کاهش باروری در ایران، دلیل اصلی آن چیست؟

در رده سنی ۱۵ تا ۱۹ سال ۸۰ درصد دختران مجرد هستند. این میزان در رده سنی ۲۰ تا ۲۴ سال به ۴۳ درصد می‌رسد.

بر اساس داده‌های مرکز ملی آمار ایران حدود ۱۰ میلیون دختر در کشور زندگی می‌کنند، دخترانی که به نسبت پسران، با وجود پیشی در عرصه آموزش عالی، به دلیل وجود «سقف شیشه‌ای» با چالش‌های جدی‌ در حوزه اشتغال روبه ‌رو هستند.

شهلا کاظمی پور، استاد دانشگاه و جمعیت شناس با اشاره به جمعیت ۱۰ میلیون نفری دختران در کشور گفت: جمعیت دختران نسبت به پسران تفاوت چندانی ندارد و تنها ۲۰۰ هزار نفر کمتر از پسران است.

وی ضمن تاکید بر کاهش باروری در دهه اخیر، تعداد دختران ۲۵ تا ۲۹ سال را چهار میلیون نفر، ۲۰ تا ۲۴ ساله را سه میلیون و ۱۵۵ هزار نفر و ۱۵ تا ۱۹ ساله را نیز ۲ میلیون و ۷۰۰ هزار نفر اعلام کرد که سیر کاهنده‌ای را نشان می‌دهد.

وی همچنین درخصوص میزان تحصیلات دختران ایرانی با بیان اینکه بیش از ۵٠ درصد زنان دارای تحصیلات عالی در جستجوی کار هستند، گفت: بیش از یک میلیون نفر از دختران بالای ٣۵ سال به تجرد قطعی رسیده‌اند.

این جمعیت‌شناس با بیان اینکه جمعیت دختران متولد پنج ساله دوم دهه ۶۰، چهار میلیون نفر است، افزود: تعداد دختران متولد در پنج ساله نخست دهه ۷۰، حدود سه میلیون نفر و متولد پنج ساله دوم این دهه به دو میلیون و ۷۰۰ هزار نفر می‌رسد.

وی با اشاره به دلایل کاهش باروری در ایران اظهار کرد: تبلیغات مربوط به کاهش باروری، توسعه شهرنشینی، افزایش ضریب باسوادی و تکنولوژی‌های ارتباطی از جمله دلایل کاهش باروری در ایران هستند.

نرخ بی‌سوادی در بین جوانان ایرانی به حداقل رسیده است

این استاد دانشگاه با بیان اینکه از بین این سه گروه سنی ( ۱۵ تا ۱۹ ـ ۲۰ تا ۲۴ ـ ۲۵ تا ۲۹ ) نزدیک به ۹۷ درصد باسواد هستند، تصریح کرد: نرخ بی‌سوادی در بین جوانان ایرانی به حداقل رسیده و این مساله در مورد دختران و پسران نسبتاً یکسان است. این رقم نشان‌دهنده توسعه در ایران است و نشان می‌دهد که باسوادی در بین جوانان اشاعه پیدا کرده و در صورتی که آنها به سن پیری برسند حداکثر تا سه درصد بی‌سواد خواهند بود.

کاظمی‌پور با اشاره به میزان تحصیلات آموزش عالی برای دختران گفت: در دو رده سنی ۲۰ تا ۲۴ سال و ۲۵ تا ۲۹ سال بیش از ۴۰ درصد دختران دارای تحصیلات عالی هستند؛ این در حالی است که این رقم برای پسرها در رده سنی ۲۰ تا ۲۴ سال نزدیک به ۳۹ درصد و در سنین ۲۵ تا ۲۹ سال نزدیک به ۳۵ درصد است. این به آن معناست که تحصیلات عالی در بین دختران اشاعه بیشتری دارد و می‌توان این مساله را در سهم بیشتر دختران در قبولی کنکور مشاهده کرد.

