علت اسهال در نوزادان، توصیه های ایمنی

اسهال یکی از بیماری‌های رایج گوارشی در نوزادان و کودکان می‌باشد . بروز اسهال در کودکان دلایل مختلفی دارد که بایستی توسط پزشک معالج کودکان و بررسی و اقدامات لازم در جهت رفع آن صورت پذیرد .

اگر مدفوع کودک گاه و بی‌گاه شل باشد نگرانی ندارد ولی اگر حرکات روده کودک ناگهان تغییر کند - یعنی بیشتر از حد طبیعی دفع مدفوع داشته باشد و مدفوع شل تر و آبکی تر باشد - او به اسهال مبتلا شده است. مقدار و چگونگی دفع در هر نوزادی با بقیه متفاوت است .

در مورد نوزادان امکان دارد که نوزاد تا ده مرتبه در روز دفع داشته باشد و مدفوع نوزادی که از شیر مادر تغذیه می‌کند و هنوز تغذیه تکمیلی را آغاز نکرده معمولاً دارای رنگ زرد و نرم و آبکی می‌باشد و ممکن است در مدفوع نوزاد تکه‌های شیر دیده شود . مدفوع در نوزادان بویی شبیه شیر و کره دارد . وجود مشکلات در وضعیت دفع نوزاد از طریق بویایی قابل‌تشخیص است . نوزادانی که از شیر خشک تغذیه می‌شوند معمولاً یک یا دو بار عمل دفع را انجام می‌دهند و مدفوع، آن‌ها زردرنگ و یا تیره است و قوامی شبیه به کره بادام‌زمینی دارد. بوی آن ملایم اما کمی تندتر مدفوع نوزادی است که از شیر مادر استفاده می‌کند.

در نوزادانی که علاوه بر شیر مادر و شیر خشک تغذیه تکمیلی را نیز آغاز نموده‌اند مدفوعشان سفت تر شده ولی سفتی آن بیشتر به نوع تغذیه نوزاد بستگی خواهد داشت، همچنین بوی آن از سابق بیشتر خواهد شد. اگر مدفوع کودکی که از جامدات تغذیه می‌کند مجدداً آبکی شود ممکن است به اسهال دچار شده باشد، اسهال در شیرخواران معمولاً دارای بوی تعفن است.

اسهال در نوزادان و کودکان بایستی حتماً مورد بررسی قرار گیرد . زیرا در موارد شدید و زمانی که کودک مقادیر زیادی آب بدن را از دست می‌دهد خطرساز خواهد بود.

عوامل بروز اسهال در نوزادان و کودکان

اسهال در بیشتر موارد دارای عوامل ویروسی یا باکتریایی می‌باشد.اما ممکن است اسهال به دلیل عوامل انگلی،یا مصرف یک دوره آنتی بیوتیک یا آلرژی نسبت به شیر یا یک نوع ماده غذایی و در کودکان بزرگ‌تر به علت نوشیدن بیش از حد آب میوه ایجاد گردد.

ویروس‌های عامل اسهال (آنفولانزای روده )

گاهی اسهال در اثر ویروس آنفولانزای روده‌ای به نام گاستروانتریت سبب التهاب معده و روده در نوزادان ، کودکان و شیرخواران می‌گردد که این بیماری شایع است و تقریباً عامل اکثر اسهال‌های منجر به بستری شدن خردسالان می‌باشند. اگر کودک و نوزاد دچار اسهال به همراه با کرامپ های شکمی یا همان دل پیچه ، استفراغ و تب خفیف شده احتمالاً اسهال او نوعی گاستروانتریت است. به یاد داشته باشید که اگر کودک به اندازه کافی غذا نمی‌خورد و مایعات نمی‌نوشد، احتمال دارد که آب زیادی از دست بدهد.

اسهال بر اثر عفونت‌های باکتریائی در نوزادان و کودکان

اگر اسهال شدید در کودکان به همراه یا بدون استفراغ و با کرامپ های شکمی و دل پیچه، و خون در مدفوع و تب باشد ممکن است به علت ویروس و یا یک نوع باکتری بنام اشرشیاکولی و یا به علت سالمونلا باشد. بعضی از این عفونت‌ها خود به خود درمان می‌شوند ولی برخی دیگر نظیر اسهال به علت اشریشیاکولی که در گوشت‌های نیمه پخته یافت می‌شوند، ممکن است بسیار جدی باشند. بنابراین اگر کودک شما دارای این علائم است او را نزد پزشک ببرید. پزشک او را معاینه می‌کند و احتمالاً کشت مدفوع در خواست می‌کند.

اسهال در کودکان و نوزادان به علت وجود انگل :

عفونت‌های انگلی هم باعث بروز اسهال در کودکان و نوزادان می‌گردد .رعایت بهداشت - نظیر شستشوی مکرر دست‌ها پس از تعویض پوشک - بهترین راه پیشگیری از انتشار عفونت است.

آنتی بیوتیک ها عامل بروز اسهال در نوزادان و کودکان

معمولاً کودکان در طول مصرف یک دوره آنتی بیوتیک دچار اسهال می‌گردند که در این صورت بایستی با پزشک کودک خود مشورت نمایید تا داروی مناسب دیگری را در صورت امکان تجویز نماید.

