنوشید و مثانه خود را خالی کنید تا رادیونوکلئید را از بین ببرید. معمولا توصیه می‌شوید که پس از اسکن تیروئید، فاصله خود را از سایرین حفظ کنید تا در معرض اشعه قرار نگیرند. پزشک ممکن است به شما توصیه کند که تا دو روز پس از اسکن تیروئید، دو بار حمام کنید.

به طور معمول می‌توانید بلافاصله پس از هر اسکن تیروئید، رژیم و فعالیت‌های عادی خود را از سر بگیرید.

بیشتر بخوانید: رژیم غذایی تیروئید هاشیموتو، حتماً بخوانید!

خطرات اسکن تیروئید

اشعه مورد استفاده در اسکن تیروئید، مورد نیاز مصارف پزشکی است و مقدار کمی تابش وجود دارد که هیچ عارضه طولانی‌مدتی برای آن شناخته نشده است.

واکنش‌های آلرژیک به ماده رادیونوکلئید بسیار نادر است و در صورت بروز واکنش آلرژیک، عوارض بسیار خفیف است. در صورت دریافت تزریق رادیونوکلئید، ممکن است به مدت کوتاهی در محل تزریق، درد و قرمزی را تجربه کنید.

حتی اگر قرار گرفتن در معرض تابش حداقل و کوتاه‌مدت باشد، اسکن تیروئید برای خانم‌های باردار یا شیرده توصیه نمی‌شود. پزشک شما ممکن است توصیه کند که در صورت داشتن اسکن متاستاتیک، تا شش ماه از بچه‌دار شدن خودداری کنید.

حتی اگر قرار گرفتن در معرض تابش حداقل و کوتاه‌مدت باشد، اسکن تیروئید برای خانم‌های باردار یا شیرده توصیه نمی‌شود. 

آماده شدن برای اسکن تیروئید

در مورد هر نوع دارویی که مصرف می‌کنید اعم از شیمیایی، گیاهی، مکمل یا ویتامین به پزشک خود اطلاع بدهید. 

ممکن است مجبور شوید داروهای تیروئید را از چهار تا شش هفته قبل از اسکن تیروئید قطع کنید. برخی از داروهای قلبی و هر داروی حاوی ید نیز ممکن است نیاز به تنظیم داشته باشد. در هر اسکن تیروئید، ممکن است از شما خواسته شود تا حدود یک هفته قبل از انجام اسکن، از غذاهای خاصی که حاوی ید هستند، خودداری کنید. به طور معمول، نباید این غذاها را بخورید:

• محصولات لبنی
• صدف
• سوشی
• جلبک دریایی
• نمک یددار
• چاشنی‌هایی که حاوی نمک یددار هستند

شما همچنین باید از مصرف این داروها خودداری کنید:

• آنتی‌هیستامین‌ها
• شربت سرفه
• مولتی‌ویتامین 
• مکمل‌های حاوی ید

در مورد مواد غذایی، یا داروهایی که نباید قبل از اسکن تیروئید مصرف کنید، از پزشکتان سئوال بپرسید.  

نباید به مدت شش هفته قبل از اسکن تیروئید، آزمایش تصویربرداری دیگری که در آن از ید رادیواکتیو استفاده می‌شود، داشته باشید. 

شما نباید به مدت شش هفته قبل از اسکن تیروئید، آزمایش تصویربرداری دیگری که در آن از ید رادیواکتیو استفاده می‌شود، داشته باشید. چند روز قبل از اسکن، پزشک ممکن است آزمایش خون تجویز کند تا مطمئن شود که عملکرد تیروئید شما هنوز غیر طبیعی است. اسکن تیروئید به عنوان ابزار تشخیصی ثانویه برای آزمایش‌های دیگر مانند آزمایش خون استفاده می‌شود. در صورت طبیعی بودن عملکردهای تیروئید، به طور معمول اسکن توصیه نمی‌شود. 