وی با بیان اینکه متوسط قبولی کنکور دختران بین ۵۴ تا ۵۵ درصد است، ادامه داد: البته این میزان به رشته تحصیلی دختران نیز بستگی دارد.

ازدواج پیش‌رس ۲۰ درصد دختران ۱۵ تا ۱۹ ساله

این جمعیت‌شناس با اشاره به میزان تجرد دختران براساس آمارگیری سال ۹۵ نیز تصریح کرد: در رده سنی ۱۵ تا ۱۹ سال ۸۰ درصد دختران مجرد هستند. این میزان در رده سنی ۲۰ تا ۲۴ سال به ۴۳ درصد می‌رسد. میزان دختران ازدواج کرده این رده سنی نزدیک به ۵۷ درصد است. همچنین در گروه سنی ۲۵ تا ۲۹ سال ۲۳ درصد از دختران مجرد و ۷۷ درصد از آنها متاهل هستند.

کاظمی‌پور با بیان اینکه به ازدواج کودکان ۱۵ تا ۱۹ سال ازدواج «پیش‌رس» گفته می‌شود، افزود: در مجموع در هر سه گروه سنی ۴۴ درصد از دختران مجرد و ۵۶ درصد متاهل هستند. میزان تجرد دختران به طور کلی در سنین بالای ۲۰ سال نیز حدود ۳۰ درصد است. با این حال سنین ۲۰ تا ۲۴ سال سنین شاخص ازدواج بالا هستند.

شانس حداقلی دهه شصتی‌ها برای ازدواج

این جمعیت شناس با اشاره به اینکه در رده سنی ۳۰ تا ۳۴ سال که مربوط به دختران متولد نیمه اول دهه ۶۰ هستند، هنوز ۶۴۵ هزار دختر مجرد وجود دارد که در میان آنها شانس ازدواج به حداقل رسیده است. در مجموع دختران ازدواج نکرده زیر ۵۰ سال به بیش از یک میلیون نفر می‌رسد. این ارقام نشان می‌دهد دخترانی که به سن تجرد قطعی رسیده‌اند شانس و فرصت ازدواج آنها به حداقل می‌رسد و بیش از یک میلیون نفر از دختران بالای ۳۵ سال به سن تجرد قطعی رسیده‌اند و فرصت ازدواج برای آنها به حداقل رسیده است.

وی با اشاره به اینکه نزدیک به دو درصد از دختران ۱۵ تا ۳۴ سال بر اثر فوت یا طلاق بدون همسر هستند، اظهار کرد: در این سنین تنها ۳۷صدم درصد از دختران بر اثر طلاق و ۱.۹ درصد از آنها بر اثر فوت، بدون همسر هستند.

ازدواج دختران در کدام گروه سنی بیشتر است؟

طبق آمار سازمان ثبت احوال در سال ۱۳۹۵، حدود ۷۰۰ هزار ازدواج به ثبت رسیده که ۱۲ درصد ازجمعیت دختران را شامل می‌شود. یعنی سالانه حدود ۱۲ درصد از جمعیت ۷/۵ میلیون نفری دختران ازدواج می کنند؛ این نسبت در میان دختران زیر ۱۵ و بالای ۴۰ سال به ترتیب برابر ۱.۳ و ۲.۸ درصد بوده و در عوض در گروه‌های سنی ۲۴-۲۰ و ۲۹-۲۵ سال در سطح بالا و در هر یک برابر ۱۴.۷ درصد بوده است. بیشترین سهم ازدواج دختران در ایران به سه گروه سنی ۱۹-۱۵ ، ۲۴-۲۰ و ۲۹-۲۵ سال تعلق دارد به طوریکه حدود ۸۰ درصد از ازدواج دختران در این سنین انجام می شود.

هشدار در خصوص تجرد دختران۳۰ تا۵۰ ساله

زهرا آیت اللهی، رییس شورای فرهنگی و اجتماعی زنان و خانواده نیز در این خصوص گفت: آمارها نشان می دهد در سال ٩۵، یک میلیون و ٢٩٧ هزار و ٣٠٠ دختر ٣٠ تا ۵٠ ساله هرگز ازدواج نکرده داشتیم که این تعداد اصلا آمار خوبی نیست.