عوامل تغذیه‌ای باعث اسهال در کودکان:

اگر کودک شما در دوره نوزادی یا شیرخواری از آب میوه طبیعی بیش از حد معمول مصرف نماید ممکن است باعث بروز اسهال در او گردد . چنانچه مصرف آب میوه در کودک قطع گردد باید در طی یک هفته حالت مزاجی او نیز به حالت طبیعی بازگردد . مصرف مایعات در کودکان را نیز مطالعه کنید.

شیر خشک‌هایی که با میزان نامناسب آب مخلوط شده است هم می‌توانند باعث اسهال شوند بنابراین دقت کنید که هنگام آماده کردن شیر میزان آب مخلوط شده با شیر خشک صحیح باشد.

آلرژی نسبت به شیر عامل اسهال نوزادان و شیرخواران

در موارد بسیار نادر ممکن است شیرخوار یا کودکان نسبت به شیر حساسیت از خود نشان دهند و همین باعث بروز اسهال و استفراغ در آن‌ها گردد . ممکن است علائم آن از چند دقیقه تا چند ساعت پس مصرف شیر خشک تهیه‌شده از شیر گاو و یا غذاهای حاوی فرآورده‌های لبنی (پس از شروع مصرف غذاهای جامد) ظاهر شود. به محض دیدن چنین مواردی حتماً با پزشک معالج تماس بگیرید.

درمان اسهال کودکان و نوزادان

از عوارض اسهال می‌توان به کم شدن آب بدن اشاره کرد. اقداماتی جهت کاهش درمان اسهال:

-خوراندن مایعات کافی به کودک و نوزاد .

-ادامه تغذیه نوزاد و شیرخوار با شیر مادر و شیر خشک .

-استفاده از محلول‌های تغذیه‌ای الکترولیت یا او آر اس (o-R-S)

-خودداری از مصرف مایعات شیرین مانند آب قند و آب میوه رقیق نشده نوشیدنی‌هایی که حاوی قند فراوان‌اند موجب جذب مایع به داخل روده‌ها و تشدید اسهال می‌شوند.

-اجتناب از مصرف خودسرانه و بدون تجویز پزشک داروهای ضد اسهال.

-ادامه تغذیه تکمیلی نوزاد با رعایت موارد زیر :

مصرف هر نوع مواد غذایی متشکل از کربوهیدرات‌های مرکب نظیر برنج، گندم، سیب‌زمینی، نان و غلات کودکان و هم چنین مصرف گوشت بدون چربی، ماست، میوه‌جات و سبزیجات بی‌ضرر است. چنانچه کودک دچار بی‌اشتهایی گردد با رعایت مصرف مایعات نگران نباشید بعد از۴۸ ساعت اشتهای کودک به حالت عادی بازمی‌گردد .

-مصرف ماست یکی از راه‌های بی‌خطر و مؤثر کاهش شدت و مدت اسهال است. این یکی از راه‌های ساده درمان اسهال است به خصوص اگر کودک شما از طعم ماست لذت می‌برد.

-برای جلوگیری از سوختگی پوست ناحیه مقعد نوزاد و کودک خود می‌توانید پس از شستشو و خشک کردن موضع با پماد اکسید و زنگ آن را چرب کنید .

مواقع خطر و مراجعه به پزشک در زمان اسهال کودکان و نوزادان

چنانچه نوزاد زیر سه ماه دچار اسهال گردد بایستی به پزشک مراجعه شود . در کودکان بیش از سه ماه در صورت پیدایش یکی از علائم زیر همراه با اسهال حتماً به پزشک مراجعه کنید:

اسهال به همراه استفراغ

در صورت بروز علائم کاهش آب بدن مانند خشکی دهان و عدم خیس کردن پوشک به مدت ۶ تا ۸ ساعت یا بیشتر

وجود خون در مدفوع یا مدفوع سیاه یا ماده لزج

نوزادی که دچار تب شدید (بیش از۳/۳۸ درجه سانتی‌گراد برای کودکان بین ۳ تا ۶ ماهه و ۴/۳۹ درجه سانتی‌گراد برای کودکان بیش از۶ ماه)

بی‌اشتهایی

توصیه‌های ایمنی :

بر حسب علت اسهال پیشنهادات بالا را بکار گیرید. مثلاً در اسهال‌های عفونی شستشوی مکرر دست‌ها بهترین راه دفاعی است. میکروارگانیسم هایی که موجب اسهال می‌شوند به راحتی از دست به دهان می‌رسند ( کودک شما می‌تواند از به دهان بردن انگشتان پس از لمس اسباب‌بازی یا سایر اشیا که قبلاً به مدفوع آلوده کودک دیگری آغشته شده بودند دچار اسهال شود). بنابراین دست‌ها را بعد از تماس با پوشک یا بردن کودک به دستشوئی به طور کامل حداقل به مدت 15 ثانیه با صابون بشویید. (نیازی به صابون ضد باکتریایی نیست). میوه‌جات و سبزیجات را نیز قبل از مصرف به طور کامل بشویید زیرا باکتری‌های مضر می‌توانند از این راه نیز انتقال یابند.