• شاید لازم باشد قبل از اسکن، چند ساعت ناشتا باشید تا در نتایج تداخل به وجود نیاید.
• قبل از آزمایش باید جواهرات یا وسایلی را که فلز دارند، دربیاورید چون در جواب اسکن تداخل ایجاد می‌کنند. 

پیشنهاد ویژه نی نی بان: آشنایی با پزشکان متخصص غدد

نتایج اسکن تیروئید

پزشک متخصص در تصویربرداری هسته‌ای، تصاویر و نتایج اسکن تیروئید شما را ارزیابی می‌کند و نتایج در گزارشی به پزشک شما ارسال می‌شود. 

اسکن معمولی تیروئید، هیچ‌گونه ناهنجاری در اندازه، شکل و محل غده تیروئید نشان نمی‌دهد. تیروئید شما روی تصویر، رنگ سبز خواهد داشت. لکه‌های قرمز روی تصویر نشان‌دهنده رشد غیر طبیعی در تیروئید است. نتایج طبیعی ناشی از اسکن متاستاتیک، نشانگر عدم وجود بافت تیروئید و گسترش سرطان تیروئید است.

اسکن غیر طبیعی تیروئید ممکن است تیروئیدی را نشان دهد که بزرگ شده، یا خارج از موقعیت قرار دارد که نشانگر تومور احتمالی است.

اسکن غیر طبیعی تیروئید ممکن است تیروئیدی را نشان دهد که بزرگ شده، یا خارج از موقعیت قرار دارد که نشانگر تومور احتمالی است. اندازه‌گیری‌های غیر طبیعی همچنین ممکن است نشان دهد که غده تیروئید شما رادیونوکلئید خیلی کم، یا خیلی زیاد جمع‌آوری کرده است.

نتایج غیر طبیعی اسکن تیروئید ممکن است به دلیل عوامل زیر باشد:

• گواتر گرهی کلوئیدی که نوعی بزرگ شدن تیروئید به دلیل ید خیلی کم است
• بیماری گریوز که نوعی پرکاری تیروئید است
• تیروئیدیت بدون درد که می‌تواند جابجایی بین پرکاری تیروئید و کم‌کاری تیروئید باشد
• گواتر (بزرگ شدن گره روی یک گواتر) 

بیشتر بخوانید: آزمایش تیروئید، در پریود اشکالی دارد؟

نتایج اسکن متاستاتیک

نتایج غیر طبیعی اسکن متاستاتیک نشان می‌دهد که بخش‌هایی وجود دارد که سرطان تیروئید گسترش یافته است. سطح غیر طبیعی بالای هورمون تیروئید ممکن است به دلیل مشکلات زیر باشد: 

• مرحله اولیه تیروئیدیت هاشیموتو که تورم مزمن تیروئید است
• پرکاری تیروئید که تیروئید بیش‌فعال ناشی از مصرف بیش از حد داروهای تیروئید است
• پرکاری تیروئید
• گواتر

سطح غیر طبیعی پایین هورمون تیروئید ممکن است این مشکلات را نشان دهد:

• کم‌کاری تیروئید
• اضافه بار ید
• تیروئیدیت حاد که التهاب غده تیروئید ناشی از ویروس است
• گره‌های تیروئید یا گواتر

بیشتر بخوانید: کم کاری تیروئید در زنان، چه عوارضی دارد؟

خلاصه

اسکن تیروئید به پزشک برای تعیین سلامتی تیروئید کمک می‌کند. ممکن است لازم باشد اسکن تیروئید با ید رادیواکتیو داشته باشید که برای اندازه‌گیری واکنش تیروئید انجام می‌شود، یا ممکن است اسکن بدون آن انجام شود. اگر جواب اسکن تیروئید نشان بدهد که تیروئید شما درست کار نمی‌کند، ممکن است تست‌های بیشتری برای کمک به تشخیص مناسب نیاز باشد. بسته به وضعیت شما پزشک دارویی تجویز می‌کند تا سطح هورمون تیروئید را افزایش، یا کاهش دهد. 

برای یافتن متخصصان مورد نظر خود به کلینیک نی نی بان سر بزنید.