به گفته وی، باید به سمتی برویم که ازدواج‌ها درسن معقول اتفاق بیفتد، نه اینکه دختران در سن ٣٠ تا ۴٠ سالگی ازدواج کنند و جمع زیادی از دختران مجرد را داشته باشیم.

وی افزود: بستری برای تعداد قابل توجهی از زنان که به دلیل طلاق یا فوت همسر، مجرد هستند فراهم شود تا امکان ازدواج مجدد پیدا کنند. بخشی از این کار به تغییر فرهنگ ما برمی‌گردد؛ در این تغییر فرهنگ، نظام و مسئولان می توانند خیلی موثر باشند.

وی در پاسخ به این که در تدوین سیاست‌های جمعیتی از تجربیات موفق دیگر کشورها نیز استفاده شده است؟ تصریح کرد: در تدوین سیاست‌های مربوط به جمعیت که در نقشه مهندسی فرهنگی مورد استفاده قرار گرفت، نه تنها کشورهای اروپایی بلکه سیاست‌های تشویق جمعیتی تمام کشورهای جهان را بررسی کردیم. اقدام های این کشورها خیلی جالب بود و آنها ابتکار عمل‌های زیادی انجام داده بودند که اتفاقا بخشی از این اقدامات در سند مهندسی فرهنگی آمده است و ما در سیاست‌های جمعیتی آنها را لحاظ کردیم.

وی با تاکید بر اینکه زمانی میتوانیم از تجربیات کشورهای دیگر استفاده کنیم که بومی سازی شده باشند، اظهار کرد: بنابراین سیاستی مانند مشوق های مالی برای تولد دو فرزند را می‌توانیم پیش‌بینی کنیم اما این سیاست باید متناسب با وضعیت کشور خودمان باشد. قاعدتا متناسب با رفاه اقتصادی که در کشورهای اروپایی وجود دارد نمی توانیم برنامه‌ریزی‌های مالی داشته باشیم اما این به آن معنا نیست که نمی‌توانیم حمایت‌های مالی داشته باشیم؛ بلکه متناسب با وضعیت اقتصادی خودمان باید این کار را انجام دهیم.

تجرد دختران تحصیلکرده نشانه منفی نیست

اما دکتر نیره توکلی، جامعه شناس و فعال زنان، تجرد دختران را پدیده‌ای منفی ندانسته و در این خصوص گفته است: دختران ما امروز آموخته‌اند که به هر قیمتی ازدواج نکنند و حق انتخاب داشته باشند. به همین علت، باید بدانیم که تجرد به معنای بدبخت بودن و زندگی نکردن نیست.

این جامعه شناس معتقد است، کاهش میزان ازدواج و افزایش تجرد دختران، به علت دگرگونی وضعیت زنان، دختران و الگوی ازدواج محصول جامعه امروزی است که نباید آن را لزوماً منفی دانست.

وی از تغییر الگوی مادری در کشور هم خبر داد و افزوده است: حتی الگوی مادری در جامعه امروزی تغییر کرده است. به طوری که امروزه دیگر داشتن ۱۲ بچه به معنای مادر خوبی بودن تلقی نمی‌شود، به خاطر اینکه خانواده‌ها به این نتیجه رسیده‌اند که تربیت فرزندان مهم‌تر از تعدد آنهاست. در چندین دهه قبل، ما شاهد استقلال و تحصیل دختران نبودیم اما در کنار آن فجایع وظلم‌های متعددی در حق آنها ایجاد می‌شد. به طور مثال، در گذشته برخی از دختران مجبور می‌شدند همسردومِ یک مرد شوند و در ادامه حتی برخی از هوو‌ها فرزندان زن‌های دیگر را می‌کشتند.

منبع: شفا آنلاین